Μπορεί να είναι δύσκολο για τους επισκέπτες του Βερολίνου να φανταστούν πως ήταν το τείχος που χώριζε κάποτε την κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία από τη φιλοδυτική Δυτική. Σήμερα, οι επιβάτες τρέχουν να προλάβουν το μετρό, εκεί όπου υπήρχαν τα τρένα επί 40 σχεδόν χρόνια. Στους δρόμους πουλούν λουκάνικα με κάρι και παράνομα (αλλά δημοφιλή) πάρτι γίνονται σε άδειες αποθήκες, εκεί που κάποτε οι Ανατολικογερμανοί πυροβολούσαν τους συμπατριώτες τους που προσπαθούσαν να περάσουν τα σύνορα προς τα δυτικά.
Την επόμενη εβδομάδα, η Γερμανία θα γιορτάσει την 25η επέτειο από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και με μια πρώτη ματιά φαίνεται σαν η χώρα να είναι πιο ενωμένη από ορισμένες χώρες που δεν είχαν χωριστεί ποτέ. Όμως, οι αριθμοί και οι εικόνες που απεικονίζουν τις διαφορές στον τρόπο ζωής και τα προβλήματα μεταξύ των Ανατολικών και των Δυτικών Γερμανών λένε μια διαφορετική ιστορία. Ενώ το 75 τοις εκατό των Γερμανών που ζουν στα ανατολικά δήλωσαν ότι θεωρούν την επανένωση της χώρας τους επιτυχία σε μια πρόσφατη έρευνα, μόνο οι μισοί από τη δυτική Γερμανία συμφώνησαν. Και αυτό δεν είναι η μόνη διάκριση που δείχνει ότι ο διαχωρισμός του παρελθόντος επικρατεί σήμερα.
Οι συνέπειες του διαχωρισμού της πόλης είναι ορατές ακόμα και από το διάστημα. Μία φωτογραφία του αστροναύτη André Kuipers από το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό το 2012, είναι χαρακτηριστική: δείχνει με κίτρινα φώτα το Ανατολικό Βερολίνο, ενώ τα πράσινα μέρη σηματοδοτούν το δυτικό τμήμα. Η Daniela Augenstein, εκπρόσωπος του τμήματος αστικής ανάπτυξης του Βερολίνου, εξήγησε ότι κάθε πλευρά χρησιμοποιούσε, ιστορικά, διαφορετικά φώτα στους δρόμους. Τα φώτα αντικατοπτρίζουν και μια άλλη διαφορά: τα φώτα των δρόμων που χρησιμοποιούνταν στη Δυτική Γερμανία ήταν πολύ πιο φιλικά προς το περιβάλλον, αντανακλώντας το περιβαλλοντικό πολιτικό κίνημα στη δεκαετία του 1970 και του 1980 στη δυτική Γερμανία. Εκείνη την εποχή, η Ανατολική Γερμανία ήταν ακόμα σε μεγάλο βαθμό ρυπογόνα και εξαρτώνταν σε μεγάλο βαθμό από τον άνθρακα. Σήμερα, η ανατολική Γερμανία είναι η καρδιά του μετασχηματισμού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας της χώρας. Όμως, όπως φαίνεται από το διάστημα, οι ιστορικές διαφορές εξακολουθούν να καθορίζουν τη νυχτερινή εμφάνιση του Βερολίνου.
Τα στοιχεία όμως αποκαλύπτουν περαιτέρω χάσμα μεταξύ ανατολής και δύσης. Μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, οι πρώην κομμουνιστικές ανατολικογερμανικές εταιρείες και τα εργοστάσια έπρεπε ξαφνικά να ανταγωνιστούν με τους πολύ πιο αποτελεσματικούς Δυτικούς ομολόγους τους. Ο καπιταλισμός ήρθε πολύ γρήγορα. Πολλές ανατολικές γερμανικές εταιρείες πτώχευσαν και ορισμένες περιοχές δεν συνήλθαν ποτέ από το σοκ. Μέχρι σήμερα, τα επίπεδα των εισοδημάτων είναι πολύ χαμηλότερα στα ανατολικά από ό,τι στη δύση.
Το ποσοστό ανεργίας στη Γερμανία έγινε πρωτοσέλιδο όταν έφτασε στο χαμηλό δύο δεκαετιών το φετινό καλοκαίρι. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό δεν είναι ομοιόμορφα κατανεμημένο: τα πρώην κρατίδια της Δυτικής Γερμανίας έχουν ακόμα πολύ καλύτερα επίπεδα απασχόλησης από τους ανατολικούς γείτονές τους. Αυτό συμβαίνει εν μέρει επειδή περισσότεροι νέοι άνθρωποι έχουν μετακινηθεί από τις αγροτικές ανατολικές περιοχές προς τα δυτικά, κάτι που επίσης έχει μειώσει το ποσοστό όσων Ανατολικογερμανών αναζητούν εργασία. Αυτό έχει οδηγήσει σε μια παράδοξη κατάσταση: Πολλοί νέοι άνθρωποι στις αγροτικές περιοχές της Ανατολικής Γερμανίας λένε ότι αναγκάζονται να κινηθούν προς τα δυτικά ή σε μεγαλύτερες ανατολικές πόλεις, λόγω της έλλειψης ανταγωνιστικών μισθών και των ευκαιριών απασχόλησης. Κατά συνέπεια, πολλές ανατολικογερμανικές εταιρείες δεν μπορούν να βρουν αρκετούς νέους εκπαιδευόμενους για θέσεις και προσλαμβάνουν από την Πολωνία ή την Τσεχική Δημοκρατία.
Οι δημογραφικές διαφορές δεν είναι μόνο το αποτέλεσμα της ανεργίας και των εισοδηματικών κενών. Οι περισσότεροι αλλοδαποί που ζουν στη Γερμανία έχουν επιλέξει να εγκατασταθούν στις δυτικές περιοχές και η άφιξή τους έχει μειώσει τον μέσο όρο ηλικίας. Διάφοροι παράγοντες εξηγούν τον σημαντικά μικρότερο πληθυσμό αλλοδαπών στα ανατολικά. Πριν από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, η Δυτική Γερμανία καλούσε πολλούς Τούρκους να ζήσουν στη χώρα για να εργαστούν. Πολλοί από αυτούς δεν έφυγαν ποτέ.
Επιπλέον, το κλίμα είναι λιγότερο φιλικό με τους ξένους στα ανατολικά, σύμφωνα με μια μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Λειψίας, κατά την οποία οι ερευνητές πήραν συνεντεύξεις από 16.000 Γερμανούς για πάνω από 10 χρόνια. Οι διαπιστώσεις αυτές συμπίπτουν με μια μεγαλύτερη παρουσία των δεξιών νεο-Ναζιστών. Το δεξιό Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα, του οποίου τα μέλη έχουν συχνά κατηγορηθεί ότι δοξάζουν τον Αδόλφο Χίτλερ, έχουν ιδιαίτερη στήριξη στα ανατολικά, παρότι δεν είχαν ιδιαίτερες επιτυχίες στις κάλπες.
Γιατί οι δεξιοί πολιτικοί ευημερούν στην κάποτε-κομμουνιστική Ανατολή; Η εξήγηση είναι περίπλοκη, αλλά οι επιστήμονες συχνά το αποδίδουν σε ένα μίγμα αντι-αριστερών κοσμοθεωριών μετά την πτώση του τείχους και της οικονομικής ύφεσης στα ανατολικά. Πολλοί άνθρωποι έχουν απογοητευθεί από το δυτικό καπιταλισμό, αλλά λίγοι ήθελαν μια επιστροφή στον κομμουνισμό. Οι δεξιοί πολιτικοί έσπευσαν να καλύψουν το κενό. Η μεγάλη πλειοψηφία των Ανατολικογερμανών, φυσικά, είναι φιλόξενοι.
Οι συγκρίσεις μπορεί να κάνουν την Ανατολική Γερμανία να φαίνεται σαν ένα ζοφερό μέρος για να ζήσεις – αλλά με κάποιους τρόπους, είναι πιο μπροστά από τη Δυτική. Πάρτε για παράδειγμα την παραγωγή απορριμμάτων. Γιατί; Έχοντας ασχοληθεί με τις σταθερές ελλείψεις τροφίμων μέχρι το 1989, οι Ανατολικογερμανοί έμαθαν να εξοικονομούν και να αγοράζουν μόνο εκείνα τα είδη που έκριναν αναγκαία. Η στάση αυτή φαίνεται να επικρατεί σήμερα.
Η κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία, επίσης, έδωσε έμφαση στην φροντίδα των παιδιών. Ενώ οι ανατολικογερμανίδες μητέρες συνήθως εργάζονταν, οι δυτικογερμανίδες γυναίκες συχνά έμεναν στο σπίτι για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Έτσι, η κυβέρνηση της Ανατολικής Γερμανίας επένδυσε σημαντικά σε εγκαταστάσεις παιδικής φροντίδας, και αυτή η κληρονομιά παραμένει και σήμερα.
Υπάρχει και μια άλλη κληρονομιά του κομμουνιστικού παρελθόντος της Ανατολικής Γερμανίας. Στην τότε Ανατολική Γερμανία, οι γεωργικές εκτάσεις ήταν πολύ μεγαλύτερες επειδή δεν ανήκαν σε ιδιώτες, αλλά σε μια ομάδα αγροτών. Μετά την επανένωση, τα μεγέθη των χωραφιών δεν άλλαξαν ιδιαίτερα.
Τέλος, αν ταξιδεύετε στην Ευρώπη και δείτε δύο ομάδες Γερμανών σε ένα κάμπινγκ, είναι εύκολο να τους ξεχωρίσετε. Οι Ανατολικογερμανοί συνήθως κοιμούνται σε σκηνές, ενώ οι Δυτικογερμανοί προτιμούν να ταξιδεύουν με τροχόσπιτα. Δεν βρήκαμε μια επιστημονική εξήγηση, αλλά θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι έχει τις ρίζες του στην εμπειρία των Δυτικογερμανών να ταξιδεύουν ανά τον κόσμο. Επιπλέον, πολλοί νέοι Ανατολικογερμανοί δεν μπορούσαν να διαθέσουν χρήματα για ένα αυτοκίνητο, υπό τον κομμουνισμό. Το να αγοράσουν ένα τροχόσπιτο θα ήταν σχεδόν αδύνατο για τους περισσότερες Ανατολικογερμανούς. Ενώ εκείνοι στη δύση ήταν σε θέση να εξερευνήσουν τον κόσμο, Οι Ανατολικογερμανοί παρέμειναν σχεδόν φυλακισμένοι από την κυβέρνησή τους επί περίπου 40 χρόνια – μέχρι και πριν από 25 χρόνια.
