«Εάν δεν βρούμε οστά ή στοιχεία που δηλώνουν φύλο και ηλικία τότε θα είναι ένα μνημείο που θα ψάχνει τον ιδιοκτήτη του» λέει η καθηγήτρια Χ. Παλιαδέλη στο TheTOC.gr

Τέταρτος θάλαμος δεν υπάρχει, ούτε καν θύρωμα (παρά το γεγονός ότι, είχε δοθεί στη δημοσιότητα καταγεγραμμένο σε σχέδιο).

Είμαστε πλέον κοντά στο τέλος της ανασκαφής, χωρίς να έχει δοθεί απάντηση στο ερώτημα που σήκωσε θύελλες, δηλαδή ποιός είναι ο ένοικος του τάφου.

Παρά ταύτα η αποχωμάτωση του τρίτου θαλάμου έχει ούτως ή άλλως ολοκληρωθεί και τις τελευταίες ημέρες η ανασκαφέας εξετάζει -όπως έγινε γνωστό διά στόματος της κ. Μενδώνη- την υπόθεση «οριζόντιου τοίχου σφράγισης».

Υπάρχουν υπόγεια σε μακεδονικούς τάφους; Υπάρχουν κρύπτες; Η κ. Χρυσούλα Παλιαδέλη, καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογικής στο ΑΠΘ, διευθύντρια της πανεπιστημιακής ανασκαφής στη Βεργίνα, με μεγάλη ανασκαφική εμπειρία, απαντά στις ερωτήσεις του TheTOC.gr.

Δεν υπάρχει θύρωμα, κάναμε λάθος

Η πιο σημαντική είδηση είναι βεβαίως, ότι ο περιλάλητος επόμενος θάλαμος, πολύ απλά, δεν υφίσταται.

Είναι δυνατόν ένας ανασκαφέας να δει ή, να νομίζει ότι έχει δει ίχνη θυρώματος -το οποίο έχει μάλιστα προσδιορίσει με ακρίβεια ως προς τις διαστάσεις του (0,96 εκ)- και να ξεγελαστεί; ρωτά το TheTOC.gr την κ. Παλιαδέλη. Πόσο ευσταθεί η δικαιολογία ότι «Η λαθεμένη εντύπωση δόθηκε καθώς στο σημείο αυτό έχει αφαιρεθεί μαρμάρινος ορθοστάτης»;

«Οι πρώτες εκτιμήσεις στην αρχαιολογική επιστήμη, δεν είναι σπάνιο να αναθεωρούνται. Το ίδιο συμβαίνει σε όλες τις επιστήμες. Η φωτογραφία δίνει την εντύπωση θυρώματος. Αλλά είναι μία φωτογραφία όχι καλή. Εάν είχαμε στη διάθεση μας μία καλύτερη φωτογραφική αποτύπωση, θα μπορούσα να σας απαντήσω. Μέχρις αποδείξεως του εναντίου η ανασκαφέας γνωρίζει καλύτερα».

«Οριζόντιος τοίχος σφράγισης», δηλαδή;

Τι σημαίνει η υπόθεση εργασίας για την οποία έκανε λόγο η κ. Μενδώνη περί οριζοντίου τοίχου σφράγισης, ότι δηλαδή, η ανασκαφή συνεχίζεται κάτω από το δάπεδο του τρίτου θαλάμου; Υπάρχει ανάλογη περίπτωση σε ανασκαφή μακεδονικού τάφου;

«Μόνον η ανασκαφή θα δείξει αν πρόκειται για «δάπεδο» που κατασκευάστηκε μεταγενέστερα, για να σκεπάσει, δηλαδή, το κεφάλι της σφίγγας κ.λ.π..

Όσο για ύπαρξη υπογείων, δεν έχω υπόψη μου την ύπαρξη υπογείων σε μακεδονικούς τάφους. Ο ίδιος ο τάφος, όπως και κάθε άλλος αρχαίος ελληνικός τάφος είναι ούτως ή άλλως υπόγειος. Οι ανασκαφείς μίλησαν για δάπεδο με πώρινους λίθους με κάλυψη κονιάματος. Τώρα βρίσκουν σε ένα μέρος του δαπέδου τον λάκκο με την άμμο κάτω από την επιφάνεια του δαπέδου. Εκείνοι θα μας πουν τη σχέση των δύο (δαπέδου και λάκκου). Αναρωτιέμαι, ωστόσο αν:

Εχει εντοπιστεί το φυσικό έδαφος; Είναι διαφορετικό από την άμμο που αφαιρείται;

Η άμμος έχει ίχνη ανθρώπινης δραστηριότητας; (κομματάκια από αγγεία, πιθανώς κάποιο νόμισμα, κάτι που να δείχνει ότι το χώμα είναι αναμοχλευμένο);

Τα ερωτήματα τίθενται εφόσον έχουμε ως δεδομένο –εάν είναι δεδομένο- ότι αυτός ο θάλαμος είχε ένα δάπεδο από πωρολίθους με κονίαμα από πάνω, όπως έχει ανακοινωθεί.

Ένα δάπεδο από πωρολίθους κανονικά θα έπρεπε να είναι στην επιφάνεια που το περιμέναμε, δηλαδή στην επιφάνεια όπου «κάθεται» το κατώφλι.

Εάν δεν έχει βρεθεί στη θέση του κανένα τμήμα από το δάπεδο αυτό, πέρα από τους κατεστραμμένους πωρολίθους με κονίαμα που εντοπίζονται, αν καταλαβαίνω καλά, μέσα στην αμμουδερή επίχωση, κι αν όλη η επίχωση είναι από αμμουδερό χώμα, χωρίς καθόλου ευρήματα, (πέρα από αυτά που απόθεσαν –έθαψαν- κάποια στιγμή) τότε απλά, έσκαψαν τον λάκκο και τοποθέτησαν τα απομεινάρια της τυμβωρυχίας (ή του βανδαλισμού), τέλος. Αυτά, με κάθε επιφύλαξη, ωστόσο, λόγω της ασάφειας στα δελτία Τύπου».

Επιβεβαιώνεται η υπόθεση της «απόθεσης»

Η ανακοίνωση δείχνει να επιβεβαιώνει την υπόθεση εργασίας περί απόθεσης, ως πράξη εξαγνισμού και αποκατάστασης μετά την τυμβωρυχία (ή τον βανδαλισμό), που διατύπωσε στο TheTOC.gr η κ. Παλιαδέλη. Σύμφωνα με την ανακοίνωση:

«Κάτω από τους πωρόλιθους του δαπέδου, μέσα στην αφαιρούμενη επίχωση βρέθηκαν τμήματα των φτερών των Σφιγγών, ένα μέρος από τον λαιμό της δεύτερης Σφίγγας… καθώς και τμήματα από το ελλείπον τμήμα του μοναδικού ψηφιδωτού, με την εικόνα της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα, που καλύπτει το δάπεδο του δεύτερου θαλάμου-τρίτου χώρου, πίσω από τις Καρυάτιδες…»

Κρύπτη στους μακεδονικούς τάφους;

Οι περιβόητες κρύπτες, πού βρίσκονται συνήθως; ρωτάμε την κ. Παλιαδέλη, μια και η τάση της ανασκαφής είναι πλέον υπόγεια. Η απάντηση της κ. Παλιαδέλη είναι απλή. «Δεν έχω υπόψη μου κρύπτες σε μακεδονικούς τάφους. Οι τυμβωρύχοι νόμιζαν ότι υπάρχουν κρύπτες».

Εάν δεν βρεθούν οστά;

Μήπως τελικά το μεγάλο ερώτημα, ποιος είναι θαμμένος στον τάφο της Αμφίπολης, μείνει σε εκκρεμότητα; ρωτάμε την κ. Παλιαδέλη. «Όπως είπε και η κ. Μενδώνη ‘η μελέτη του μνημείου μπορεί να κρατήσει χρόνια’» απαντά.

«Εάν δεν βρούμε οστά, θραύσματα οστών, που να τεκμηριώνουν, τουλάχιστον τον αριθμό των νεκρών (εάν πρόκειται για έναν ή περισσότερους), ή το φύλο (εάν πρόκειται για άνδρα ή γυναίκα) και την ηλικία, τότε ο τάφος της Αμφίπολης θα είναι ένα μνημείο που θα ψάχνει τον ιδιοκτήτη του.

Βεβαίως, το μνημείο είναι ούτως ή άλλως μοναδικό για το μέγεθος, τη μορφή και τη διακόσμησή του, ακόμη κι αν δεν αποδοθεί σε συγκεκριμένο ιστορικό πρόσωπο. Θα κερδίσουμε, ωστόσο, πολύ περισσότερα, αν ταυτίσουμε τον ένοικό του».