Να προβλέψει κανείς το τέλος του Facebook το 2014 μοιάζει κάπως σαν να προέβλεπε την πτώση του Τείχους στη δεκαετία του ’80, αναφέρει σε άρθρο της η αρθρογράφος Ρούμπι Μάρεϊ στην εφημερίδα «Γκάρντιαν».
Πριν από δύο μέρες, όμως, συνέβη κάτι συναρπαστικό. Το Σαν Φρανσίσκο άρχισε να εγκαταλείπει το μέσο, που πλέον είναι διάσπαρτο από διαφημιστικές καταχωρίσεις και να εγγράφεται μαζικά στο καθαρό, άδειο μέσο κοινωνικής δικτύωσης Ello.
Την Πέμπτη, η ομάδα του νέου αντι-Facebook αγωνιζόταν να αντιμετωπίσει τα δεκάδες χιλιάδες αιτήματα συμμετοχής από χρήστες. Το Ello αυτοπροσδιορίζεται ως δίκτυο με κοινωνική συνείδηση και διαθέτει το δικό του μανιφέστο. Το σήμα του είναι κάπως απειλητικό: ένα μαύρο smiley, το οποίο χαμογελάει ειρωνικά. Πνευματικό τέκνο του σχεδιαστή του Kidrobot, Πολ Μπάντνιτς, το Ello άρχισε να αναπτύσσεται μετά την εμμονή του Facebook εναντίον των ψευδωνύμων, την πολιτική των «αληθινών ονομάτων», την οποία επιχείρησε να ανατρέψει η γκέι κοινότητα. Φέτος συμπληρώνονται δέκα χρόνια απ’ όταν ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ και οι 20χρονοι προγραμματιστές του μετακόμισαν στο Πάλο Αλτο της Καλιφόρνιας και εγκαινίασαν μία νέα φάση στη βρεφική ιστορία του Ιντερνετ. «Το Facebook πέτυχε να μας παράσχει έναν καθρέφτη στη διάρκεια της πρώιμης ανάπτυξής μας. Είναι αναπόφευκτο, λοιπόν, ότι η πτώση του θα γεννηθεί από ένα πρόβλημα, που αρχίζει να σε πλήττει μόνο καθώς μεγαλώνεις: τη σύνθετη μορφή του χρόνου», γράφει η νεαρή Ρούμπι Μάρεϊ.
Οι παλιοί εαυτοί μας
Η βασική ιδιότητα του Facebook είναι η διαχείριση των φωτογραφικών άλμπουμ και του εαυτού μας γενικότερα. Ως άλλοι νάρκισσοι, οργανώνουμε χιλιάδες φωτογραφίες του εαυτού μας στη διάρκεια των ετών. Δεν υπάρχει, όμως, μία παρόμοια λειτουργία για τις ταυτότητες που δημιουργούμε καθώς μεγαλώνουμε: τις σκέψεις μας, τα βιβλία μας, τα άρθρα και τη μουσική που ακούμε. Με δεδομένο ότι το Facebook ισχυρίζεται πως οι Αμερικανοί χρήστες περνούν περίπου 40 λεπτά την ημέρα στην ιστοσελίδα, ήτοι 243 ώρες τον χρόνο, είναι σαφές ότι οι παλιοί μας εαυτοί έχουν αρχίσει να φαντάζουν καταπιεστικοί. Η σημαντικότερη κοινωνική λειτουργία του Facebook ήταν ότι σε αντίθεση με τη φωτογραφία μάς έδωσε μία πλατφόρμα επικοινωνίας. Στη συνέχεια, όμως, άρχισε να χρησιμοποιεί αλγόριθμους και φίλτρα για να επιλέγει ποια ποστ βλέπει κανείς στη Ροή Ειδήσεων, με αποτέλεσμα να αυξηθούν οι πιθανότητες να παρακολουθεί κανείς τις ενημερώσεις της Μπρίτνεϊ Σπιρς παρά των φίλων του. Το αποτέλεσμα ήταν η καθήλωση στην παιδική ηλικία. Και όταν το Facebook λειτουργεί σαν έναν καταπιεστικό γονιό, είναι φυσικό οι ενήλικες να θέλουν να φύγουν τρέχοντας.
Μανιφέστο και προβλήματα
Τα δικαιολογημένα ερωτήματα που ανακύπτουν από τη λειτουργία του Ello είναι πώς το νέο δίκτυο θα διαχειριστεί τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών και πώς θα καταφέρει να παραμείνει καθαρό από διαφημίσεις. Στο μανιφέστο του δηλώνει απερίφραστα ότι δεν πρόκειται να μετεξελιχθεί σε καταναλωτικό αγαθό. Αλλά το πρόβλημα είναι ότι οι ιδιοκτήτες του δέχθηκαν επενδύσεις από ιδιωτικά κεφάλαια ύψους 435.000 δολαρίων. Οι επενδυτές τείνουν να επιθυμούν απόδοση του κεφαλαίου που τοποθέτησαν και μάλιστα μεγάλη και γρήγορη. Πάντως, συγκριτικά με το Ello, το Facebook μοιάζει κάπως με πάρτι για παρουσίαση Tupperware. Αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό. Θέλεις να πηγαίνεις κάθε τόσο, να συναντάς ανθρώπους από το παρελθόν σου και να τρως κέικ με τους παππούδες τους, ακόμη κι αν υπάρχει ο κίνδυνος να πληρώσεις για το τάπερ φεύγοντας. Ωστόσο, 243 ώρες στο πάρτι του Tupperware είναι υπερβολικό.
Δεν είμαστε πλέον βρέφη του Ιντερνετ, διακηρύσσει η αρθρογράφος του «Γκάρντιαν». Μπορούμε να φτιάξουμε και μόνοι μας σπίτια, όταν δεν είμαστε αρκετά απασχολημένοι να κοιταζόμαστε στον καθρέφτη, κλεισμένοι σε ένα δωμάτιο με γαλάζιους τοίχους, τους οποίους δεν επιτρέπεται να ακουμπήσουμε. Ισως δεν είναι το Ello ο διάδοχος του Facebook. Είναι βέβαιο, όμως, ότι τα δέκα χρόνια του βαραίνουν στους ώμους μας και θέλουμε να μετακομίσουμε.
KATHIMERINI
