Το θέμα της ηθικής σε κάθε ασθένεια παίζει σημαντικότατο ρόλο, πόσο μάλλον σε μία θανατηφόρα ασθένεια όπως είναι ο ιός Ebola ο οποίος κυριαρχεί τις τελευταίες εβδομάδες στα Μέσα Ενημέρωσης και έχει στοιχίσει την ζωή σε περισσότερους από 1.000 ανθρώπους.
Συγκεκριμένα, μία ομάδα ειδικών στην Ιατρική Ηθική συναντήθηκε με εκπροσώπους του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, προκειμένου να συζητήσει το δίλημμα της διάθεσης ή
μη ενός φαρμάκου που βρίσκεται ακόμη σε πειραματικό στάδιο, στους ασθενείς με Ebola. Προκειμένου να καταλήξουν σε μία απόφαση, οι ειδικοί θα κληθούν να εξετάσουν το περίπλοκο ιστορικό, πολιτισμικό και κοινωνικό υπόβαθρο της ασθένειας, όπως γράφει ο Ντάνιελ Σόκολ, δικηγόρος και ειδικός στην ηθική της ιατρικής, στο βρετανικό BBC.
Όπως αναφέρεται στο Βήμα, «Ο Έμπολα έχει πάρει το όνομά του από έναν ποταμό στο βόρειο τμήμα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό. Στατιστικά, είναι μία σχετικά περίπλοκη ασθένεια, που έχει στοιχίσει τη ζωή σε μερικές χιλιάδες ανθρώπους από το 1976, όταν και ανακαλύφθηκε.
Στον αντίποδα, η ελονοσία και η φυματίωση σκοτώνουν αρκετά εκατομμύρια κάθε χρόνο, ενώ η ιλαρά σκότωσε 122.000 το 2012.
Ωστόσο, ο ebola, είναι φυσικό να τραβάει την προσοχή της κοινής γνώμης. Δεν γνωρίζουμε ποιά ζώα είναι ξενιστές του ιού, αλλά οι νυχτερίδες είναι βασικός ύποπτος και αυτό καθιστά την πρόληψη και τον έλεγχο δύσκολο εγχείρημα» αναφέρει το δημοσίευμα στο BBC.
Η κλινική εικόνα του ασθενούς επιδεινώνεται πολύ γρήγορα και τα συμπτώματα περιλαμβάνουν αιμορραγίες, εμετούς και διάρροιες. Το ποσοστό θνησιμότητας κυμαίνεται μεταξύ 50% και 90%. «Ένα βασικό χαρακτηριστικό του Έμπολα είναι το στίγμα. Οι ασθενείς και οι επιζώντες στιγματίζονται από την κοινότητά τους και το ίδιο συμβαίνει και με τους εργαζόμενους στα νοσοκομεία. Σε προηγούμενες εξάρσεις, κάποιοι επιζώντες δεν έγιναν αποδεκτοί από την κοινότητά τους, κάποιοι δεν μπόρεσαν να βρουν δουλειά και κάποιοι εγκαταλείφθηκαν από τους συντρόφους τους.
Στην επιδημία της Ουγκάντα το 2000-2001, τα υπάρχοντα και τα σπίτια ορισμένων επιζώντων πυρπολήθηκαν» γράφει ο Ντάνιελ Σόκολ. Εθελοντές του Ερυθρού Σταυρού το διάστημα εκείνο, επισκέπτονταν χωριά με σκοπό να διαλύσουν τους μύθους που περιβάλλουν τον Έμπολα και να προτρέψουν τους κατοίκους να δεχθούν πίσω του επιζώντες. Αξίζει να σημειωθεί, ότι επιζών έχει περιγράψει το γεγονός, ότι ο κόσμος δεν περπατούσε κοντά του, ταξί δεν σταματούσαν να τον πάρουν και η αστυνομία δεν τον σταματούσε για έλεγχο καθώς φοβόταν να αγγίξει ακόμη και τη ταυτότητά του.
Όπως αναφέρεται στο άρθρο του BBC, οι κοινότητες στις αφρικανικές χώρες συχνά αντιμετωπίζουν με εχθρότητα το ιατρικό προσωπικό από δυτικές χώρες, ενώ έχουν καταγραφεί πολλά περιστατικά βίας εναντίον τους. Επίσης ο τρόπος που κηδεύονται τα θύματα του ebola παίζει ρόλο στην εξάπλωσή του και οι κάτοικοι των περιοχών όπου έχει ξεσπάσει επιδημία δεν δέχονται συστάσεις ως προς αυτό. Επιπλέον, κάποιες κοινότητες βασίζονται για την αντιμετώπιση του ιού σε γνωστούς παραδοσιακούς θεραπευτές, οι οποίοι κόβοντας το δέρμα ή ακολουθώντας άλλες επεμβατικές μεθόδους συμβάλουν στη γρήγορη εξάπλωσή του.
«Οι νόρμες της ιατρικής ηθικής, όπως η ενημερωμένη συγκατάθεση μπορεί να διαφορετικές εκεί, και ο κίνδυνος της μεταφοράς δυτικών νορμών σε διαφορετικούς πολιτισμούς είναι υπαρκτός» αναφέρει ο Σόκολ. Και καταλήγει: «Ένα γνωστό ρητό στον τομέα της ηθικής λέει ” η καλή ηθική ξεκινά με καλά στοιχεία”. Ιδανικά στο τραπέζι των συζητήσεων θα βρίσκονται ιστορικοί, ανθρωπολόγοι, γιατροί, επιδημιολόγοι, ειδικοί σε logistics και άλλοι. Μόνο τότε μπορεί να γίνει κατανοητή μία εμπεριστατωμένη εκτίμηση του οφέλους και του κινδύνου.
Αυτό θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και την πρόβλεψη του τι μπορεί να συμβεί εάν το φάρμακο αποδειχθεί μη αποτελεσματικό ή ακόμη και επιβλαβές, με ποιο τρόπο τα μέσα ενημέρωσης και η τοπική κοινότητα θα αντιδράσουν και τι συνέπειες θα έχει αυτή η αντίδραση για τα θύματα, τους εργαζομένους στον τομέα της Υγείας και άλλους και το πώς η διαδικασία επιλογής υποψήφιων φαρμάκων πρέπει να λάβει χώρα. Χωρίς τη συμμετοχή άλλων επιστημονικών κλάδων και της κατανόησης της κατάστασης όπου σημειώνεται έξαρση, οι απόψεις των ειδικών στην ηθική έχουν περιορισμένη πρακτική αξία».
