Ο ρολος του ανθρωπου στον “ρυθμο θανατου” και η μοιρα του
Μία έκτη μαζική εξαφάνιση είναι προ των πυλών, σύμφωνα με νέα μελέτη που παρουσιάζει στοιχεία ότι, από την εποχή εμφάνισης του ανθρώπου στη Γη, ο ρυθμός με τον οποίο χάνονται τα είδη του πλανήτη έχει αυξηθεί, τουλάχιστον, 1000 φορές.
Έχουν υπάρξει πέντε μαζικές εξαφανίσεις ειδών, στη διάρκεια των αιώνων, με την κάθε μία από αυτές να έχει ως αποτέλεσμα τον αφανισμό ενός σημαντικού ποσοστού των ζώων και των φυτών της Γης. Το πιο γνωστό από αυτά τα γεγονότα είναι η εξαφάνιση των δεινοσαύρων, 65 εκατομμύρια χρόνια πριν, όταν ο πλανήτης μας συγκρούστηκε με έναν τεράστιο αστεροειδή.
Τώρα, ωστόσο, ο πλανήτης αντιμετωπίζει μία απειλή, όχι από το διάστημα, αλλά από τους ίδιους τους εαυτούς μας, που οδηγεί σε αυτό που μπορεί να είναι η έκτη και μία από τις χειρότερες μαζικές εξαφανίσεις στην ιστορία, σύμφωνα με μελέτη Αμερικανών επιστημόνων, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science, τον περασμένο Μάιο.
Δέκα χιλιάδες φορές αύξηση στον ρυθμό εξαφανίσεων
Σύμφωνα με δηλώσεις στον Independent του Stuart Pimm, βιολόγου στο Πανεπιστήμιο Duke, στις ΗΠΑ, και επικεφαλής συγγραφέα της μελέτης, ο παράγοντας με τη μεγαλύτερη συμβολή στην αύξηση του ρυθμού εξαφάνισης των ειδών είναι η απώλεια των οικοτόπων τους που προκαλείται από τον άνθρωπο. Και δεν πρόκειται για αμελητέα αύξηση.
Στα πλαίσια της μελέτης, η ομάδα του Pimm υπολόγισε τον “ρυθμό θανάτου”, δηλαδή, πόσα είδη εξαφανίζονται ανά εκατομμύριο ειδών, κάθε χρόνο. Πρώτα, αναλύοντας νέα δεδομένα που είχαν στη διάθεσή τους, οι επιστήμονες συμπέραναν ότι ο ρυθμός εξαφάνισης των ειδών, πριν την εμφάνιση των ανθρώπων, ήταν 0,1 είδος ανά εκατομμύριο.
Στη συνέχεια, υπολόγισαν τον ίδιο ρυθμό για την εποχή που ζούμε. Το αποτέλεσμα; Σύμφωνα με τη μελέτη, πραγματοποιούνται, σήμερα, τουλάχιστον, 100 εξαφανίσεις ειδών ανά εκατομμύριο, κάθε χρόνο, με τον αριθμό να μην αποκλείεται να φτάνει και τις 1000 εξαφανίσεις ανά εκατομμύριο. Με λίγα λόγια, παρατηρείται αύξηση του “ρυθμού θανάτου”, από 1000 έως 10000 φορές.
Τα νούμερα φανερώνουν ότι είμαστε στα πρόθυρα μίας μαζικής εξαφάνισης χωρίς προηγούμενο, για την οποία θα ευθύνεται η ανθρωπότητα, υποστηρίζουν οι συγγραφείς της μελέτης, αφού, όπως περιγράφει ο Pimm στο PBS, ο κανονικός ρυθμός εξαφάνισης των ειδών θα έπρεπε να είναι στο 1 είδος ανά 10 εκατομμύρια, κάθε χρόνο.
Μαζική εξαφάνιση προ των πυλών “εξαιτίας του ανθρώπου”
Και ο κύριος λόγος που έχει ξεπεραστεί – κατά πολύ – αυτό το νούμερο, επαναλαμβάνει ο Pimm, είναι ο άνθρωπος. Με την τάση να καταστρέφει το φυσικό περιβάλλον πολλών ειδών, έχοντας συμβολή στην υπερθέρμανση, και μετακινώντας είδη σε μέρη όπου δεν ανήκουν, μετατρέποντάς τα σε παράσιτα, για τα είδη που ζούσαν, προηγουμένως, εκεί.
Ο Pimm, ωστόσο, αφήνει ανοικτό και ένα παράθυρο στην ελπίδα. “Αν θα την αποφύγουμε [σ.σ. τη μαζική εξαφάνιση ειδών] ή όχι, θα εξαρτηθεί από τις πράξεις μας”, λέει. Και πέρα από τα προφανή – να αλλάξουμε την επιβλαβή συμπεριφορά μας – κάνει ιδιαίτερη μνεία και στις τεχνολογικές εξελίξεις που επιτρέπουν στους βιολόγους να εντοπίζουν είδη που κινδυνεύουν, νωρίτερα από ποτέ.
Η νέα μελέτη έχει λάβει εξαιρετικές κριτικές από την επιστημονική κοινότητα, αν και ανατρέπει τους προηγούμενους υπολογισμούς των ειδικών που τοποθετούσαν τους ρυθμούς εξαφάνισης 10 φορές πιο κάτω. Αυτό, όμως, είναι ένα από τα ατού της επιστήμης, ότι “καλωσορίζει” τους αμφισβητίες, και δέχεται διορθώσεις, όταν στηρίζονται σε γερά στοιχεία.
Το θέμα που ανακύπτει, τώρα, είναι αν θα λάβουμε το μήνυμα και αν θα γίνει κάτι, προς την κατεύθυνση της προστασίας των ειδών που απειλούνται, και κατ’ επέκταση, της δικής μας. Άλλωστε, όταν η Γη είναι στα πρόθυρα μαζικής εξαφάνισης, και ο άνθρωπος μπορεί να είναι στα πρόθυρα μαζικής εξαφάνισης. Όλα είναι αλυσίδα.
