Ρομποτικοί γιατροί, online δικηγόροι και αυτοματοποιημένοι αρχιτέκτονες: το μέλλον των επαγγελμάτων προσαρμόζεται στην ψηφιακή εποχή
Πέρυσι, δημοσιογράφοι του Associated Press προσπάθησαν να βρουν ποιες θέσεις εργασίας χάνονται με τη νέα τεχνολογία. Ανέλυσαν στοιχεία για την απασχόληση από 20 χώρες και πήραν συνεντεύξεις από εμπειρογνώμονες, προγραμματιστές λογισμικού και CEOs.
Διαπίστωσαν ότι σχεδόν όλες οι θέσεις εργασίας που είχαν εξαφανιστεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια δεν είχαν χαμηλή ειδίκευση και δεν ήταν χαμηλόμισθοι, αλλά αρκετά καλά αμειβόμενες θέσεις σε παραδοσιακές καριέρες της μεσαίας τάξης. Το λογισμικό αντικαθιστούσε τους διαχειριστές και τους ταξιδιωτικούς πράκτορες, τους λογιστές και του γραμματείς, και μάλιστα με ιδιαίτερα ανησυχητικούς ρυθμούς.
Οι οικονομολόγοι και μελλοντολόγοι γνωρίζουν ότι δεν είναι τόσο τραγικά τα πράγματα, αλλά σίγουρα όλα αλλάζουν. Οι ακαδημαϊκοί της Οξφόρδης Carl Benedikt Frey και Michael Osborne έχουν προβλέψει ότι οι υπολογιστές θα μπορούσαν να μειώσουν τις θέσεις εργασίας σχεδόν στο ήμισυ, εντός 10 έως 20 έτη. Οι δουλειές γραφείου και οι υπηρεσίες κινδυνεύουν ιδιαίτερα, υποστήριξαν. Αλλά σχεδόν τίποτα δεν είναι αδιαπέραστο στην αυτοματοποίηση.
Οι θέσεις εργασίας που βασίζονται στη γνώση έπρεπε να είναι ασφαλείς επιλογές σταδιοδρομίας, καθώς τα έτη σπουδών που χρειάζεται κάποιος για να γίνει δικηγόρος, ας πούμε, ή αρχιτέκτονας θεωρητικά εγγυούνται μια προσοδοφόρα απασχόληση. Αυτό δεν ισχύει πλέον. Τώρα, ακόμη και οι γιατροί αντιμετωπίζουν την επικείμενη απειλή της πιθανής απαξίωσης. Ειδικοί ακτινολόγοι συχνά ξεπερνιούνται από το λογισμικό αναγνώρισης προτύπων, και εμπειρογνώμονες σε διαγνώσεις από απλά ερωτηματολόγια υπολογιστή. Το 2012, ο επενδυτής της Σίλικον Βάλεϊ Vinod Khosla προέβλεψε ότι οι αλγόριθμοι και τα μηχανήματα θα αντικαταστήσει το 80% των γιατρών μέσα σε μία γενιά.
Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα πως θα είναι τα επαγγέλματα του μέλλοντος. Αλλά οι άνθρωποι που βρίσκονται σε σημαντικές θέσεις βλέπουν παλιές θέσεις εργασίας να εξαφανίζονται – και πειραματίζονται με την τεχνολογία που έχει αρχίσει να δημιουργεί νέες θέσεις. Ιδού πως θα μπορούσαν να αλλάξουν τρία βασικά επαγγέλματα – ιατρική, αρχιτεκτονική και νομική – σύμφωνα με τους ανθρώπους που συμβάλουν στην επανακάλυψή τους.
Νομικές υπηρεσίες
Πριν από πέντε χρόνια, ο επιχειρηματίας Charley Moore ίδρυσε την online παροχή νομικών υπηρεσιών Rocket Lawyer. Πλέον έχει 30 εκατομμύρια χρήστες. Οι συνδρομητές πληρώνουν ένα μηνιαίο τέλος για άμεση πρόσβαση σε έτοιμα έγγραφα και σεμινάρια, καθώς και σε online νομικές συμβουλές από τους ειδικούς των επιχειρήσεων που συμμετέχουν.
Ο Moore είναι αισιόδοξος για την επανάσταση που έχει φέρει στον τομέα του. «Δεν νομίζω ότι το λογισμικό καταναλώνει τη βιομηχανία, αλλά ότι την υποστηρίζει. Έτσι, με το λογισμικό, σίγουρα υπάρχουν εργασίες ρουτίνας που θα γίνουν πιο αποτελεσματικές». Ακόμα και οι δικαστές, λέει, θα πρέπει να προχωρήσουν online. «Νομίζω ότι πρέπει να έχουμε εικονικά δικαστήρια. Η Αυστραλία έχει πειραματιστεί με αυτά. Η Νέα Υόρκη έχει πειραματιστεί με μια online εκδίκαση υπόθεσης για στάθμευση. Θέλω να πω, ποιος στο καλό θα ήθελε να πάει σε ένα κυβερνητικό κτίριο για ένα πρόστιμο; Είναι απίστευτα αναποτελεσματικό».
Οι αλλαγές αυτές θα σήμαιναν ότι λιγότεροι δικηγόροι απαιτούνται για την κάλυψη των αναγκών των υφιστάμενων πελατών. Αλλά υπάρχει και η άλλη πλευρά: καθώς το κόστος πέφτει και οι δικηγόροι εξυπηρετούν περισσότερους πελάτες, μικρές επιχειρήσεις και ιδιώτες ξαφνικά θα είναι σε θέση να παρέχουν νομικές συμβουλές. Αυτή είναι η «λανθάνουσα νόμιμη αγορά», μια ορδή δυνητικών πελατών που στερούνται πολιτικών δικαιωμάτων και εκτιμάται ότι αξίζει 27 δις δολάρια. «Υπάρχει πραγματικά μια αδυναμία κάλυψης της ζήτησης για παροχή νομικών υπηρεσιών», λέει ο Moore. «Χρειαζόμαστε περισσότερους δικηγόρους, όχι λιγότερους».
Αρχιτεκτονική
Η εταιρεία λογισμικού Autodesk, που ιδρύθηκε το 1982, δημιουργεί εικονικά εργαλεία σχεδιασμού που χρησιμοποιούνται από εκατομμύρια αρχιτέκτονες και σχεδιαστές κάθε μέρα. Μόνο τον περασμένο χρόνο, η εταιρεία παρήγαγε έσοδα ύψους 2,3 δις δολ. Ο βρετανός αντιπρόεδρος Pete Baxter είναι υπεύθυνος για την αρχιτεκτονική, τη μηχανική και την κατασκευή δραστηριοτήτων της στην Ευρώπη, την Ασία και τη Μέση Ανατολή.
Πιστεύει ότι οι αρχιτέκτονες δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα από την τεχνητή νοημοσύνη. «Ναι, μπορείτε να αυτοματοποιήσετε. Αλλά τι είναι ένα σχέδιο πλήρως αυτοματοποιημένο και πλήρως ορθολογικό από ένα πρόγραμμα υπολογιστή; Μάλλον δεν θα είναι το πιο συναρπαστικό κομμάτι αρχιτεκτονικής που έχετε δει».
Η τεχνολογία δεν θα καταστρέψει το επάγγελμα, αλλά θα το εκδημοκρατίσει, υποστηρίζει. «Υπάρχει μια παραδειγματική στροφή τώρα: ο αρχιτέκτονας που εργάζεται μόνος από το σπίτι με μια λαμπρή ιδέα έχει πλέον πρόσβαση σε ένα απροσδιόριστο ποσό υπολογιστικής δύναμης. Αυτό σημαίνει ότι ένας σχεδιαστής μπορεί να έχει πρόσβαση στο ίδιο ποσό υπολογιστικής ισχύος στο cloud, όπως οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες. Έτσι ξαφνικά υπάρχει ένα διαφορετικό ανταγωνιστικό τοπίο».
Ο Baxter θέλει να αναδείξει τις πολλές ευκαιρίες που δημιουργεί το νέο λογισμικό. Η διηπειρωτική συνεργασία γίνεται ολοένα και πιο εύκολη, ανοίγοντας έργα σε όλο τον κόσμο. Αυτό, με τη σειρά του, άνοιξε το δρόμο σε μεγαλύτερη εξειδίκευση: ο ειδικός στον πιο εκλεπτυσμένο σχεδιασμό μπορεί να εφαρμόσει τη διορατικότητά τους σε πολλές χώρες στο χώρο σε μια εργάσιμη ημέρα.
Ιατρική
Ο Δρ Πιτ Διαμαντής είναι ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της XPRIZE, μιας σειράς διαγωνισμών που προσφέρουν 10 εκατομμύρια δολάρια βραβεία στους εφευρέτες οι οποίοι καταφέρνουν να λύσουν μερικές από τις πιο εξοργιστικές προκλήσεις της τεχνολογίας. Ένα τέτοιο βραβείο θα απονεμηθεί στην πρώτη ομάδα που θα δημιουργήσει ένα «tricorder» – η διαγνωστική φορητή συσκευή που χρησιμοποιείται από τους ιατρούς στο Star Trek – κατάλληλη για τη διάγνωση 15 ασθενειών χωρίς την παρουσία ιατρού.
Αναμένει ότι κάποιος θα το πετύχει μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια. Μετά από αυτό, θα είναι μόνο θέμα χρόνου το ότι η διάγνωση θα γίνεται κυρίως από τις μηχανές. «Είναι ένα θέμα παροχής δεδομένων σε υπολογιστή. Μόλις έχει τα δεδομένα, είναι σε θέση να εξετάσει χιλιάδες ή εκατομμύρια φορές περισσότερες παραμέτρους από όσες μπορεί να χωρέσει το κεφάλι ενός ανθρώπου». Θα εξακολουθούμε να χρειαζόμαστε ιατρούς επαγγελματίες για να μας καθοδηγούν και να παρέχουν την ανθρώπινη επαφή – αλλά οι γιατροί θα πρέπει να αποδεχθούν ότι οι υπολογιστές είναι καλύτεροι σε κάποια μέρη της δουλειάς τους.
Δεν είναι μόνο το λογισμικό και η διάγνωση: οι χειρουργοί θα πρέπει να κάνουν χώρο στις εξυπνότερες μηχανές. «Νομίζω ότι θα δούμε το ρόλο του γιατρού να αλλάζει σημαντικά με τη χρήση της ρομποτικής» λέει ο δρ Διαμαντής. Αναφέρει ως παράδειγμα το έργο της εταιρείας της Silicon Valley, Intuitive Surgical, το οποίο έχει δημιουργήσει ένα «χειρουργικό σύστημα» που ονομάζεται Ντα Βίντσι, στο οποίο ένας ειδικός χειρουργός μπορεί να ελέγξει online από οπουδήποτε στον κόσμο. Ακριβώς όπως στην αρχιτεκτονική, οι εξελίξεις αυτές θα επιτρέψουν στους ειδικούς να προσεγγίσουν περισσότερες αγορές – αλλά σε αντίθεση με την αρχιτεκτονική δεν υπάρχει κανένας λόγος να υποθέσουμε ότι θα σταματήσει εκεί.
«Τελικά τα ρομπότ θα καταλήξουν να κάνουν τις χειρουργικές επεμβάσεις μόνα τους» , λέει ο Διαμαντής. «Μπορώ να φανταστώ μια μελλοντική συνομιλία, που ο ασθενής μπαίνει στο νοσοκομείο και χρειάζεται, ας πούμε, εγχείρηση καρδιάς: ‘Όχι, όχι, όχι, δεν θέλω να με αγγίξει αυτός ο άνθρωπος. Θέλω το ρομπότ που το κάνει 1.000 φορές πιο τέλεια’».
Ωστόσο, παρά τα μεγάλα τμήματα του ρόλου που θα καταλάβει η τεχνολογία, ο ίδιος δεν αναμένει την κατάρρευση της ζήτησης γιατρών σύντομα – κυρίως επειδή ήδη χρειαζόμαστε πολύ περισσότερους από όσους έχουμε. Στις ΗΠΑ μόνο, για παράδειγμα, οι εμπειρογνώμονες προβλέπουν μια έλλειψη μέχρι και 91.500 γιατρών από το 2020. «Και αυτό είναι χαμηλό σε σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο», λέει. «Η Αφρική, η οποία έχει το 25% των ασθενειών, έχει το 1,3% των εργαζομένων στην υγεία. Δεν υπάρχει τρόπος για να δημιουργήσουμε αρκετές ιατρικές σχολές ή να διδάξουμε αρκετούς γιατρούς για τη ζήτηση που υπάρχει ακόμα και σήμερα».
«Το θέμα αφορά την οικονομία» εξηγεί ο δρ Διαμαντής. Το λογισμικό και τα ρομπότ είναι ήδη εδώ αλλά αυτή η αδυναμία κάλυψης της ζήτησης θα παραμείνει έως ότου η τεχνολογία δεν είναι μόνο πιο αποτελεσματική, αλλά και φθηνότερη από τον αντίστοιχο γιατρό. Ονομάζω αυτή τη διαδικασία ‘ αποϋλοποίηση της τεχνολογίας’. Αγοράζατε ένα GPS, μια φωτογραφική μηχανή, δίσκους. Αυτά τα πράγματα τα οποία ήταν φυσικά έχουν αποϋλοποιηθεί στο τηλέφωνό σας, και απο-αποτιμηθεί, έχοντας γίνει ουσιαστικά δωρεάν. Και τελικά έχουν γίνει δημοκρατικά. Η υγειονομική περίθαλψη υφίσταται την ίδια διαδικασία: αποϋλοποίηση και εκδημοκρατισμό».
