Προσπαθώντας να ξεκινήσω αυτό το άρθρο με θέμα την εφηβεία, αναρωτήθηκα τι θα ήταν αυτό που θα ήθελα να διαβάσουν οι γονείς, ποιο είναι το μήνυμα που θα ήθελα να μεταφέρω. Η εφηβεία εξακολουθεί για τους περισσότερους γονείς να είναι η πιο δύσκολη περίοδος ως προς το χειρισμό της .
Σκοπός λοιπόν είναι να προσπαθήσω να μιλήσω για αυτή την περίοδο, τονίζοντας όλα εκείνα τα στοιχεία, χαρακτηριστικά που επηρεάζουν αλλά και καθορίζουν τη συμπεριφορά του εφήβου ,τις ανάγκες του, τα επιτεύγματα τα αναπτυξιακά που πρέπει να κατακτήσει. Όπως επίσης και για τις ανάγκες των γονιών .
Τι είναι αυτό που ανησυχεί ,προβληματίζει και φυσικά αγχώνει τους γονείς ενός εφήβου; Είναι οι ίδιοι γονείς που έχουν ξενυχτήσει με το παιδί τους όταν γεννήθηκε ,που δυσκολεύτηκαν όταν αυτό πήγε παιδικό σταθμό ή όταν έγινε μαθητής δημοτικού. Γιατί λοιπόν τώρα που το παιδί μπαίνει στην εφηβεία τα πράγματα είναι τόσο δύσκολα για το γονιό;
Η εφηβεία είναι ένα ακόμη αναπτυξιακό στάδιο που συνοδεύεται από αλλαγές τόσο σωματικές όσο και συναισθηματικές. Γιατί είναι τόσο έντονα τα συναισθήματα ,οι ανάγκες αλλά κυρίως ο τρόπος διαχείρισης της συμπεριφοράς όταν το ίδιο παιδί ,με τους ίδιους γονείς θα μπει στην εφηβεία;
ΕΦΗΒΕΙΑ είναι το μεταβατικό στάδιο ανάμεσα στην παιδική και την ενήλικη ζωή .Ο ορισμός αυτός είναι που συνήθως ακούμε σχετικά με την εφηβεία, ο οποίος είναι φυσικό να προκαλεί αναταραχή αφού τα όρια ανάμεσα στην παιδική και την ενήλικη ζωή είναι πολύ ασαφή ,ενώ δεν πρέπει να αγνοούμε το γεγονός που ενώ , όσον αφορά την έναρξη της εφηβικής περιόδου, τα πράγματα είναι πιο προσδιορισμένα ,είναι πιο δύσκολο να οριστεί το τέλος της περιόδου, πότε λέμε δηλ. ότι ένα άτομο είναι ώριμο συναισθηματικά ή πότε λέμε ότι ένα άτομο έχει ενηλικιωθεί;
Τα στάδια της εφηβείας είναι τρία:
1ο ΣΤΑΔΙΟ (12-13/15 ετών ) .Σε αυτό το στάδιο ο νέος καλείται να προσαρμοστεί στις οργανικές αλλαγές του σώματός του .Ξαφνικά ανακαλύπτει ένα σώμα που αλλάζει ,μεγαλώνει ,που του προκαλεί ανησυχία ,φόβο και κυρίως την αίσθηση ότι παύει να έχει ο ίδιος τον έλεγχο του εαυτού του. Έτσι εξηγείται η ανησυχία του εφήβου ,αν είναι φυσιολογικός ,αλλά κυρίως αν είναι ίδιος με τους συνομηλίκους του. Όλοι είμαι σίγουρη, έχουμε συναντήσει πολύ ψηλούς νέους που περπατούν σκυφτά ή νεαρές κοπέλες που προσπαθούν να κρύψουν με βιβλία το μεγάλο στήθος, και όλο αυτό έχει να κάνει με τη δυσκολία του εφήβου να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Η εμφάνιση της περιόδου στα κορίτσια ,όπως και η ονείρωξη στα αγόρια αποτελούν πηγή άγχους που πολλές φορές επηρεάζει τη συμπεριφορά τους .
2Ο ΣΤΑΔΙΟ (15-17 ετών) Στο επόμενο στάδιο, από τα δεκατέσσερα έως τα δεκαεπτά έτη δημιουργείται ένα έντονα ανταγωνιστικό κλίμα με τους γονείς και οι εντάσεις στο σπίτι είναι όλο και πιο συχνές. Ο έφηβος εκφράζει την ανάγκη του για αυτονομία και εκφράζει τη δυσαρέσκειά του να συμμετέχει σε οικογενειακές γιορτές και κοινωνικές εκδηλώσεις που δεν φαίνεται να έχουν πια ενδιαφέρον για τον ίδιο. Η παρέα για αυτόν είναι πολύ σημαντική και συχνά, άλλα πρόσωπα, όπως ένας φίλος ή ο δάσκαλος αποτελούν τα νέα του πρότυπα και είναι αντικείμενα θαυμασμού. Εδώ είναι που εκδηλώνονται οι παράφοροι έρωτες, καταστάσεις έντονου πάθους αλλά συνήθως μικρής διάρκειας. Ο έφηβος προτιμά να απομονώνεται στο δωμάτιό του ακούγοντας μουσική ή γράφοντας τις κρυφές σκέψεις του. Διανύει μια περίοδο μοναξιάς αλλά και δημιουργικότητας, ασχολείται με φιλοσοφικά ζητήματα και ψάχνει να βρει απαντήσεις στις υπαρξιακές αναζητήσεις .
3ο ΣΤΑΔΙΟ(17-20 ετών) Στο τελευταίο κατά σειρά στάδιο, από τα δεκαεπτά έως τα είκοσι έτη, ο έφηβος αποκτά μια πιο σταθερή εικόνα και αίσθηση εαυτού. Στην περίοδο αυτή ξεκινά η σεξουαλική διεκδίκηση και η αναζήτηση ερωτικού συντρόφου . Οι έντονες συγκρούσεις με το οικογενειακό περιβάλλον περιορίζονται κατά πολύ και επέρχεται η συμφιλίωση με τους γονείς, ενώ οι απαιτήσεις της ενήλικης ζωής οδηγούν τον έφηβο να προσαρμοστεί σε μια νέα, περισσότερο ρεαλιστική πραγματικότητα.
Αυτό λοιπόν που είναι σημαντικό να αναγνωρίσουν οι γονείς είναι η ανάγκη του εφήβου για ανεξαρτησία ,για αυτονομία, κυρίως όμως η ανάγκη να ανακαλύψει ποιός είναι ,τι μπορεί να καταφέρει ,αν είναι αποδεκτός κυρίως από τους συνομηλίκους. Αυτό όμως που έχει ανάγκη είναι σταθερά και συνεπή ΟΡΙΑ. Ο έφηβος αμφισβητεί το γονιό ,συγκρούεται μαζί του ,δοκιμάζοντας μεταφορικά το γονιό ,σα να λέμε δηλ. «τεστάρει την αντοχή του» και είναι βασικό ο γονιός να του δείξει ότι «αντέχει». Πώς δε νιώθει να κλονίζεται ο γονικός του ρόλος πως δε νιώθει αποτυχία, απογοήτευση. Σκεφτείτε θετικά όπως για παράδειγμα ότι καθώς ωριμάζει πνευματικά ο νέος γίνεται δύσκολος ,αφού υπακούει λιγότερο ,αυτό είναι όμως σημάδι σωστής ανάπτυξης. Επίσης είναι σημαντικό οι γονείς να ΑΚΟΥΝ τον έφηβο .Να ακούν ακόμα και αν δεν πιστεύουν στις απόψεις του παιδιού. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να μάθουν πως σκέφτεται το παιδί τους ,βοηθώντας το στην πορεία ενηλικίωσης.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία:
- FrancisWalton, Κερδίστε τους εφήβους από 13-19 στο σπίτι και το σχολείο, Eκδ. Θυμάρι
- Ντ. Ντινκμέγιερ- Γκ.Μακκαίη, Γονείς και Έφηβοι, Εκδ Θυμάρι
Για το Κέντρο Πρόληψης
Φανή Ιορδανίδου
Κοινωνική Λειτουργός
