Με βάση τα στοιχεία για τις δαπάνες και το προσωπικό από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης
Αργή αλλά σταθερή άνοδο ως ποσοστό του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ), παρά την κρίση, σημειώνουν διαχρονικά οι δαπάνες για την Έρευνα & Ανάπτυξη (Ε&Α) στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία για τη διετία 2011-12, που απέστειλε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) στη Eurostat, μετά από πολυετή απουσία της Ελλάδας από τους σχετικούς δείκτες.
Το 2012 δαπανήθηκαν για Ε&Α 1.337,6 εκατ. ευρώ (με βάση τα προκαταρκτικά στοιχεία), ποσό που αντιστοιχεί στο 0,69% του ΑΕΠ, έναντι 1.391,2 εκατ. ευρώ ή 0,67% του ΑΕΠ το 2011. Το 2007 οι δαπάνες για Ε&Α στη χώρα ανέρχονταν στο 0,60% του ΑΕΠ.
Με βάση την αναλογία των δαπανών σε σχέση με το ΑΕΠ, η Ελλάδα κατατάχτηκε 24η μεταξύ των χωρών μελών της ΕΕ των 27 το 2011, και ανέβηκε μια θέση (23η) το 2012, αν και παραμένει ακόμη χαμηλά. Ως προς τις συνολικές απόλυτες δαπάνες Ε&Α, η Ελλάδα βρέθηκε στην 16η θέση μεταξύ των χωρών μελών της ΕΕ27 τόσο το 2011, όσο και το 2012.
Το 2011, το συνολικό προσωπικό που απασχολήθηκε σε Ε&Α στην Ελλάδα (ερευνητές, τεχνικό προσωπικό, άλλο προσωπικό υποστήριξης) ήσαν 70.229 άτομα, ενώ το 2012 η απασχόληση στο εν λόγω πεδίο δεν μεταβλήθηκε σημαντικά, παρά την αύξηση της ανεργίας.
Περίπου το 40% του συνόλου των δαπανών Ε&Α στην Ελλάδα πραγματοποιείται στον τομέα τριτοβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που περιλαμβάνει τα πανεπιστήμια, τα ΤΕΙ, τα Ερευνητικά Πανεπιστημιακά Ινστιτούτα, τα Κέντρα Τεχνολογικής Έρευνας, τα αναγνωρισμένα από το κράτος ιδιωτικά ΙΕΚ, τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία και άλλες σχολές και ακαδημίες.
Δεύτερος είναι ο τομέας των επιχειρήσεων με περίπου 35% των συνολικών δαπανών Ε&Α, ενώ στον κρατικό τομέα δαπανάται για Ε&Α το 24% και στον τομέα των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων το 1%. Ο κρατικός τομέας περιλαμβάνει φορείς με δραστηριότητες Ε&Α, όπως τα ερευνητικά κέντρα που εποπτεύονται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας, εφορείες αρχαιοτήτων, αρχαιολογικά ινστιτούτα, μουσεία, δημόσια νοσοκομεία, ανεξάρτητες Αρχές κ.ά.
Διαφορετική, πάντως, είναι κατανομή των δαπανών σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς ο τομέας των επιχειρήσεων είναι πρώτος σε δαπάνες Ε&Α (63,1% του συνόλου) και ακολουθεί η τριτοβάθμια εκπαίδευση με 23,5%, ο κρατικός τομέας με 12,5% και o τομέας των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων με 0,9%. Είναι, δηλαδή, φανερό ότι συγκριτικά υστερούν οι ελληνικές επιχειρήσεις σε ερευνητικές δαπάνες.
Αυτό επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι η πλειονότητα του προσωπικού Ε&Α στην Ελλάδα απασχολείται στον τομέα της τριτοβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (συνολικά 46.348 άτομα) και ακολουθεί ο κρατικός τομέας με 13.260 άτομα και ο τομέας των επιχειρήσεων με μόνο 9.984 άτομα.
Οι γυναίκες αποτελούν στην Ελλάδα το 42,5% του συνολικού ανθρώπινου δυναμικού σε Ε&Α (29.879 άτομα), ενώ ειδικότερα στην κατηγορία των ερευνητών η συμμετοχή των γυναικών διαμορφώνεται σε 36,7%. Το μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών ερευνητριών καταγράφεται στον κρατικό τομέα (48,1).
Η κύρια πηγή χρηματοδότησης των εγχώριων δραστηριοτήτων Ε&Α είναι το κράτος (Τακτικός Προϋπολογισμός, Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ) με ποσοστό 49,2%, ενώ η ιδιωτική χρηματοδότηση (επιχειρήσεις) συνεισφέρει το 32,7%, και το 11,9% προέρχεται από τη συμμετοχή των ελληνικών φορέων σε προγράμματα/έργα Ε&Α που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Το υπόλοιπο 6,2% συνεισφέρεται από άλλες εθνικές πηγές (πχ ίδια έσοδα των ΑΕΙ) και λοιπές πηγές του εξωτερικού (ξένες επιχειρήσεις, διεθνείς οργανισμοί κλπ).
Το 41% των δαπανών Ε&Α κατευθύνονται στην υλοποίηση δραστηριοτήτων εφαρμοσμένης έρευνας. Οι δραστηριότητες βασικής έρευνας και πειραματικής ανάπτυξης έχουν περίπου ίσα μερίδια 29,7% και 29,3% αντίστοιχα.
Το μεγαλύτερο μέρος των δραστηριοτήτων Ε&Α στο σύνολο της χώρας αφορούν τις “Επιστήμες Μηχανικού & Τεχνολογία” (περίπου 39% του συνόλου των δαπανών) και ακολουθούν τα επιστημονικά πεδία “Ιατρική & Επιστήμες Υγείας” (25%) και “Φυσικές Επιστήμες” (14%). Το 56% των δαπανών Ε&Α της χώρας δαπανάται στην Περιφέρεια Αττικής και ακολουθεί η Κεντρική Μακεδονία (14%) και η Περιφέρεια Κρήτης (7,6%).
Την περίοδο αυτή, βρίσκεται σε εξέλιξη η συλλογή των στατιστικών στοιχείων Ε&Α από τις ελληνικές επιχειρήσεις για το 2013, όσον αφορά τις δαπάνες και το προσωπικό τους σε Ε&Α. Όπως επισήμανε η διευθύντρια του ΕΚΤ δρ. Εύη Σαχίνη, «η διαθεσιμότητα αξιόπιστων στατιστικών δεικτών Ε&Α είναι ιδιαίτερα κρίσιμη σήμερα, ενόψει του νέου Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς για την περίοδο 2014-2020, ώστε οι εθνικές και περιφερειακές δράσεις και τα χρηματοδοτικά εργαλεία που θα διαμορφωθούν στο νέο ΕΣΠΑ, να ανταποκρίνονται και να στηρίζουν τις ανάγκες των ελληνικών φορέων για έρευνα και καινοτομία».
