Πίσω από τους τόνους λακ, γκλίτερ και παγιέτας κρύβονται πολιτικά, διπλωματικά και οικονομικά παιχνίδια που δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί κανείς ότι μπορεί να συμβαίνουν σε ένα μουσικό διαγωνισμό
Κάτι πολύ φρέσκο: Η Κριμαία σύμφωνα με τους Ρώσους αποτελεί Αυτόνομη Δημοκρατία. Σήμερα το βράδυ οι κάτοικοι της θα ψηφίσουν για το αγαπημένο τους τραγούδι. Ποιος θα ανακοινώσει λοιπόν το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας από την συγκεκριμένη περιοχής; Η Ουκρανία ή η Ρωσία; Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό, τέθηκε πριν από λίγες ημέρες στην EBU και τους διοργανωτές στην Δανία.
“Όπως έχουν τώρα τα πράγματα οι πάροχοι των ουκρανικών τηλεπικοινωνιών είναι αυτοί που είναι ενεργοί στην χερσόνησο της Κριμαίας και έτσι φαίνεται ότι θα πάμε και την εβδομάδα του διαγωνισμού. Εμείς στην EBU δεν είμαστε αυτοί που θα αλλάξουν αυτούς παρόχους” ήταν η απάντηση που έδωσε σε δημοσιογράφους ο Jon Ola Sand επικεφαλής του διαγωνισμού τα τελευταία χρόνια. Αθώα ερώτηση; Όχι και τόσο. Κάποιος κατάφερε να περάσει το μήνυμα του για μία “γκρίζα περιοχή” και μάλιστα μετά μουσικής.
Το παραπάνω δεν είναι όμως το μόνο φαινόμενο υπόγειας διπλωματίας που λαμβάνει χώρα κάτω από την ντισκομπάλα της Eurovision. Κάποιες στιγμές μάλιστα τα πράγματα ούτε είναι και τόσο υπόγεια ούτε χρειάζονται οι δημοσιογράφοι να μπουν μπροστάρηδες. Πέρυσι, τέτοιες ημέρες, ο υπουργός εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν προσπάθησε να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα σε συνάντηση με τον Ρώσο ομόλογο του όταν ενώ οι Αζέροι τηλεθεατές έδωσαν δεκάρι στην Ρωσία τελικά ανακοινώθηκε ότι δεν πήγε στην γειτονική χώρα ούτε πόντος. Ο Ρώσος υπουργός εξωτερικών, ναι αυτός που συνομιλεί με τους Αμερικάνους για την πυρηνική ασπίδα, αναρωτιόνταν “Που πήγαν αυτοί οι ψήφοι; πως εξαφανίστηκαν; είναι ένα μυστήριο προς εξερεύνηση” για να καταλήξει “όταν οι ανταγωνιστές μας κλέβουν 10 πόντους είναι κάτι που δεν κάνει χαρούμενους”.Ψηφίσατε Αρμενία; Περάστε παρακαλώ από το τμήμα.
Φυσικά δεν είναι η πρώτη φορά που το Αζερμπαϊτζάν κάνει “λαδιά” με τα αποτελέσματα. Το 2009 θύμα ήταν η γειτονική Αρμενία με την οποία έχουν εχθρότητα με αφορμή το Ναγκόρνο Καραμπάχ (σ.σ. περιοχή για την οποία βρέθηκαν και φέτος τον Ιανουάριο ένα βήμα πριν τον πόλεμο). Την στιγμή που ανακοινώνοντας οι τηλεφωνικοί αριθμοί τους οποίους κάποιος μπορεί να καλέσει για να ψηφίσει στο Αζερμπαϊτζάν ο αριθμός για την Αρμενία δεν εμφανίστηκε ποτέ στις οθόνες της τηλεόρασης. Κατά ένα παράξενο τρόπο κάποιοι ανακάλυψαν τον αριθμό και ψήφισαν υπέρ του τραγουδιού των Αρμενίων. Την επόμενη ημέρα 42 άτομα βρέθηκαν στα γραφεία της Μυστικής Αστυνομίας στο Μπακού να δώσουν εξηγήσεις. Ένας εξ αυτών, ο Ροβσάν Νασιρλί, δικαιολογήθηκε λέγοντας ότι το τραγούδι της Αρμενίας του ακούστηκε το “πιο Αζέρικο” από τα άλλα του διαγωνισμού και για αυτό το ψήφησε. Για τον λόγο αυτό επιβλήθηκε από την διοργανώτρια του διαγωνισμού στο Αζερμπαϊτζάν πρόστιμο περίπου 3.000 ευρώ.
Την ίδια χρονιά η EBU κλήθηκε να βγάλει τα κάστανα από την φωτιά όταν η Γεωργία έστειλε το τραγούδι “We don’t wanna put in” που χλεύαζε τον Πούτιν – είχε προηγηθεί η επέμβαση στην Αμπχαζία κατά την διάρκεια των Ολυμπιακών του 2008 – βρίσκονταν την υποψηφιότητα “πολύ πολιτική” για ένα διαγωνισμό τραγουδιού.
Δεν υπάρχεις, απλά δεν υπάρχεις Ισραήλ
Και εάν νομίζεται ότι είναι μόνο οι “δημοκρατίες” της πρώην Σοβιετικής οι οποίες πρωταγωνιστούν στην διπλωματία και στον υπόγειο πόλεμο είστε γελασμένοι. Στις δεκαετίες του ’70 και του ’80 κυριαρχούσε η διπλωματία, ή καλύτερα η υποκρισία στον αραβικό κόσμο γύρω από την συμμετοχή του Ισραήλ. Καθώς οι περισσότερες αραβικές χώρες δεν αναγνωρίζουν την ύπαρξη του κράτους του Ισραήλ θεώρησαν καλό να αγνοούν και την παρουσία του στον διαγωνισμό. Οι δίσκοι που κυκλοφορούσαν με τα τραγούδια της Eurovision στον αραβικό κόσμο δεν είχαν την συμμετοχή του Ισραήλ ενώ και όταν έβγαινε η συμμετοχή στις ζωντανές μεταδόσεις οι περισσότεροι έβρισκαν ευκαιρία για να ρίξουν διαφημίσεις. Κορυφαία στιγμή το 1978, όταν το Ισραήλ κέρδισε, η ιορδανική τηλεόραση ανακοίνωσε ως νικητή το δεύτερο Βέλγιο.
Σε επίπεδο πολιτιστικής διπλωματίας το Ισραήλ χρησιμοποιεί αρκετές φορές τον διαγωνισμό ώστε να βελτιώσει την εικόνα του προς τον έξω κόσμο. Τελευταία φορά, σχετικά πρόσφατα, το 2009, μετά από μία σφοδρή και δολοφονική επίθεση στην λωρίδα της Γάζας, έστειλαν ένα ντουέτο όπου η μία τραγουδίστρια ήταν αραβικής καταγωγής.Η Κύπρος διχοτομεί την Eurovision
Στα δικά μας όλα ξεκίνησαν το 1975, όταν η Ελλάδα μετά την πρεμιέρα της Eurovision το 1974 (λίγους μήνες πριν τα γεγονότα της Κύπρου) αποφάσισε να μην κατέβει στην διαγωνισμό “για άγνωστους λόγους” σύμφωνα με την EBU. Οι λόγοι, ή καλύτερα ο λόγος, ήταν ότι εκείνη την χρονιά η αγκαλιά της Eurovision άνοιγε για πρώτη φορά για την Τουρκία η οποία εισβάλει στην Κύπρο. Η Ελλάδα στέλνει ένα χρόνο αργότερα, το 1976, την Μαρίζα Κωχ να τραγουδίσει το “Παναγιά μου, Παναγιά μου”. Η ίδια έφερε πριν λίγους μήνες το παρασκήνιο της εκπροσώπησης εκείνης σε συνέντευξη που παραχώρησε για την ζωή της στην Lifo. Μεταξύ άλλων αναφέρει:
“Το 1976 μου τηλεφωνεί ο Χατζιδάκις. «Πάρε ένα λαούτο και φύγε για Χάγη στη Γιουροβίζιον. Μέχρι το πρωί θέλω να μου ‘χεις ένα τραγούδι για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο». Αυτό έγινε στις 10 το βράδυ κι ήθελε το κομμάτι μέχρι τις 10 το άλλο πρωί. Όλη νύχτα απ’ το τηλέφωνο με τον Μιχάλη Φωτιάδη στη Θεσσαλονίκη γράψαμε τους στίχους στο «Παναγιά μου – Παναγιά μου». Βγήκε μοιρολόι, όπως το ήθελε ο Χατζιδάκις, ενορχηστρωμένο από τον Μάικ Ροζάκη. Στη Χάγη ξεκίνησαν πορείες διαμαρτυρίας από τους Τούρκους σε όλες τις γειτονικές χώρες της Ευρώπης κατά της ελληνικής συμμετοχής. Όταν παίχτηκε το κομμάτι μας, η τουρκική τηλεόραση έριξε χορό της κοιλιάς. Προηγουμένως με έπιασαν οι διοργανωτές και μου είπαν να μη βγω γιατί σύμφωνα με πληροφορίες υπήρχε ελεύθερος σκοπευτής μέσα στην αίθουσα και κινδύνευε η ζωή μου. Βγήκα με υπογραφή, δηλαδή ότι τραγουδώ με δική μου ευθύνη. Δεν γινόταν να κάνω πίσω, το μήνυμα έπρεπε να το πάρει ολόκληρη η Ευρώπη. Θυμάμαι ότι η Αγγλία μας έδωσε μηδέν, ενώ η Γαλλία δεκάρι, εν ολίγοις οι χώρες πήραν ξεκάθαρη πολιτική θέση”.
Από την είσοδο της Κύπρου στην Eurovision το 1981 και μέχρι το 2003, Κύπρος και Τουρκία δεν αντάλλαξαν ούτε ένα βαθμό. Η τουρκική τηλεόραση δεν παρουσίαζε καν τα τραγούδια της Κύπρου στο κοινό της και αυτό σταμάτησε μόλις το 1988 όταν η Ελλάδα έλαβε τον πρώτη της βαθμό από την Τουρκία. Να θυμίσουμε ότι την προηγούμενη χρονιά, το 1987 Ελλάδα και Τουρκία είχαν βρεθεί στα πρόθυρα του πολέμου με την περίφημη έξοδο του Σισμίκ στο Αιγαίο. Το πρώτο βήμα καλής θέλησης έγινε μετά μουσικής.
To 2003 η διπλωματία της μουσικής βρισκόταν σε κρεσέντο όταν η Κύπρος εξέπληξε όλους δίνοντας 8 βαθμούς στο τραγούδι της Τουρκίας (Everyway that i can – Sertab). Η κορύφωση ήρθε ένα χρόνο αργότερα όταν η Τουρκία έλαβε με τους Athena 4 βαθμούς από την Κύπρο και 6 από την Ελλάδα. Αντίστοιχα η γείτονα χώρα εδωσε 10αρι στον Σάκη Ρουβά και τον πρώτο της πόντο στην Κύπρο (σ.σ. χώρα που ακόμη και σήμερα δεν αναγνωρίζει) και στην Lisa Andreas που καταχειροκροτήθηκε στο Abdi Ipeksi από τους Τούρκους θεατές.Τώρα για το που πήγαν τα 12άρια της Ελλάδας και της Κύπρου εκείνη την χρονιά αλλά και πολλές άλλες χρονιές νομίζω ότι όλοι έχετε μαντέψει σωστά. Καλή η διπλωματία αλλά υπάρχουνε και όρια.
