ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Ευκαιρίες αλλά και παγίδες «κρύβει» μία από τις πλέον διαδεδομένες επενδύσεις τα τελευταία χρόνια στον αγροτικό τομέα.

Ο λόγος για την εκτροφή σαλιγκαριών, που μπορεί να εξασφαλίζει καθαρό κέρδος έως και 2.500 ευρώ ανά στρέμμα, με την προϋπόθεση όμως ότι ο επενδυτής έχει στα χέρια του εμπορική συμφωνία για τη διάθεση του προϊόντος.

Η εκτροφή σαλιγκαριών στη νέα της φάση ξεκίνησε στη χώρα μας περί το 2008. Τα συστήματα εκτροφής που δημιουργήθηκαν είναι δύο:

• Εκτατική μορφή εκτροφής (ανοικτός τύπος εκτροφής) και
• Εντατική εκτροφή (κλειστός τύπος εκτροφής).

Στα δύο συστήματα αυτά εκτροφής υπάρχουν διαφοροποιήσεις, καθόσον οι παραγωγοί χρησιμοποιούν διαφορετικές πρακτικές (τεχνογνωσία).

Τα είδη των σαλιγκαριών που εκτρέφονται στη χώρα μας, όσο και στην Ευρώπη, είναι κυρίως δύο:

• Helix aspersa maxima και
• Helix aspersa Muller.

Στην πρώτη αυτή πενταετία -όπως επισημαίνει στις «Επαγγελματικές Ευκαιρίες» ο γεωπόνος Αβραάμ Νικολαΐδης από τον ΕΛΓΟ «Δήμητρα» Δράμας- για τη νέα αυτή «έξυπνη» εκτροφή τα πράγματα δεν πήγαν κατ’ ευχήν. Δημιουργήθηκαν εκατοντάδες μονάδες εκτροφής σαλιγκαριών στη χώρα μας, που οι περισσότερες εκτατικής εκτροφής ήταν μέσης δυναμικότητας πέντε στρεμμάτων, οι δε εντατικής εκτροφής δυναμικότητας ενός στρέμματος.

Ομως η κακή τεχνογνωσία που δόθηκε και η μη συνέπεια κάποιων εταιρειών που κινήθηκαν στον χώρο αυτό, οδήγησαν ένα μεγάλο όγκο των μονάδων αυτών στο κλείσιμό τους ή σε κάποιες τη συνέχισή τους ψάχνοντας για νέα τεχνογνωσία, παρά τη ζημιά που υπέστησαν.

Το κόστος αυτών των μονάδων κυμαίνεται κατά μέσο όρο μεταξύ των 25.000-40.000 ευρώ η κάθε μια.

Υπάρχουν, βέβαια, πολλές μονάδες στη χώρα μας που παράγουν σαλιγκάρια, που για μεν την εκτατική εκτροφή η απόδοση κυμαίνεται μεταξύ 1-1,5 τόνους ανά στρέμμα, για τη δε εντατική εκτροφή 3-4 τόνους το στρέμμα.

«Ομως το πρόβλημα που υπάρχει και το συναντούν οι εκτροφείς σαλιγκαριών σήμερα -όπως αναφέρει ο γεωπόνος Αβραάμ Νικολαΐδης- είναι η διάθεση του προϊόντος. Οι καταναλωτές δεν συνήθισαν ακόμη στην εισαγωγή των σαλιγκαριών στο διαιτολόγιό τους και η εξωτερική αγορά θέλει κατά το μεγαλύτερο ποσοστό μεταποιημένο-έτοιμο προϊόν.

Στο σημείο αυτό ήταν ανέτοιμος ο μεταποιητικός κλάδος καθόσον δεν υπάρχουν τέτοιες μεταποιητικές επιχειρήσεις στη χώρα μας.

Μεταποίηση
Ηδη πάντως δημιουργήθηκαν κάποιες μικρές μονάδες σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας που μεταποιούν το σαλιγκάρι εκτροφής, στην πρώτη φάση μόνο της δικιάς τους παραγωγής. Θα χρειαστεί απαραίτητα η συνεργασία των εκτροφέων σαλιγκαριών ούτως ώστε να δημιουργήσουν μια σημαντική ποσότητα για επεξεργασία και εξαγωγή των έτοιμων προϊόντων σαλιγκαριών.

Η τυποποίηση του προϊόντος από τους ίδιους τους εκτροφείς θα δημιουργήσει μια προστιθέμενη αξία στο προϊόν.

Η σαλιγκαροτροφία είναι μια ιδιαίτερη και δύσκολη παραγωγή, γι’ αυτό κάθε μελλοντικός εκτροφέας θα πρέπει:

• Να έχει γνώσεις αγροτικών εργασιών και να διαθέτει υπομονή, καθώς το πρώτο εισόδημά του θα έρθει μετά 18 μήνες.
• Να διαθέτει εδαφική έκταση τουλάχιστον πέντε στρεμμάτων ώστε να αξίζει τον κόπο να ασχοληθεί.

Η απόδοση αρχίζει μετά 1,5 χρόνο. Η απόδοση εξαρτάται πολύ από τη διαχείριση του καλλιεργητή. Ενας μέσος όρος είναι τα 800 κιλά με μέγιστο όριο τα 1.500 κιλά το στρέμμα. Υπολογίζοντας τη χαμηλότερη μέση απόδοση των 800 κιλών, τα έσοδα ανά στρέμμα φτάνουν τα 2.500 ευρώ, με τα ετήσια λειτουργικά έξοδα να φτάνουν τα 500 ευρώ.

Οι τιμές χονδρικής που πετυχαίνουν σήμερα οι παραγωγοί είναι περί τα 3 ευρώ ανά κιλό νωπού προϊόντος και όταν η διάθεση γίνει από τους ίδιους τους εκτροφείς στους καταναλωτές στα επίπεδα των 5 ευρώ ανά κιλό.

Οι νέοι εκτροφείς σαλιγκαριών της εκτατικής μορφής θα πρέπει να προσέξουν από την αρχή κάποιες επιλογές που θα τους βοηθήσουν να έχουν καλά παραγωγικά αποτελέσματα. Τέτοιοι παράγοντες (ορθές πρακτικές) είναι:

Εκλογή κατάλληλου αγροτεμαχίου. Το χωράφι να είναι εκτός οικιστικής ζώνης και να πληροί κάποια κριτήρια, όπως αποστάσεις από οικιστική ζώνη, ιδρύματα κ.λπ., ώστε να μην είναι απαγορευτική η άδεια ίδρυσης και λειτουργίας της μονάδας. Το έδαφος να στραγγίζει καλά, να μην είναι το χωράφι σε «λάκα», καλό είναι να έχει μια μικρή κλίση, να βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τον τόπο διαμονής, να έχει προσβασιμότητα κ.λπ. Σημαντικό επίσης η επιλογή του μεγέθους της έκτασης, ώστε να υπάρχουν περιθώρια αξιοποίησης σε περίπτωση επέκτασης.

Απαραίτητη στα αρχικά στάδια μια απεντόμωση και μυοκτονία. Να προσεχθεί ιδιαίτερα το χωράφι να είναι απαλλαγμένο από γυμνοσάλιαγκες, που αποτελούν ένα ιδιαίτερα δύσκολο πρόβλημα.

Το νερό. Να είναι καθαρό, απαλλαγμένο από τοξικά, βαρέα μέταλλα με ουδέτερο pH. Κατανάλωση νερού συνολικά: 8.000 λίτρα/στρέμμα (Max) ημερησίως.

Η καλλιέργεια που θα χρησιμοποιηθεί να είναι το λευκό έρπον τριφύλλι, τέτοιος γονότυπος που να φτάνει ένα ύψος 20-30 εκ. Είναι φυτό πολυετές (πάνω από 5 έτη). Η φυτομάζα του είναι εύγευστη και έχει μεγάλη πεπτικότητα (περιέχει 25-30% πρωτεΐνη), αλλά δεν τρώγεται τόσο «λαίμαργα» από το σαλιγκάρι όσο άλλα φυτά. Το τριφύλλι δημιουργεί μια πολύ καλή σκίαση για τα σαλιγκάρια και τα προστατεύει από την άμεση ηλιακή ακτινοβολία. Στην εγκατάσταση της καλλιέργειας συνιστάται φωσφορική και καλιούχος λίπανση.

Τα μπεκ των αγωγών να είναι σε ένα ύψος 1,80-2,00 μ. από την επιφάνεια του εδάφους και οι σταγόνες να είναι μικρές. Να δοθεί προσοχή στον αριθμό και στη χρονική διάρκεια του δροσισμού.

Να υπάρχει σωστή πρακτική για τη μη διαφυγή των σαλιγκαριών από τον οριοθετημένο χώρο. Απαραίτητη η εξωτερική περίφραξη με λαμαρίνα.

Να γίνεται συγχρόνως διατροφή των σαλιγκαριών με έτοιμη ζωοτροφή καλής ποιότητας. Συμπληρωματικά να δίνεται μια ποσότητα μαρμαρόσκονης καλής ποιότητας και εκατοστιαίας σύνθεσης σε ανθρακικό ασβέστιο.

Το υλικό που χρησιμοποιούν συνήθως οι εκτροφείς για την κατασκευή των φωλιών -ταϊστρών είναι τέτοιο που να αντέχει στον χρόνο. Η συνολική επιφάνεια από όλες τις ταΐστρες του εκτροφείου κυμαίνεται περίπου από 20 μέχρι το 40% της επιφάνειας του εκτροφείου.

Γενικά τα εφόδια που θα χρησιμοποιηθούν να είναι καλής ποιότητας.

Να γίνεται σωστή παρακολούθηση και σχολαστική καθαριότητα.

Η παραγωγική περίοδος, δηλαδή ο χρόνος που διαρκεί από την είσοδο του γόνου στο εκτροφείο μέχρι την τελική πάχυνση και την παραλαβή των εμπορεύσιμων σαλιγκαριών, είναι περί τους 4 μήνες.

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα στα ανοικτού τύπου

Με τον όρο «ανοικτού τύπου εκτροφείο σαλιγκαριών» εννοούμε ένα αγροτεμάχιο περιφραγμένο με λαμαρίνα, μέσα στο οποίο κατασκευάζονται κάποιοι ειδικοί χώροι που ονομάζονται πεζούλια, παρτέρια ή βραγιές. Οι χώροι αυτοί έχουν συγκεκριμένες διαστάσεις, κατασκευάζονται σε συγκεκριμένο αριθμό (ανάλογα με την εδαφική έκταση του εκτροφείου) και σπέρνονται με ποώδη φυτά που αποτελούν τη βασική τροφή των σαλιγκαριών.

Στους χώρους αυτούς εισάγονται τα σαλιγκάρια αναπαραγωγής, τρέφονται με την υπάρχουσα βλάστηση, ζευγαρώνουν, αναπαράγονται, γεννούν τα αβγά τους και γενικά διαβιούν μέσα σε αυτούς τους χώρους έως τη στιγμή που θα ολοκληρώσουν τον βιολογικό κύκλο ανάπτυξής τους και θα διατεθούν στο εμπόριο. Με άλλα λόγια, το σαλιγκάρι μεγαλώνει σε ένα φυσικό αλλά ελεγχόμενο (από τον άνθρωπο) περιβάλλον, όσο πιο κοντά γίνεται στη φύση, σε ελεύθερη γη, χωρίς σκεπάσματα, ακολουθώντας συγκεκριμένη διατροφική αλυσίδα.

Υπέρ

• Χαμηλό κόστος κατασκευής της μονάδας.
• Χαμηλό κόστος συντήρησης (τρέφεται μόνο με φυτά και όχι με ζωοτροφές).
• Λιγότερες ώρες εργασίας (τα περιττώματα των σαλιγκαριών αποδομούνται και ενσωματώνονται στο έδαφος και δρουν ως φυσικό – βιολογικό- λίπασμα).
• Τα σαλιγκάρια έχουν περισσότερο διαθέσιμο χώρο λόγω της πλατύφυλλης βλάστησης.
• Μειώνονται οι κίνδυνοι παρασιτισμού μέσα στο εκτροφείο (π.χ. από ακάρεα, νηματώδεις).
• Αξιοποιείται στο έπακρον η εδαφική υγρασία που είναι απαραίτητο στοιχείο για τη ζωή των σαλιγκαριών και γενικότερα τα σαλιγκάρια έρχονται σε άμεση επαφή με το χώμα, προσλαμβάνοντας ασβέστιο και διάφορα άλλα συστατικά του εδάφους που λειτουργούν ως τροφή.
• Το κέλυφος του σαλιγκαριού είναι περισσότερο σκληρό και ανθεκτικό, κάτι που μετράει πολύ στο εμπόριο.
• Μεγαλύτερη ζήτηση το σαλιγκάρι λόγω καλύτερης ποιότητας του κρέατος.
• Πιο νόστιμο λόγω της διατροφικής του αλυσίδας και με λιγότερο νερό στο σώμα του καθότι πωλείται στεγνό.
• Υψηλότερη τιμή πώλησης.
• Πιστοποίηση του προϊόντος άρα και δυνατότητα εξαγωγής.

Κατά

• Το σαλιγκάρι είναι περισσότερο εκτεθειμένο στη λεία εντόμων, τρωκτικών και πουλιών.
• Περισσότερο εκτεθειμένο σε κλιματολογικές συνθήκες και απότομες μεταβολές του καιρού.
• Απαιτείται περισσότερο εμβαδόν.
• Δίνει μόνο μία παραγωγή τον χρόνο.
• Δυσκολία στην εκτίμηση του μεγέθους του πληθυσμού και του συνόλου της παραγωγής πριν από τη συγκομιδή.

Το κόστος και τα ετήσια έξοδα

Το κόστος κατασκευής για κάθε στρέμμα εκτροφείου ανοιχτού τύπου ανέρχεται σε 4.000 ευρώ.

Ο οικονομικός προϋπολογισμός ενός εκτροφείου σαλιγκαριών είναι πολύ δύσκολο να γίνει, καθώς βασίζεται σε όλες τις ιδιαιτερότητες του κάθε εκτροφείου (όπως τοποθεσία, νερό, έδαφος, τοπογραφικό, υλικά που θα χρησιμοποιηθούν) και γενικά οτιδήποτε χαρακτηρίζει μια καλλιέργεια, πόσω μάλλον όταν συνδυάζει και τη ζωική παραγωγή.

Τα έξοδα εγκατάστασης για 10 στρέμματα εκτροφείου ανοιχτού τύπου:

Το κόστος χωρίζεται σε 2 τομείς: την αρχική διαμόρφωση του χωραφιού (συρματόπλεγμα, λαμαρίνα, πασσάλους, μπεκάκια, λιπάνσεις, απολυμάνσεις εδάφους) γύρω στα 1.000-1.500 ευρώ το στρέμμα. Στα έξοδα αυτά δεν περιλαμβάνεται φυσικά η γεώτρηση, πιθανά μηχανήματα βελτίωσης του νερού.

Οσον αφορά εμάς, για τα 5 στρέμματα το κόστος είναι 14.500 ευρώ και περιλαμβάνουν τις πρώτες ύλες που αγοράζονται μια φορά (δίχτυ, σαλιγκάρια, τεχνογνωσία) και τους σπόρους, την τροφή των σαλιγκαριών οι οποίοι είναι το ετήσιο έξοδο των εκτροφέων.

Τα ετήσια έξοδα του καλλιεργητή είναι οι σπόροι. Από εκεί και πέρα, τα βασικότερα έξοδα είναι νερό, εργατικά, ρεύμα, συντήρηση μηχανημάτων, μεταφορικά.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το υψηλότερο κόστος για τη διαχείριση του εκτροφείου είναι τα εργατικά. Εάν ο σαλιγκαροτρόφος διαχειρίζεται ο ίδιος το εκτροφείο του, τότε το εισόδημα είναι μεγαλύτερο.

 Εθνος Επαγγελματικές ευκαιρίες