Του Γιάννη Μήτσιου* 

Ο Οκτώβρης έμεινε στην ιστορία για την Οκτωβριανή επανάσταση στη Ρωσία το 1917, την άνοδο των Μπολσεβίκων και την κατάργηση της Ρωσικής αυτοκρατορίας που στη θέση της δημιουργήθηκε η Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών. Το πείραμα άντεξε 82 χρόνια και μια νέα παγκόσμια τάξη αναδύθηκε με την μοναδική υπερδύναμη, τις ΗΠΑ, που για την εικοσαετία 1990-2010, χαρακτηρίστηκε από πολλούς διανοητές και ως η «αμερικανική αυτοκρατορία».

Όπως, όμως κάθε αυτοκρατορία έχει την ακμή και την παρακμή της, έτσι και σήμερα η Αμερική είναι προ των πυλών μιας φάσης της ιστορίας της. Ο φετινός Οκτώβρης αποδεικνύεται για τις ΗΠΑ εφιαλτικός τόσο για το εσωτερικό της μέτωπο αλλά και για την παρουσία της στον κόσμο. Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία γονάτισε από το σύνδρομο της υπερεξάπλωσης  (overstretching syndrome), το βάρος των οικονομικών απαιτήσεων και την παρακμή του πολιτικού της κόσμου.[1] Σε παρόμοια θέση μοιάζει να βρίσκονται και οι ΗΠΑ σήμερα.

Τραγική ειρωνεία, το φετινό φθινόπωρο ξεκίνησε με την οπισθοχώρηση των ΗΠΑ στην πιθανότητα επέμβασης στη Συρία και ευρύτερης αβέβαιης εμπλοκής στον κινούμενο βάλτο της Μέσης Ανατολή. Συνεχίστηκε με την ομιλία Ομπάμα στην  ετήσια Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ που εξήγγειλε ουσιαστικά το τέλος των ατέρμονων παρεμβάσεων σε όλο τον κόσμο λέγοντας μεταξύ άλλων: «Η ιδέα μιας αμερικανικής αυτοκρατορίας είναι ίσως μια χρήσιμη προπαγάνδα αλλά δεν ανταποκρίνεται πλέον στην πολιτική που ακολουθεί η Αμερική και στο τι επιθυμεί η κοινή γνώμη» [2] και έκλεισε με την ιστορική προσέγγιση με τον ορκισμένο της εχθρό το Ιράν. Στο εσωτερικό μέτωπο από 1^ης Οκτωβρίου  επεβλήθη το κλείσιμο (shutdown) λειτουργιών της Ομοσπονδιακής κυβέρνησης  μετά το αδιέξοδο του Κογκρέσου και της Γερουσίας για την ψήφιση του νόμου για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη (Affordable Care Act ή και Obama care). Ενώ αν δεν βρεθεί λύση μέχρι την 17η Οκτωβρίου στο άλλο μεγάλο πρόβλημα της αύξησης του ορίου δανεισμού οι ΗΠΑ θα προχωρήσουν σε  επιλεκτική χρεωκοπία (Default)!! Ήδη το χρέος της Αμερικής ανέρχεται σχεδόν στα 17 τρις δολ. που πιάνει το όριο δανεισμού  με την υφιστάμενη νομοθεσία (Debt ceiling/ ταβάνι χρέους). Αν δεν ψηφίσει το κογκρέσο αύξηση ορίου δανεισμού (που και αυτό θα κοστίσει μόνο για τόκους 120 δις δολ ετησίως) η Αμερική θα μείνει με 30 δις δολ. ρευστό όπως δήλωσε ο υπουργός οικονομικών Τζακ Λου στο Κογκρέσο (25/9) θα οδηγηθεί σε δημοσιονομικό γκρεμό (fiscal cliff) και θα έχει καταστροφικές συνέπειες τόσο για την Αμερική αλλά και για την παγκόσμια οικονομία.

“Μια αποτυχία του μεγαλύτερου οφειλέτη στον κόσμο να πληρώσει το χρέος του – κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στη σύγχρονη ιστορία – θα καταστρέψει τις χρηματιστηριακές αγορές από τη Βραζιλία μέχρι τη Ζυρίχη. Θα παγώσει έναν παγκόσμιο μηχανισμό δανεισμού συνολικού ύψους 5 τρισ. δολ. για τους επενδυτές που βασίζονται στα αμερικανικά ομόλογα, θα εκτινάξει το κόστος δανεισμού για δισεκατομμύρια ανθρώπους και επιχειρήσεις, θα διαλύσει το δολάριο και θα ρίξει την αμερικανική και τις υπόλοιπες οικονομίες σε έναν νέο κύκλο ύφεσης και οικονομικής δυσπραγίας”, αναφέρει το Bloomberg [3]
Γιατί; Οι χρηματαγορές εμπιστεύονται τα αμερικανικά ομόλογα ως το ύστατο επενδυτικό καταφύγιο. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι αίφνης γίνεται αντιληπτό πως τα αμερικανικά ομόλογα δεν είναι ασφαλή. Το σύστημα θα κατέρρεε πλήρως. ‘Ισως, αν ήμασταν τυχεροί, να μπορούσαν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να προσφέρουν μια εναλλακτική λύση. Θα ήταν όμως πιθανόν να πυροδοτήσει μια πτώχευση, μια τεράστια χρηματοπιστωτική κρίση, δίπλα στην οποία η προ πενταετίας κατάρρευση της Lehman Brothers θα έμοιαζε με παιχνίδι για παιδιά, θα γράψει ο Paul Krugman στους Ταιμς της Νεας Υόρκης.

Παγκόσμια ανησυχία

Είναι τέτοιο το ρίγος και η ανατριχίλα στις παγκόσμιες αγορές που με απανωτές δηλώσεις  και  μηνύματα στέλνουν καθημερινά  στην Αμερική, για να λειτουργήσει υπεύθυνα, οι Κινέζοι, η ΕΕ, η Γερμανία, το ΔΝΤ, η Ιαπωνία, η Ελβετία κλπ. Από το χρέος των 17 τρις δολ των ΗΠΑ μόνες του  η Κίνα και η Ιαπωνία κατέχουν  το 43%  μέσω ομολόγων κλπ του αμερικανικού δημοσίου δηλαδή 7 τρις δολ. περίπου. !!(Πηγή: USTreasury.gov). Σε πολιτικό επίπεδο ανήσυχες είναι και οι χώρες της Δύσης. Ήδη οι γερμανικές εφημερίδες γράφουν ότι οι ΗΠΑ είναι ήδη πολιτικά χρεωκοπημένες [4]και υπονομεύουν την θέση τους ως δυτική δύναμη, ενώ η απουσία του Προέδρου των ΗΠΑ από την ετήσια σύνοδο των χωρών του ειρηνικού APEC, έδωσαν τη δυνατότητα σε Κίνα και Ρωσία να καλύψουν το κενό.[5]

Πολιτικός Εμφύλιος

Κύρια αιτία της μοναδικής αυτής κατάστασης αποτελεί η εσωτερική πολιτική σκηνή των ΗΠΑ όπου επικρατεί απόλυτη πόλωση με τους Ρεπουμπλικανούς και Δημοκράτες η οποία σε επίπεδο λαού αγγίζει τα όρια του μίσους. Το ρεπουμπλικανικό κόμμα είναι σε ομηρεία στην ουσία από την λαϊκιστική /ακραία  του πτέρυγα το κόμμα του Τσαγιού (Tea Party) με κύριο εκφραστή του τον Jim De Mitt, (πρόεδρο του Heritage Foundation). Ακόμη χειρότερα αν αρχίζουν να εμφανίζονται  φαινόμενα ανυπακοής από μέρους πολιτειών να εφαρμόσουν ομοσπονδιακούς νόμους η κατάσταση μπορεί να ξεφύγει. Ήδη πολλοί αναλυτές γράφουν για μια «Νέα Oμοσπονδία/New Confederacy”  που μπορεί να οδηγήσει σε αποσχίσεις με απρόβλεπτες συνέπειες για τις Ηνωμένες ; πολιτείες της Αμερικής όπως θα γράψει στο Bloomberg o καθηγητής του παν/μιου της Τζώρτζια Στέφεν Μιχμ.[6]

Βρεθεί δε βρεθεί λύση η Αμερική αρχίζει και παίρνει μια πορεία αυτοαπομόνωσης με νέα δεδομένα για την παγκόσμια ασφάλεια, σταθερότητα, οικονομία και συμμαχίες. Η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε σχεδόν βελούδινα. Ποια θα είναι όμως η επόμενη μέρα για τις ΗΠΑ;

*Πολιτικός επιστήμονας, διεθνολόγος, Μάστερ Παν/μιου Northeastern Βοστώνης – Συγγραφέας του βιβλίου: «Το στοίχημα της Αναγέννησης. Το διεθνές περιβάλλον, η Ευρώπη και το μέλλον της Ελλάδας».