«Το κόμμα εμφάνισε έναν νέο εαυτό, ο οποίος δεν κουβαλάει σαν βάρος την ιστορία του αλλά την αποδέχεται απογυμνωμένη»
Στο συνέδριο του ΠαΣοΚ συντέθηκε μια νέα εικόνα. Καταρχάς, κανένας από τους ομιλητές δε πήγε σε αυτό για να κάνει μια τυπική ομιλία ή για να πει καλά λόγια. Οι σπόντες, τα καρφιά, η αυστηρή, ακόμα και προσωποιημένη κριτική, για λανθασμένες επιλογές και στρατηγικές του παρελθόντος διάνθισαν σχεδόν όλες τις ομιλίες. Ακούστηκαν με μεγάλη άνεση λόγια που σε άλλες εποχές θα προκαλούσαν σχίσμα. Όμως το ΠαΣοΚ έχει περάσει σε μια καινούργια φάση. Δεν ήταν η θολή σκιά του παλαιού μεγαλειώδους εαυτού του. Εμφάνισε έναν νέο εαυτό, ο οποίος δεν κουβαλάει σαν βάρος την ιστορία του αλλά την αποδέχεται απογυμνωμένη, όπως ακριβώς είναι, με όλα τα κακά και με όλα τα καλά της.
Είναι ενδεικτικό ότι όταν δύο ομιλητές, οι κ.κ. Ν. Χριστοδουλάκης και Π. Ευθυμίου, παρακινούμενοι από διαφορετικές αιτίες ζήτησαν ο πρώτος να σταματήσει το εθνικό σπορ του αυτομαστιγώματος και ο δεύτερος να λένε τα μέλη του κόμματος με υπερηφάνεια ότι είναι ΠαΣοΚ, χειροκροτήθηκαν δεόντως. Ελάχιστοι γύρισαν στο παρελθόν με διάθεση αυτομαστίγωσης, οι περισσότεροι επέλεξαν να μιλήσουν για το μέλλον και για όρους διαμόρφωσης μιας ευρύτερης συμμαχίας μεταρρθμιστικών δυνάμεων.
Το ΠαΣοΚ δεν έχει οριστικοποιήσει ακόμα τη νέα του ταυτότητα. Παρ΄όλα αυτά άνοιξε τις θύρες του σε όλες τις προοδευτικές, δημοκρατικές και μεταρρυθμιστικές δυνάμεις, για μια συμπόρευση «χωρίς ηγεμονισμούς» όπως διαβεβαίωσε ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ κ. Ευ. Βενιζέλος.
Στο Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος, όπου διεξαγόταν το συνέδριο ο κόσμος είχε κατακλύσει τον χώρο. Οι αίθουσες ξεχείλιζαν, οι διάδρομοι έγιναν πεδίο ζυμώσεων –όσο περνούσε η ώρα ο αιώνιος καυγάς παπανδρεϊκών – βενιζελικών έχανε το νόημα του και αναβίωσε μόνο κατά την προσέλευση των δύο πολιτικών στην αίθουσα της τελετής λήξης του συνεδρίου- στο χώρο υποδοχής ο κόσμος παρακολουθούσε σε πηγαδάκια τις ομιλίες από τα μεγάφωνα. Ακόμα κι όταν ολοκληρώθηκε το συνέδριο, πολλοί έμειναν στο προαύλιο και συζητούσαν για τις προοπτικές του κόμματος. Όσοι συγκεντρώθηκαν στον Ταύρο, δεν ήταν μόνο το στενά κομματικό ακροατήριο, τα παλαιά πρόσωπα που απωθούν τους ψηφοφόρους. Υπήρχαν και αυτά. Υπήρχαν όμως και μέλη που είχαν εγκαταλείψει το ΠαΣοΚ για πιο αριστερά κόμματα, υπήρχαν και πολλοί νέοι και πολίτες που ψάχνονται μέσα στη ρευστότητα του πολιτικού σκηνικού.
Στην ατμόσφαιρα δεν υπήρχε αισιοδοξία. Ήταν περισσότερο μια αίσθηση ότι το ΠαΣοΚ μπορεί και να τα καταφέρει στο τέλος, ότι η κατηφόρα έπιασε πάτο. Για αυτό και ο κ. Κ. Σημίτης, ο οποίος διέλυσε με χειρουργικό νυστέρι κάθε ψευδαίσθηση πρώιμης ανάκαμψης χειροκροτήθηκε πολλές φορές από το ακροατήριο. «Το ΠαΣοΚ», είπε, «θα συνεχίσει ακάθεκτο την πορεία της πτώσης του, αν κλείσει τα μάτια στις ανάγκες της εποχής, αν θεωρεί την πολιτική μια τυποποιημένη συμπεριφορά, μια ρουτίνα, αν αρκείται να ασκεί μικροπολιτικές παραχωρήσεις». «Ο κόσμος», σημείωσε, «μας κατέταξε στην γκρίζα μάζα των τυποποιημένων των φοβισμένων, των όσων θέλουν να ζουν χωρίς διαφορετικότητα και πάθος. Σε αυτούς που δεν προσφέρουν». «Πληρώσαμε τις φαντασιώσεις μας όχι μόνο με το πετσί μας αλλά τις πλήρωσε και ο ελληνικός λαός, πράγμα πολύ χειρότερο», υπογράμμισε.
Ο πρώην πρωθυπουργός και πρόεδρος του ΠαΣοΚ, είπε ακόμα ότι το κόμμα βρίσκεται σε μια ευνοική συγκυρία: Η ΔΗΜΑΡ, με την αποχώρηση της από την κυβέρνηση έδειξε ότι δεν έχει τη φαντασία για την αναμόρφωση του προοδευτικού χώρου. Την πνίγει ο αριστερός κομφορμισμός της. Ο δικομματισμός ΝΔ – ΣΥΡΙΖΑ αποδείχτηκε στείρος. Υπάρχουν, επισήμανε πολλές διάσπαρτες δυνάμεις που θέλουν να συνεργαστούν και αυτό που χρειάζεται είναι μια νέα αρχή στην οποία θα μπορούν να συμμετέχουν όλοι, δεν θα υπάρχουν εισιτήρια πρώτης, δεύτερης και τρίτης θέσης.
Χρειάζεται, πρόσθεσε ο κ. Σημίτης, ελεύθερη συζήτηση, χωρίς ιμάμηδες και διαγραφές για να περιορίζεται η σκέψη. Χρειάζεται αναζήτηση σε διάφορες κατευθύνσεις, με σχέδια, με ιδέες. Χρειάζονται ανοιχτές διαδικασίες και όχι κλειστά δωμάτια όπου όσοι έχουν εγκατασταθεί αποκλείουν τους άλλους. Χρειάζεται μια φάση όπως εκείνη του 1974 χωρίς αρχηγούς, επετηρίδες, ιεραρχίες. Χρειάζεται ειλικρίνεια. Το ΠαΣοΚ σε συνεργασία με πολλούς άλλους μπορεί να γίνει μοχλός αυτής της αλλαγής. Να βάλει τις βάσεις για ένα νέο μεγάλο Κίνημα, να υπάρξει μια παράταξη δημιουργίας και αλληλεγγύης που θα εξασφαλίσει την ανάκαμψη, τη δουλειά, το εισόδημα, το μέλλον.
Ορισμένοι είχαν σπεύσει να προεξοφλήσουν ότι η εικόνα των τριών προέδρων να κάθονται δίπλα δίπλα δεν θα δημιουργούσε θετικούς συνειρμούς στον κόσμο. Η πραγματικότητα τους διέψευσε, οι ομιλίες τους δεν ήταν ρετρό, είχαν ενδιαφέρον και αναφορές στο μέλλον. Ο κ. Βενιζέλος κάλεσε όλες τις δυνάμεις, τα πρόσωπα και τις πρωτοβουλίες σε μια συμπόρευση με σεβασμό και απόλυτη ισοτιμία. Σε μια νέα συλλογικότητα, μία δημιουργική σύνθεση χωρίς αποκλεισμούς. Αξιώνουμε όμως από όλους σεβασμό προς το ΠΑΣΟΚ, τη διαδρομή, την εισφορά, το δυσανάλογο βάρος που σήκωσε, το ρόλο του σήμερα για τη σταθερότητα και την προοπτική της χώρας. Η προοδευτική παράταξη, η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, η Κεντροαριστερά, είναι μια παράταξη της ευθύνης. Δεν υπήρξε πότε και δεν υπάρχει για τον εαυτό της και τα στελέχη της, αλλά για τη χώρα, είπε.
Με τη ΔΗΜΑΡ, ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ δεν άνοιξε μέτωπο, «λυπηθήκαμε πολύ, γιατί έκανε ένα μεγάλο βήμα προς τα πίσω και τώρα αμφιταλαντεύεται μεταξύ εθνικής ευθύνης και αντιπολιτευτικής ευκολίας». Αντιθέτως με τον ΣΥΡΙΖΑ ύψωσε τείχος. Κατηγόρησε την ηγεσία του ότι βασίζει την ύπαρξή του κόμματος στη συκοφάντηση, την υπονόμευση, την ακύρωση όχι απλά και μόνο του σημερινού ΠΑΣΟΚ, αλλά της ιστορικής διαδρομής της Παράταξης. Ότι ακόμα και τώρα θέτει ζήτημα μονομερούς καταγγελίας του μνημονίου που οδηγεί τη χώρα με μαθηματική ακρίβεια στην έξοδο από την Ευρωζώνη και στις παρυφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Αριστερός λόγος δεν είναι η υπεράσπιση της ακινησίας και του συντεχνιασμού. Δεν μπορούμε επειδή θέλουμε να αποφύγουμε μια δύσκολη αλήθεια να αποδεχτούμε έναν εύκολο λαϊκισμό που χαϊδεύει τα αυτιά, αναπαράγοντας αδιέξοδες καταστάσεις», είπε.
Επιπλέον διατύπωσε αιχμές για τον κ. Σαμαρά και την τακτική του να διαχωρίζει το πρώτο από το δεύτερο πρόγραμμα σωτηρίας, λέγοντας ότι είναι αλήθεια ότι εξαρχής θα έπρεπε να είχε υιοθετηθεί το δεύτερο πρόγραμμα. «Μόνο που αυτό δεν μπορούσε δυστυχώς να γίνει μονομερώς από την Ελλάδα. Και χωρίς το πρώτο πρόγραμμα δεν θα μπορούσαμε να διεκδικήσουμε το δεύτερο», σημείωσε.
Την ίδια κριτική άσκησε και ο κ. Γ. Παπανδρέου. ‘Αλλοι έφτιαχναν θεωρίες συνομωσίας και άλλοι επέλεξαν τον ρόλο του προπονητή της εξέδρας. «Τους άρεσε για παράδειγμα, εκ των υστέρων βέβαια, το δεύτερο μνημόνιο αλλά όχι το πρώτο. Τι ακούσαμε όλα αυτά τα χρόνια. Πόσες μαγικές συνταγές εξαφανίστηκαν κάπου γύρω στο Ζάππειο», είπε. Ο πρώην πρωθυπουργός και πρόεδρος του ΠαΣοΚ ζήτησε να είναι οι μεταρρυθμίσεις που έκανε το ΠαΣοΚ αλλά και ο ίδιος κόκκινη γραμμή στη συνεργασία του με άλλα κόμματα «Δεν δικαιούμαστε να είμαστε απαρακολούθημα κανενός καμίας δεξιάς η αριστερής συντήρησης», σημείωσε. Ο κ. Παπανδρέου υπερασπίστηκε την είσοδο της Ελλάδας στην ΟΝΕ λέγοντας ότι βολεύει τη συντηρητική Ευρώπη να τιμωρεί τους τεμπέληδες του Νότου, υπερασπίστηκε όμως και την απόφαση του για το δημοψήφισμα. «Όταν ζήτησα να γίνει δημοψήφισμα είχα κατά νου ότι πρέπει να πάρουν όλοι θέση. Να ακουστεί η φωνή της Ελλάδας πάνω στο μείζον, να πάψει η αμφισβήτηση της συμμετοχής μας στο ευρώ. Η πρόταση για δημοψήφισμα όταν ανακοινώθηκε ήταν η μόνη απάντηση στην παντελή έλλειψη πολιτικής σωφροσύνης και στην κορύφωση της δημαγωγίας. Γι’ αυτό ξεγύμνωσε τους πάντες», τόνισε.
Η φράση όμως του κ. Παπανδρέου που συζητήθηκε περισσότερο ήταν ότι «κανένας στρατηγικός στόχος δεν επιτυγχάνεται αν δεν μεσολαβήσουν ήττες, πισωγυρίσματα, λοιδωρίες, λιποψυχίες, προδοσίες». Αποδέκτες του μηνύματος θα μπορούσαν να είναι οι πάντες και περισσότερο τα στελέχη του ΠαΣοΚ.
