Προβληματισμός στην κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της κατάστασης – Διχασμένοι οι εμπειρογνώμονες για το ενδεχόμενο νέου «κουρέματος»
Στο εκρηκτικό ύψος των 321 δισ. ευρώ ανέβηκε και πάλι το δημόσιο χρέος στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2013, ύψος μεγαλύτερο από το χρέος που είχε η Ελλάδα το 2009, προτού ξεσπάσει η κρίση. Το χρέος επιβαρύνθηκε κατά 16 δισ. ευρώ εντός του 2013 και είναι υψηλότερο κατά 18 δισ. ευρώ από τον Ιούνιο του 2012 που ήταν 303 δισ. ευρώ. Η πορεία του είναι ανησυχητική.
Μπροστά σε αυτό το δυσθεώρητο ύψος του δανεισμού που με τα σημερινά δεδομένα αντιστοιχεί στο 180% του ΑΕΠ και το οποίο παρά την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος εξακολουθεί να επιβαρύνεται με το ύψος των τόκων, στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης επικρατεί προβληματισμός για το πώς θα αντιμετωπιστεί.
Μάλιστα, σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων υπάρχει διχογνωμία – όπως ακριβώς συμβαίνει και στην τρόικα ανάμεσα στο ΔΝΤ και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή – για το κατά πόσο το δημόσιο χρέος της Ελλάδας, που ξεπέρασε στο τέλος Ιουνίου τα 321 δισ. ευρώ χωρίς να υπολογίζονται οι εγγυήσεις που καταπίπτουν, μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά χωρίς ένα νέο «κούρεμα».
Το πρόβλημα της λήξης ομολόγων
«Βασικό πρόβλημα παραμένει το χρέος. Αν δεν μειωθεί δραστικά, τότε ένα μεγάλο μέρος των διαθέσιμων πόρων θα διατίθεται για την πληρωμή τόκων και ο προϋπολογισμός για τα επόμενα χρόνια θα κινείται σε πολύ περιορισμένο πλαίσιο. Τα πράγματα θα εξακολουθήσουν να είναι δύσκολα» υποστηρίζουν στελέχη του Γενικού Λογιστηρίου. Το ύψος των τόκων, παρά τα χαμηλά επιτόκια, κινείται μεταξύ 11 και 12 δισ. ευρώ ετησίως. Τόσο το χρέος όσο και οι τόκοι ανέβηκαν και πάλι στα ύψη που είχαν διαμορφωθεί πριν από το PSI.
Στην άλλη όχθη στελέχη του υπουργείου Οικονομικών, στην πλατεία Συντάγματος, μιλούν για μια ήπια λύση που θα οδηγήσει σε ελάφρυνση των τόκων μέσω της μείωσης των επιτοκίων και κυρίως θα αντιμετωπίζει το πρόβλημα της λήξης ομολόγων μέσα στο 2014, που είναι η πιο δύσκολη χρονιά, αφού από τα μέσα του επόμενου έτους δεν υπάρχουν άλλα δανεικά για τη χώρα από το τρέχον πρόγραμμα.
Σε αυτή τη διχογνωμία, που αναμένεται να έρθει με έντονο τρόπο στο πολιτικό προσκήνιο μετά τις γερμανικές εκλογές – και φυσικά στο εσωτερικό – παρενέβη η Alpha Bank η οποία τάσσεται κατά μιας νέας αναδιάρθρωσης, δηλαδή «κουρέματος», και υπέρ της «ήπιας ευρωπαϊκής λύσης» (μιας ρύθμισης που θα εξομαλύνει τις πληρωμές) εξηγώντας τι ακριβώς συμβαίνει με το χρέος.
Τι φέρνει το πρωτογενές πλεόνασμα
Οπως αναφέρει στη μελέτη της: «Μετά την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος το 2013, η Ελλάδα θα μπορέσει να ωφεληθεί από μια περαιτέρω μείωση των (ήδη σημαντικά μειωμένων) πληρωμών τόκων για την εξυπηρέτηση του εναπομένοντος δημοσίου χρέους της. Αν αυτό συμβεί, τότε το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης θα διαμορφωθεί πιθανότατα σε επίπεδα κάτω του -2,5% το 2014, από -3,2% που προβλέπει το ΔΝΤ. Επίσης, το έλλειμμα αυτό μπορεί να μηδενιστεί από το 2015».
Οσον αφορά τη συγχρηματοδότηση από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ, αυτή ήδη έχει αυξηθεί στα 18,5 δισ. ευρώ κατά την περίοδο 2014-2020, από το ποσό των 11,5 δισ. ευρώ, που είχε ληφθεί υπόψη για την εκτίμηση της βιωσιμότητας του χρέους τον Νοέμβριο του 2012.
Υπάρχει όμως η εκτίμηση του ΔΝΤ (Ιούλιος 2013) ότι η Ελλάδα μπορεί να αντιμετωπίσει ένα πρόσθετο χρηματοδοτικό κενό ύψους 4,4 δισ. ευρώ το 2014 και 6,5 δισ. το 2015. Αυτό το κενό οφείλεται στο ότι το 2014 λήγουν ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου ύψους περίπου 24,9 δισ. ευρώ, που βρίσκονται σχεδόν στο σύνολό τους στην κατοχή κεντρικών τραπεζών των χωρών της ζώνης του ευρώ.
Επίσης, το 2015 λήγουν επιπλέον ομόλογα αξίας 16,4 δισ. ευρώ, που επίσης βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό στην κατοχή κεντρικών τραπεζών. Με βάση τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ η Ελλάδα θα είναι σε θέση να εξοφλήσει τα 30,2 δισ. από τα 41,3 δισ. ευρώ που οφείλει από αυτά τα ομόλογα, ενώ υπάρχει αμφιβολία για τη δυνατότητα εξόφλησης των υπολοίπων 11,1 δισ. ευρώ.
Ανάσα από το 2015
Με βάση αυτές τις εκτιμήσεις, το ΔΝΤ φαίνεται ότι πιέζει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να επιμηκύνουν τις λήξεις και αυτών των δανείων πέραν του 2014 και του 2015, έτσι ώστε η Ελλάδα να μην πιεστεί για την ολοκληρωτική εξόφλησή τους στην επόμενη διετία. Εκτιμάται ότι η απόφαση για την επιμήκυνση αυτή έχει ήδη ληφθεί την 26η Νοεμβρίου 2013 και θα γίνει πράξη εάν πράγματι η Ελλάδα επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα ήδη από το 2013.
Από την άλλη πλευρά, εκτιμούν ότι το μεν χρηματοδοτικό κενό του 2014 στην ουσία δεν υπάρχει, αφού η Ελλάδα θα έχει μεγαλύτερα πρωτογενή πλεονάσματα το 2013 και το 2014 από ό,τι έχει προγραμματιστεί και επειδή η χώρα ήδη διαθέτει πλεονασματικά κεφάλαια ύψους 11,5 δισ. ευρώ στο Ταμείο Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) τα οποία μπορεί να χρησιμοποιηθούν χωρίς περαιτέρω αύξηση του χρέους, αφού έχουν ήδη επιβαρύνει το δημόσιο χρέος.
Ωστόσο, η εξομάλυνση των λήξεων αυτής της περιόδου θα μπορούσε κατά κύριο λόγο να άρει κάθε αβεβαιότητα που ακόμα υπάρχει και να δώσει επιπλέον ώθηση στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Βεβαίως και αυτή η εξέλιξη μπορεί να γίνει πράξη μόνο με την πλήρη εφαρμογή από την Ελλάδα του προγράμματος προσαρμογής.
Μετά το 2015 και ως το 2025 οι λήξεις δανείων για την Ελλάδα είναι ελάχιστες και δεν υπάρχει κανένα χρηματοδοτικό ή δημοσιονομικό κενό.
