Στη συζήτηση της κρίσης στην ευρωζώνη, οι κ. Ομπάμα και Σαμαράς θα έχουν πολλά να συμφωνήσουν, αν και η ελληνική πλευρά αντιμετωπίζει διακριτικά την προφανή διαφοροποίηση Ουάσινγκτον-Βερολίνου, θέλοντας να αποφύγει να εμφανισθεί ότι εντάσσεται στο ένα ή στο άλλο στρατόπεδο.
Με στόχο την εγκαθίδρυση ενός νέου μοντέλου των ελληνοαμερικανικών σχέσεων και την προβολή των δύσκολων και επώδυνων βημάτων που έχει πραγματοποιήσει η Ελλάδα τα τελευταία τρία χρόνια θα περάσει στο Οβάλ Γραφείο την Πέμπτη το απόγευμα, ο πρωθυπουργός Α. Σαμαράς προσδοκώντας ότι η συνάντησή του με τον Μπαράκ Ομπάμα θα δώσει ώθηση στην προσπάθεια της χώρας μας να βγει από το τέλμα της κρίσης.
Η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί σε μια ιδιαίτερα ευνοϊκή και θετική συγκυρία, καθώς η Ουάσιγκτον είναι σαφώς προσανατολισμένη σε ένα διαφορετικό μοντέλο αντιμετώπισης της κρίσης χρέους από αυτό που έχει υιοθετήσει το Βερολίνο και η διαφοροποίηση αυτή εκδηλώνεται έστω και διακριτικά στη διάσταση απόψεων που σημειώνεται μεταξύ της Γερμανίας και του ΔΝΤ, στον όποιο καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν οι ΗΠΑ.
Το νέο σύνθημα της οικονομικής πολιτικής του Μπ. Ομπάμα, όπως ο ίδιος το περιέγραψε στους Δημοκρατικούς Γερουσιαστές την περασμένη εβδομάδα, είναι «Jobs-Middle Class-Growth»(Θέσεις Εργασίας-Μεσαία Τάξη-Ανάπτυξη), ένα τρίπτυχο που θα προσυπέγραφαν με ενθουσιασμό αρκετοί Ευρωπαίοι ηγέτες, μεταξύ αυτών και ο Α. Σαμαράς.
Στη συζήτηση της κρίσης στην Ευρωζώνη, οι κ. Ομπάμα και Σαμαράς θα έχουν πολλά να συμφωνήσουν, αν και η ελληνική πλευρά αντιμετωπίζει πολύ προσεκτικά και διακριτικά την προφανή διαφοροποίηση Ουάσιγκτον-Βερολίνου θέλοντας να αποφύγει να εμφανισθεί ότι εντάσσεται στο ένα ή το άλλο στρατόπεδο, εκτιμώντας ότι έχει να ωφεληθεί η χώρα από αυτήν τη συζήτηση που έχει ανοίξει για την απομείωση του χρέους ώστε να καταστεί βιώσιμο.
«Η Ελλάδα δεν πρέπει και δεν επιθυμεί να αποτελέσει το άλλοθι για κανέναν σε αυτήν την αντιπαράθεση», δήλωσε στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού που θα τον συνοδεύει στον Λευκό Οίκο, προσθέτοντας ότι η Ελλάδα οφείλει να συνεχίσει και να εντείνει την προσπάθεια για επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος, που αποτελεί και τον όρο, σύμφωνα με την απόφαση και του Eurogroup, για να τεθεί επί τάπητος το θέμα του χρέους.
Τα αναμενόμενα θετικά σχόλια του Μπ. Ομπάμα για τις θυσίες του ελληνικού λαού και η στήριξη στο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα που εφαρμόζει η χώρα θα συμβάλουν στη βελτίωση της εικόνας, θα ενισχύσουν τη διαπραγματευτική θέση της και θα διευκολύνουν τις προσπάθειες της κυβέρνησης για προσέλκυση επενδύσεων.
Νέα εποχή
Το κλίμα στις διμερείς σχέσεις πάντως έχει βελτιωθεί το τελευταίο διάστημα και είναι ενδεικτική η συνεργασία που υπήρξε στο ζήτημα της εξάρθρωσης των Τούρκων τρομοκρατών που είχαν πραγματοποιήσει βομβιστικές επιθέσεις και με αμερικανικούς στόχους στην Αγκυρα.
Ομως, αυτό που μπορεί να αλλάξει το πλαίσιο των ελληνοαμερικανικών σχέσεων είναι η δυνατότητα της Ελλάδας, παρά την οικονομική κρίση, να αποτελέσει νησίδα σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, της Β. Αφρικής και της Ανατολικής Μεσογείου, που έχει πάρει πραγματικά «φωτιά». Η συγκυρία για την Αθήνα είναι ευνοϊκή καθώς ακόμη και ο παραδοσιακός σύμμαχος των ΗΠΑ (και ιδιαίτερα προσφιλής για τον κ. Ομπάμα), η Τουρκία, δημιουργεί προβληματισμό με τις επιλογές του Τ. Ερντογάν, δημιουργώντας ένα «στρατηγικό κενό» για την Ουάσιγκτον.
Ισως δεν ήταν τυχαία η αναφορά του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπ. Νετανιάχου πριν από δύο μήνες, όταν κατά την επίσκεψη του Δ. Αβραμόπουλου στα Ιεροσόλυμα είχε αναφερθεί στην Ελλάδα και στο Ισραήλ σαν «τις μοναδικές σταθερές χώρες της περιοχής»?
Παράλληλα η Ελλάδα με τη συμμετοχή της στον αγωγό ΤΑΡ απέδειξε ότι μπορεί να είναι αποτελεσματική ακόμη και σε αυτήν την περίοδο της βαθιάς κρίσης, σε στρατηγικού χαρακτήρα περιφερειακά «παιχνίδια» και έχει εκτιμηθεί η ευελιξία με την οποία η Αθήνα συνέβαλε στην προσπάθεια εξασφάλισης εναλλακτικών πηγών και οδών μεταφοράς ενέργειας από την Κασπία προς την Ευρώπη.
Κατά τη συνάντηση Ομπάμα-Σαμαρά ο Ελληνας πρωθυπουργός αναμένεται να ενημερώσει και για τα πρώτα ευρήματα των ερευνών που έχουν ξεκινήσει σε Ιόνιο και νοτίως της Κρήτης, παρουσιάζοντας τις επενδυτικές ευκαιρίες που υπάρχουν και για αμερικανικές εταιρείες, αλλά κυρίως για τη στρατηγική σημασία του νέου ενεργειακού χάρτη που διαμορφώνεται στην περιοχή με πρωταγωνιστικό ρόλο της Κύπρου, του Ισραήλ και της Ελλάδας.
Εθνικά θέματα
Τα… κεφάλαια για Σκοπιανό, Κύπρο και ελληνοτουρκικά
Είναι ίσως η πρώτη φορά σε ελληνοαμερικανική συνάντηση κορυφής που δεν θα κυριαρχεί στην ατζέντα το τρίπτυχο «Σκοπιανό-Ελληνοτουρκικά- Κυπριακό», χωρίς να σημαίνει ότι τα θέματα αυτά δεν θα θιγούν στη διάρκεια της συνάντησης.
Για το Σκοπιανό, αν και το ενδιαφέρον των Αμερικανών για τα Βαλκάνια είναι αρκετά περιορισμένο, αναμένεται να εκφραστεί από αμερικανικής πλευράς η ανάγκη για εξεύρεση λύσης στο θέμα της ονομασίας, που θα ανοίξει τον δρόμο για την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ.
Στη συζήτηση της κρίσης στην ευρωζώνη, οι κ. Ομπάμα και Σαμαράς θα έχουν πολλά να συμφωνήσουν, αν και η ελληνική πλευρά αντιμετωπίζει διακριτικά την προφανή διαφοροποίηση Ουάσινγκτον-Βερολίνου, θέλοντας να αποφύγει να εμφανισθεί ότι εντάσσεται στο ένα ή στο άλλο στρατόπεδο.
Η εθνική θέση
Η ένταση των πιέσεων που ασκούνταν τα προηγούμενα χρόνια στην Αθήνα για το Σκοπιανό δεν φαίνεται να υφίσταται στην παρούσα συγκυρία, καθώς και οι Αμερικανοί κατανοούν ότι η κυβέρνηση της γειτονικής χώρας και ο Ν. Γκρούεφσκι, επενδύοντας σε έναν στείρο εθνικισμό και προκαλώντας με κάθε τρόπο την Ελλάδα, υπονομεύουν κάθε προσπάθεια συμβιβασμού. Σε κάθε περίπτωση πάντως, ο κ. Σαμαράς θα επαναλάβει μία θέση την οποία γνωρίζουν καλά οι Αμερικανοί, ότι αποτελεί πλέον «εθνική» θέση της Ελλάδας καθώς υποστηρίζεται σταθερά από το 2008 για erga omnes ονομασία με σαφή γεωγραφικό προσδιορισμό (κάτι που δεν καλύπτουν παρεμπιπτόντως προτάσεις όπως η τελευταία του κ. Νίμιτς για «Ανω Δημοκρατία της Μακεδονίας»). Εξάλλου, η ελληνική πλευρά έχει δύο πολύ ισχυρά χαρτιά στα χέρια της, την ομόφωνη απόφαση του ΝΑΤΟ αλλά και την απόφαση της ΕΕ που θέτουν ως προϋπόθεση για την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ, την προηγούμενη επίλυση της ονομασίας.
Η συζήτηση για το Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά διαπλέκεται πλέον και με τη γενικότερη γεωστρατηγική προσέγγιση για τα θέματα της Μ. Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και των ανακατατάξεων στον ενεργειακό χάρτη ολόκληρης της περιοχής.
Οι Αμερικανοί σταθερά υποστηρίζουν την επίλυση του Κυπριακού, θεωρώντας ότι, εκτός των άλλων, θα έχει έναν σημαντικό θετικό αντίκτυπο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά και στη σταθεροποίηση της περιοχής. Στην Ουάσιγκτον δεν κρύβουν την ανησυχία τους, σε περίπτωση διατήρησης της «εκκρεμότητας» του Κυπριακού, η Τουρκία να επιχειρήσει να υλοποιήσει τις απειλές της για να εμποδίσει την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων στην Κυπριακή ΑΟΖ και να αποτρέψει τη δημιουργία οδών μεταφοράς των μεγάλων ενεργειακών αποθεμάτων της λεκάνης της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, που θα παρακάμπτουν το τουρκικό έδαφος.
Με διακριτικό τρόπο, καθώς υπάρχει η αρνητική εμπειρία του Σχεδίου Ανάν το 2004, οι Αμερικανοί θα υποστηρίξουν σθεναρά την επανέναρξη των συνομιλιών το φθινόπωρο, θεωρώντας ότι μια σύντομη λύση θα αποτρέψει το ενδεχόμενο νέων απρόβλεπτων εντάσεων, που θα αποσταθεροποιήσουν περισσότερο την περιοχή. Οι Αμερικανοί δεν κρύβουν φυσικά το ενδιαφέρον τους η λύση του Κυπριακού να συνδυαστεί με την προσφορά προς την Τουρκία πρόσθετου ρόλου στη μεταφορά ενεργειακών πόρων προς την Ευρώπη, από τα κοιτάσματα στην Κυπριακή και Ισραηλινή ΑΟΖ.
Οσο για τα ελληνοτουρκικά, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στο εσωτερικό της αλλά και στα νότια σύνορά της η Αγκυρα έχουν οδηγήσει σε μείωση των εντάσεων, αν και ατύπως η Αγκυρα έχει επιβάλει στην Ελλάδα την… αποχή από την έρευνα και εκμετάλλευση της υφαλοκρηπίδας της στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Νίκος Μελέτης
nmeletis@pegasus.gr
