Υποτίμηση των Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ) ή αναβάθμισή τους; Τι φέρνουν οι αλλαγές στην τεχνική εκπαίδευση της χώρας που προωθούνται από το υπουργείο Παιδείας και για πρώτη φορά θα συνδέουν την αγορά εργασίας με την καθολική εφαρμογή του θεσμού της μαθητείας σε επιχειρήσεις αλλά και σύνδεση αποφοίτων γυμνασίου με τα ΙΕΚ;

Το περίφημο σύστημα της «διττής εκπαίδευσης» (dual system), σύμφωνα με το οποίο το μεγαλύτερο κομμάτι της επαγγελματικής εκπαίδευσης θα έχει τη μορφή εργασιακής εμπειρίας και θα διεξάγεται υπό τη μορφή μαθητείας και σε επιχειρήσεις όπου οι εκπαιδευόμενοι θα αμείβονται, έστω με συμβολικούς μισθούς, αποτελεί ένα πεδίο για πλούσια συζήτηση. Αλλοι εκτιμούν ότι έτσι θα μειωθούν η ανεργία και η εργασιακή ανασφάλεια. Αλλοι ότι οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα περνούν περίοδο δύσκολη και κανείς δεν εξασφαλίζει ότι οι σπουδαστές (ή έστω κάποιοι σπουδαστές) θα περνούν στην παραγωγή μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους με κανονικούς μισθούς.

Με τους προβληματισμούς αυτούς ανοικτούς, το υπουργείο Παιδείας περνά σε μια μεγάλη αλλαγή στον χώρο της τεχνικής εκπαίδευσης της χώρας. Στο πλαίσιο αυτής, τα δημόσια Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΔΙΕΚ) δεν περνούν τελικά στη δικαιοδοσία των δήμων, παραμένουν στο υπουργείο Παιδείας και θα λειτουργήσουν ως αυτόνομες, περιφερειακές αποκεντρωμένες υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Διά Βίου Μάθησης. Παράλληλα, στο πλαίσιο των νομοθετικών παρεμβάσεων του υπουργείου Παιδείας σχεδιάζεται αρκετές ειδικότητες επαγγελμάτων που σήμερα παρέχονται από τις Επαγγελματικές Σχολές να παρέχονται από τα ΔΙΕΚ και να μπορούν σε αυτές να φοιτούν και απόφοιτοι Γυμνασίου.

Αυτή τη στιγμή το υπουργείο Παιδείας λειτουργεί 91 ΔΙΕΚ. Με δεδομένο ότι πολλοί νέοι και νέες που δεν πέτυχαν την είσοδό τους στο πανεπιστήμιο ή στα ΤΕΙ αναζητούν λύσεις για την επαγγελματική τους αποκατάσταση, χρήσιμος είναι ένας οδηγός στον «χάρτη» των ΙΕΚ. Στην Ελλάδα λειτουργούν δημόσια και ιδιωτικά ΙΕΚ με πολλές και πρωτότυπες ειδικότητες (περισσότερες από 160) και τα περισσότερα σε άμεση σύνδεση με την αγορά. Τα δημόσια ΙΕΚ είναι πρώτα στις προτιμήσεις των νέων καθώς έχουν πολύ χαμηλά δίδακτρα.

Η εξειδίκευση που προσφέρουν οι σπουδές στα ΙΕΚ δίνει τη δυνατότητα στους αποφοίτους να έχουν μεγαλύτερες προοπτικές επαγγελματικής αποκατάστασης, π.χ. τεχνικός εφαρμογών πληροφορικής, διοικητικό και οικονομικό στέλεχος επιχειρήσεων, ειδικός εφαρμογών αισθητικής, νοσηλευτικής τραυματολογίας, ειδικός φοροτεχνικού γραφείου, ειδικός εμπορίας, διαφήμισης και προώθησης προϊόντων (marketing), τεχνικός μαγειρικής τέχνης κ.ά. Για πολλές από τις ειδικότητες που προσφέρουν τα ΙΕΚ έχουν κατοχυρωθεί τα επαγγελματικά δικαιώματα, γι’ αυτό οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να είναι προσεκτικοί στην επιλογή. Η άδεια άσκησης επαγγέλματος, όπου αυτή απαιτείται, εκδίδεται από την κατά περίπτωση αρμόδια υπηρεσία της νομαρχίας στην οποία υπάγεται η κατοικία του αιτούντος. Ρύθμιση βέβαια επαγγελματικών δικαιωμάτων δεν απαιτείται για όλα τα επαγγέλματα, καθ’ ότι η πρόσβαση σε πολλά από αυτά είναι ελεύθερη.

Οσοι επιθυμούν να καταρτιστούν σε κάποια από τις ειδικότητες που προσφέρονται στα ΙΕΚ είναι απαραίτητο να ενημερώνονται έγκυρα για τα επαγγελματικά δικαιώματα των προσφερόμενων ειδικοτήτων και για τις επιλογές που θα τους παρέχει το δίπλωμά τους ως προς την εύρεση εργασίας.

Τα δίδακτρα για την ερχόμενη χρονιά, καθώς και οι ειδικότητες, θα καθοριστούν μέσα στο καλοκαίρι ώστε να είναι γνωστά τον Σεπτέμβριο που γίνονται οι αιτήσεις εγγραφής και οι ενδιαφερόμενοι να είναι πλήρως ενημερωμένοι. Η διάρκεια φοίτησης στα ΙΕΚ της χώρας είναι τέσσερα εξάμηνα, ωστόσο υπάρχουν και κάποιες εξαιρέσεις για ορισμένες ειδικότητες.

Οι αιτήσεις των υποψηφίων για εισαγωγή στα ΙΕΚ κατά το φθινοπωρινό εξάμηνο του έτους κατάρτισης 2012-2013 κατατίθενται στις αρχές Σεπτεμβρίου απευθείας στο ΙΕΚ της επιλογής τους. Η επιλογή διενεργείται από τα ΙΕΚ σύμφωνα με συγκεκριμένα κριτήρια. Για τα ΔΙΕΚ χρειάζεται να προσκομίσουν πρωτότυπο τίτλο σπουδών (απολυτήριο ή πτυχίο), δελτίο αστυνομικής ταυτότητας, πιστοποιητικό προϋπηρεσίας στην ειδικότητα που επιθυμούν, βεβαίωση ιδιότητας τέκνου πολύτεκνης οικογένειας (εφόσον τυγχάνουν της ιδιότητας αυτής).

Η επιλογή των υποψηφίων γίνεται μηχανογραφικά, με βάση τη βαθμολογία του τίτλου σπουδών, την ηλικία, την τυχόν προϋπηρεσία και την ιδιότητα τέκνου πολύτεκνης οικογένειας. Επίσης, οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να γνωρίζουν ότι σε κάθε εξάμηνο κατάρτισης καλύπτονται όλες οι προβλεπόμενες θέσεις καταρτιζομένων στα ΔΙΕΚ επειδή οι αιτήσεις είναι περισσότερες από τις προσφερόμενες θέσεις.

Ο ΟΕΕΚ είχε θεσμοθετήσει συνολικά 6.000 θέσεις για πρακτική άσκηση αποφοίτων ΙΕΚ, από τις οποίες οι 3.000 είναι επιδοτούμενες. Δικαίωμα έχουν μόνο οι απόφοιτοι ΔΙΕΚ αρμοδιότητας υπουργείου Παιδείας και μέχρι του ποσού που έχουν καταβάλει συνολικά ως δίδακτρα. Η προαιρετική πρακτική άσκηση για τους απόφοιτους δημόσιων και ιδιωτικών ΙΕΚ διαρκεί 6 μήνες. Η διάρκεια της πραγματοποιημένης πρακτικής άσκησης θεωρείται ως αναγνωρισμένη προϋπηρεσία για χορήγηση άδειας άσκησης επαγγέλματος. Η πραγματοποίηση της πρακτικής άσκησης μπορεί να γίνει στον δημόσιο τομέα, σε νομικά πρόσωπα δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου, καθώς και ιδιωτικές επιχειρήσεις.