Νομοθετική πρωτοβουλία για το πολιτικό χρήμα αναμένεται να αναπτύξει το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα η κυβέρνηση. Ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, προβληματισμένος από τις ραγδαίες και σοβαρές εξελίξεις στα οικονομικά του ΠΑΣΟΚ, ενός εκ των τριών κυβερνητικών εταίρων, αλλά και αντιλαμβανόμενος ότι το πολιτικό σύστημα πρέπει να προχωρήσει άμεσα σε αλλαγές, για να πείσει και τους δοκιμαζόμενους πολίτες ότι καταλαβαίνει τους λόγους που φτάσαμε εδώ, έχει δώσει εντολή στην ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών για να του παραδώσει -το συντομότερο δυνατόν- ένα πακέτο θεσμικών αλλαγών.
Είναι αλήθεια ότι ο υπουργός Εσωτερικών Ευριπίδης Στυλιανίδης δεν αιφνιδιάστηκε, καθώς είχε ξεκινήσει μια σχετική προσπάθεια, αναθέτοντας σε ειδικούς την προετοιμασία νομοθετικής παρέμβασης που θα ρυθμίζει το πολιτικό χρήμα. Στο πλαίσιο αυτό, στην παρούσα χρονική στιγμή το υπουργείο διανύει το στάδιο της επεξεργασίας και του καθορισμού των αξόνων, πάνω στους οποίους θα δομηθεί το υπό συζήτηση νομοσχέδιο. Μάλιστα, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, ο κ. Στυλιανίδης αμέσως μετά την επιστροφή του πρωθυπουργού από την Κίνα και το Αζερμπαϊτζάν θα ζητήσει ραντεβού με τον Αντώνη Σαμαρά, στον οποίο και θα παρουσιάσει το σύνολο των προτάσεων, έτσι ώστε έπειτα από συνεργασία με τα άλλα δύο κόμματα που στηρίζουν την κυβέρνηση αλλά και ύστερα από δημόσια διαβούλευση, να προχωρήσει η νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης.
Οι κύριοι άξονες των αλλαγών
Ειδικότερα, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «κυριακάτικης δημοκρατίας», κύριος στόχος του υπουργείου Εσωτερικών -αλλά και της κυβέρνησης συνολικά- θα είναι η μείωση της κρατικής χρηματοδότησης (σ.σ.: αναμένεται να κυμανθεί πάνω από 30%) και η ενίσχυση της ιδιωτικής σε ποσοστά 40% και 60% αντίστοιχα.
Επίσης, θα προβλέπεται η νομιμοποίηση της ιδιωτικής χρηματοδότησης με παράλληλη διασφάλιση της διαφάνειας και αύξηση του ανώτατου επιτρεπόμενου ορίου χρηματοδότησης προς κόμματα και πρόσωπα. Με τον ισχύοντα νόμο τα όρια αυτά είναι 15.000 ευρώ για τα κόμματα και 3.000 ευρώ για τους υποψήφιους. Μάλιστα, για τον καλύτερο έλεγχο των προεκλογικών δαπανών επεκτείνεται ο χρόνος στους τελευταίους έξι μήνες, από τις 20 ημέρες που ισχύει σήμερα.
Παράλληλα, θα καθοριστεί πλαφόν -έπειτα από διαβούλευση των κυβερνητικών εταίρων αλλά και το σύνολο των κομμάτων- στις δαπάνες φορέων και υποψήφιων βουλευτών, ενώ στο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο θα προβλέπεται η απαγόρευση ανώνυμων επιχορηγήσεων και θα καταστεί υποχρεωτική η ονομαστικοποίηση των χορηγών. Επίσης αναμένεται να δοθούν και κίνητρα ώστε να δημοσιοποιούνται τα στοιχεία του δωρητή και φυσικά το ποσό. Υπενθυμίζεται ότι διαχρονικά σε αυτό διαφωνεί το ΚΚΕ, το οποίο δεν δέχεται και έλεγχο των κομματικών ταμείων του.
Επιπλέον, υποχρεωτικά θα γίνονται οι δωρεές και οι επιχορηγήσεις μέσω τραπέζης και θα δηλώνονται στην Εφορία από τον δωρητή, με κίνητρο κάποια έκπτωση φόρου. Σύμφωνα με τους υπάρχοντες σχεδιασμούς, το 100% των εσόδων και το 90% των εξόδων υποχρεωτικά θα περνάνε μέσα από τις τράπεζες, ενώ υπάρχει σκέψη και για περιορισμό του συνολικού αριθμού των τραπεζών που θα χρησιμοποιούν κόμματα και πολιτικοί, έτσι ώστε να είναι καλύτερος ο έλεγχος.
Την ίδια στιγμή, θα προβλέπεται αυστηροποίηση των ποινών για παραβάτες-εμπλεκόμενους (δωρητές και δωρολήπτες) σε περίπτωση μη τήρησης των όρων χρηματοδότησης. Οι διώξεις θα είναι και ποινικές και πολιτικές, ενώ κατά περίπτωση θα προβλέπεται ακόμη και η έκπτωση από το αξίωμα του βουλευτή.
Ο οικονομικός έλεγχος σε κόμματα και βουλευτές θα διεξάγεται από ανώτατη ανεξάρτητη επιτροπή, καθώς δεν μπορεί να συνεχίσει ο ελεγχόμενος να είναι και ελεγκτής. Στην επιτροπή θα συμμετέχουν δικαστικοί, πρώην βουλευτές υπέρμαχοι της διαφάνειας και επιστήμονες διοίκησης, ενώ την πλειονότητα, σε κάθε περίπτωση, δεν θα έχουν εν ενεργεία βουλευτές.
Ακόμη, θα είναι υποχρεωτική η τήρηση βιβλίων εσόδων – εξόδων από τα κόμματα, ενώ θα προβλέπεται και έλεγχος όσων βουλευτών διετέλεσαν υπουργοί από το 1974 και μετά, δημοσίευση του πόθεν έσχες των πολιτικών προσώπων και συγκριτικός οικονομικός έλεγχός τους πριν και αφού εισέλθουν στην πολιτική. Πρόταση που στο πρόσφατο παρελθόν είχε καταθέσει πρώτος ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Το «αγκάθι»
Το μεγαλύτερο «αγκάθι» της επιτροπής που επεξεργάζεται τις αλλαγές για το πολιτικό χρήμα είναι τι θα γίνει με τα «θαλασσοδάνεια» των κομμάτων και πώς θα τα αντιμετωπίσει, κάτι για το οποίο ακόμη δεν έχει καταλήξει. Είναι ενδεικτικό ότι το ΠΑΣΟΚ και η Νέα Δημοκρατία (κατά κύριο λόγο), αλλά και το ΚΚΕ και ο Συνασπισμός (προτού μετονομαστεί σε ΣΥΡΙΖΑ) έλαβαν από έξι πιστωτικά ιδρύματα δάνεια συνολικού ύψους 272.500.000 ευρώ, με μοναδικά εχέγγυα τις κρατικές επιχορηγήσεις, εκτός από το ΚΚΕ, το οποίο έχει υποθηκεύσει μέρος της ακίνητης περιουσίας του.
Οπως προκύπτει από την έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος που συντάχθηκε τον περασμένο Ιούνιο, η πρώην Αγροτική Τράπεζα, η οποία έχει χορηγήσει δάνεια συνολικού ύψους 192.000.000 ευρώ, δεν θα τα λάβει ποτέ πίσω. Το πόρισμα αναφέρει ότι «…λόγω των υψηλών υπολοίπων και των εκχωρήσεων των κρατικών χρηματοδοτήσεων που αφορούν μέχρι και το έτος 2018, πρόβλημα ενδέχεται να αντιμετωπίσει η Αγροτική…», ενώ χαρακτηρίζει «υψηλού ρίσκου» τα δάνεια που έδωσε και η Εθνική Τράπεζα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας έχει δώσει στο ΠΑΣΟΚ δάνειο 8.700.000 ευρώ με αντάλλαγμα τις επιχορηγήσεις του 2015 και του 2019, 5.100.000 ευρώ στη Νέα Δημοκρατία με αντάλλαγμα την κρατική χρηματοδότηση των ετών 2019 και 2020, 7.700.000 ευρώ στο ΚΚΕ, που θα αποπληρωθεί από τις χρηματοδοτήσεις της περιόδου 2011 – 2015 και 8.000.000 ευρώ στον Συνασπισμό, για τα οποία εκχωρήθηκε η ετήσια κρατική επιχορήγηση της περιόδου 2011 – 2018.
Με βάση το δεδομένο ότι η κρατική επιχορήγηση καθορίζεται από το ποσοστό των κομμάτων στις εθνικές εκλογές και τις ευρωεκλογές γίνεται αντιληπτό ότι τα δεδομένα έχουν ήδη αλλάξει σημαντικά για τη Ν.Δ., καθώς από το 33% των εκλογών του 2009 βρίσκεται σε κάτι λιγότερο από το 30% και δραματικά για το ΠΑΣΟΚ, καθώς από το 43% κατέρρευσε κυριολεκτικά περίπου στο 12%.
Ετσι, στο εξής τα χρήματα που θα λαμβάνουν τα δύο κόμματα θα είναι σημαντικά μειωμένα και, ανεξαρτήτως όλων των άλλων, θα πρέπει να αλλάξουν και οι όροι αποπληρωμής των δανείων τους, που είναι ιδιαιτέρως ασαφείς και πλέον επισφαλείς και για τις ίδιες τις τράπεζες.
Κερδισμένοι και χαμένοι από τις εκλογές του 2012
Το αποτέλεσμα των εκλογών της 17ης Ιουνίου θα αλλάξει άρδην την κατανομή της κρατικής χρηματοδότησης προς τα κόμματα. Υπενθυμίζεται ότι με τον πρόσφατο νόμο Γιαννίτση, η κρατική χρηματοδότηση των κομμάτων ανέρχεται στο 0,75‰ επί των τακτικών εσόδων του Προϋπολογισμού, αντί του 1,02‰ που ήταν παλιότερα. Αν υποτεθεί ότι το 2013 τα τακτικά έσοδα φτάσουν τα 52 δισ. Ευρώ, τότε οι οικονομικές ενισχύσεις των επτά κομμάτων που μπήκαν στη νέα Βουλή θα ανατραπούν ριζικά, επιτείνοντας το οικονομικό πρόβλημα σε Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ και δίνοντας βαθιά ανάσα στον ΣΥΡΙΖΑ.
Ειδικότερα, η Ν.Δ. το 2013 θα δει να μπαίνουν στα ταμεία της 1.600.000 ευρώ λιγότερα από ό,τι το 2011. Συγκεκριμένα, η κρατική χρηματοδότηση θα πέσει από τα 17.000.000 ευρώ το 2011 στα 15.400.000 ευρώ το 2013. Το ΠΑΣΟΚ από τα 21.750.000 ευρώ θα πέσει στα 7.500.000 ευρώ, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ, με την κατακόρυφη άνοδο που κατέγραψε σε ψήφους, από τα 3.900.000 ευρώ θα… πετάξει στα 14.100.000 ευρώ. Μολονότι το κόμμα δεν έχει ιδιαίτερα έσοδα από συνδρομές φίλων και μελών, τα δάνειά του είναι μόλις 8.000.000 ευρώ, ενώ το κτίριο όπου στεγάζονται τα γραφεία του είναι ιδιόκτητο. Επομένως, μπορεί να αποπληρώσει όλα τα δάνεια και να του μείνουν και άλλα 6.000.000 ευρώ για να ξοδέψει το 2013.
Ευκατάστατοι θα γίνουν, όμως, και οι Ανεξάρτητοι Ελληνες του Πάνου Καμμένου, οι οποίοι θα πάρουν σχεδόν 4.000.000 ευρώ, ενώ η Δημοκρατική Αριστερά και η Χρυσή Αυγή θα βάλουν στα ταμεία τους κάτι παραπάνω από 3.500.000 ευρώ. Χαμένο θα είναι το ΚΚΕ, του οποίου η μεγάλη μείωση της εκλογικής δύναμης θα οδηγήσει και σε τσεκούρεμα της κρατικής επιδότησης. Από τα 5.200.000 ευρώ θα βρεθεί στα 3.950.000 ευρώ.
Δικαστικοί κύκλοι προβλέπουν πλέον ότι η καθίζηση των ποσοστών των δύο κομμάτων εξουσίας και η μείωση της κρατικής επιχορήγησης καθιστούν προβληματική την αποπληρωμή και των δανείων της Εθνικής. Στην ίδια έκθεση καταγράφονται και οι «μαύρες τρύπες» στα ταμεία των κομμάτων. Είναι ενδεικτικό ότι το ΠΑΣΟΚ εμφανίστηκε ιδιαίτερα ελλειμματικό τα έτη 2009 και 2011. Το 2009 η διαφορά μεταξύ δαπανών και εσόδων έφτασε τα 12.300.000 ευρώ και το 2011 τα 5.800.000 ευρώ. Ακόμη χειρότερη είναι η οικονομική κατάσταση που επικρατεί στη Νέα Δημοκρατία, καθώς τον Δεκέμβριο του 2010 το υπόλοιπο των δανείων ανερχόταν σε 127.600.000 ευρώ και έναν χρόνο αργότερα έφτασε τα 132.000.000 ευρώ. Το κόμμα της κυβέρνησης εμφάνισε «τρύπα» 9.200.000 ευρώ το 2009, ενώ παρουσίασε πλεόνασμα το 2010 και το 2011 κατά 1.200.000 ευρώ και 335.000 ευρώ αντίστοιχα.
