Ευάλωτη στο ξέπλυμα «μαύρου» χρήματος και η χώρα μας λόγω διαφθοράς του Δημοσίου και εκτεταμένης παραοικονομίας
Στην ίδια διαβάθμιση με άλλες χώρες-μέλη της ευρωζώνης, όπως η Γερμανία, η Αυστρία και το Λουξεμβούργο, τοποθετoύσε την Κύπρο η τελευταία έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος. Η ετήσια έκθεση υπό τον γενικό τίτλο «International Narcotics Control Strategy Report (INCSR)» παρουσιάζει τα συμπεράσματα των ερευνών του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών σε δύο τομείς: στον τομέα της καταπολέμησης των ναρκωτικών και σε αυτόν του ξεπλύματος χρήματος (Money Laundering and Financial Crimes).
Η Κύπρος βρίσκεται στην κατηγορία υψηλού κινδύνου («Xώρες Πρωταρχικής Ανησυχίας»), στην οποία ωστόσο τοποθετούνται και η Αυστρία, η Γερμανία και η Ολλανδία, μέλη του Eurogroup που την επέκριναν σφοδρά το τελευταίο διάστημα, καθώς επίσης το Λουξεμβούργο, η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία. Στην ίδια κατηγορία βρίσκονται ακόμη η Βρετανία, οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Ελβετία, αλλά και χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσία και η Τουρκία.
Η έκθεση εστιάζει στα κράτη τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα των οποίων συμμετέχουν σε συναλλαγές που προέρχονται από προϊόντα σοβαρών εγκλημάτων ή είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε τέτοιου είδους δραστηριότητες «λόγω αδύναμης ή ανύπαρκτης νομοθεσίας, ανεπαρκούς εποπτείας και συστήματος επιβολής κυρώσεων είτε λόγω αδύναμης πολιτικής βούλησης».
Στη δεύτερη κατά σειρά κατηγορία («Χώρες Ανησυχίας») τοποθετούνται μέλη της ευρωζώνης όπως το Βέλγιο, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία αλλά και χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης όπως η Βουλγαρία και η Πολωνία.
Στην ηπιότερη από τις τρεις κατηγορίες, των χωρών που απλώς βρίσκονται υπό παρακολούθηση, περιλαμβάνονται μέλη της ευρωζώνης όπως η Φινλανδία, η Μάλτα και η Σλοβενία. Εκτός ευρωζώνης καλό βαθμό παίρνει η Σουηδία.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα σχόλια του αρμόδιου γραφείου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για κάθε χώρα ξεχωριστά, κυρίως γι’ αυτές που ανήκουν στην κατηγορία υψηλού κινδύνου:
Κύπρος
Η έκθεση σημειώνει για την Κύπρο ότι «έχει θεσπίσει και εγκαταστήσει συστήματα για την αναγνώριση, τον εντοπισμό, το πάγωμα και την κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων που σχετίζονται με ναρκωτικά ή με άλλα σοβαρά εγκλήματα». Εντοπίζει τις μεγαλύτερες απειλές για το ξέπλυμα χρήματος από το εγχώριο και το διεθνές οικονομικό έγκλημα. Η Κύπρος είναι ένα περιφερειακό χρηματοοικονομικό κέντρο με έναν ισχυρό κλάδο χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (πριν από τις τελευταίες εξελίξεις) και έναν σημαντικό αριθμό επιχειρήσεων που ανήκουν σε μη μονίμους κατοίκους. Καταγράφονται περισσότερες από 240.000 διεθνείς εταιρείες με έδρα την Κύπρο, πολλές από τις οποίες ανήκουν σε ξένους. Στους παράγοντες που έχουν συμβάλει στην ανάπτυξη της Κύπρου ως χρηματοοικονομικού κέντρου είναι το προνομιακό φορολογικό καθεστώς και οι ανεπτυγμένες και σύγχρονες νομικές, λογιστικές και τραπεζικές υπηρεσίες. Σημαντικές θεωρούνται επίσης οι συμφωνίες για την αποφυγή διπλής φορολογίας με 45 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και πρώην σοβιετικών κρατών.
Λουξεμβούργο
Παρ’ ότι είναι το δεύτερο μικρότερο μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ), το Λουξεμβούργο αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά κέντρα στον κόσμο. «Λειτουργεί επίσης ως offshore χρηματοοικονομικό κέντρο» σημειώνει η Εκθεση, χαρακτηρισμός που δεν αποδίδεται στην Κύπρο. «Αν και υπάρχει μια χούφτα εγχώριων τραπεζών που δραστηριοποιούνται στη χώρα, η πλειονότητα των τραπεζών με έδρα το Λουξεμβούργο είναι ξένες θυγατρικές των τραπεζών στη Γερμανία, στο Βέλγιο, στη Γαλλία, στην Ιταλία και στην Ελβετία». Οι συντάκτες της Εκθεσης υποστηρίζουν ότι το μέγεθος και η πολυπλοκότητα του χρηματοοικονομικού τομέα στο Λουξεμβούργο «δημιουργούν ευκαιρίες για ξέπλυμα χρήματος, φοροδιαφυγή και άλλα οικονομικά εγκλήματα».
Λετονία
Αποτελεί περιφερειακό χρηματοοικονομικό κέντρο με μεγάλο αριθμό εμπορικών τραπεζών η καταθετική βάση των οποίων αποτελείται από σημαντικό αριθμό ξένων πολιτών. Το 2012 οι τραπεζικές καταθέσεις των ξένων πολιτών στη Λετονία αυξήθηκαν κατά 19,7% και αντιπροσωπεύουν το 49,5% των καταθέσεων. Η σκιώδης, αφορολόγητη, οικονομία εκτιμάται σε περίπου 30% του συνόλου, ενώ η γεωγραφική θέση και η διαφθορά καθιστούν ιδιαίτερα δύσκολη την καταπολέμηση του ξεπλύματος παράνομου χρήματος.
Γερµανία
«Πολλοί δείκτες υποδηλώνουν ότι η Γερμανία είναι ευπαθής στο ξέπλυμα παράνομου χρήματος και στη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, λόγω της μεγάλης οικονομίας της, των προηγμένων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και των ισχυρών διεθνών διασυνδέσεων» σημειώνεται μεταξύ άλλων. Η Εκθεση αναφέρει ακόμη ότι «η Γερμανία εξακολουθεί να είναι ένα σημαντικό διαμετακομιστικό κέντρο για τα ναρκωτικά». Οι πηγές των υπό νομιμοποίηση κεφαλαίων στη Γερμανία αφορούν τη δράση οργανωμένων εγκληματικών ομάδων που εμπλέκονται σε διακίνηση ναρκωτικών και άλλες παράνομες δραστηριότητες. Η Γερμανία εκτιμάται ότι έχει σημαντικό αφανή οικονομικό τομέα. Οι βασικές τάσεις στο ξέπλυμα περιλαμβάνουν τα συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών, τη δράση οικονομικών παραγόντων που διαθέτουν τους λογαριασμούς τους σε ιδιώτες για συναλλαγές ξεπλύματος χρήματος και το εμπόριο σπάνιων μετάλλων.
Αυστρία
Αποτελεί ένα σημαντικό οικονομικό κέντρο καθώς αυστριακοί τραπεζικοί όμιλοι ελέγχουν σημαντικά μερίδια των τραπεζικών αγορών στις χώρες της Κεντρικής, Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης. «Ξέπλυμα χρήματος εντοπίζεται εντός του αυστριακού τραπεζικού συστήματος, καθώς και σε μη τραπεζικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και επιχειρήσεις» σημειώνει η Εκθεση. Τα χρήματα που ξεπλένονται προέρχονται από ομάδες οργανωμένου εγκλήματος, κυρίως από σοβαρές απάτες, το λαθρεμπόριο, τη διαφθορά και τη διακίνηση ναρκωτικών.
Ολλανδία
Χαρακτηρίζεται ελκυστική για το ξέπλυμα κεφαλαίων που προέρχονται από παράνομες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων που συχνά σχετίζονται με την πώληση κοκαΐνης, κάνναβης ή συνθετικών ναρκωτικών. Ενα σημαντικό μέρος του εγχώριου ξεπλύματος παράνομου χρήματος προέρχεται από την οικονομική απάτη και τη φοροδιαφυγή.
Ναρκωτικά, πορνεία, λαθρεμπόριο
Η χώρα μας παρουσιάζεται ως περιφερειακό χρηματοοικονομικό κέντρο για τα Βαλκάνια, καθώς και ως γέφυρα μεταξύ της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής. Βασικά προβλήματα θεωρούνται η διαφθορά του Δημοσίου και η εκτεταμένη παραοικονομία που καθιστούν, σύμφωνα με την Εκθεση, ευάλωτη την Ελλάδα στο ξέπλυμα παράνομου χρήματος. Σημειώνονται επίσης ζητήματα όπως το εμπόριο ναρκωτικών, η παράνομη μετανάστευση, η πορνεία και το λαθρεμπόριο.
«Οι εγκληματικές οργανώσεις από τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, τα Βαλκάνια, τη Γεωργία και τη Ρωσία είναι υπεύθυνες για ένα μεγάλο ποσοστό της εγκληματικότητας που δημιουργεί παράνομα κεφάλαια» σημειώνεται μεταξύ άλλων. «Η ευρεία χρήση των μετρητών ενισχύει την γκρίζα οικονομία, καθώς και τη φοροδιαφυγή, αν και η κυβέρνηση προσπαθεί να πατάξει και τις δύο τάσεις» λέει επίσης η Εκθεση. Εξαιτίας της μεγάλης παραοικονομίας είναι δύσκολο να προσδιοριστεί η αξία των αγαθών που εισάγονται λαθραία στη χώρα.
