Είναι πρότυπα οι αθλητές στην εποχή μας; Ο Philip Hensher γράφει στον Independent γιατί θα πρέπει να θαυμάζουμε «τον οδοντίατρο, το δάσκαλο, το δικηγόρο, ακόμα και τον τραπεζίτη, αλλά όχι αθλητές».
Μπορείτε να διασκεδάσετε με την απαρίθμηση ορισμένων από τις εκπαιδευτικές στρατηγικές που βασίζονται επί του παρόντος στον αθλητισμό. Αν κοιτάξετε μεμονωμένες οργανώσεις, θα δείτε ότι ο αθλητισμός μπορεί να μειώσει τις εγκληματικές συμμορίες (Nottingham Unity). Μπορεί να μειώσει το ρατσισμό (Sport Against Racism Ireland).
Μπορεί, όπως αναφέρει το Spectator αυτή την εβδομάδα, να βελτιωθούν οι επιδόσεις στα μαθηματικά «μέσα από τη σωματική δραστηριότητα και τον αθλητισμό» (Active Learning Programme), ή να θέσει τέλος στον ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων των γυναικών (Women Win).
Οι αθλητές παρουσιάζονται συνήθως ως «πρότυπα» ή, όταν δεν επαρκούν, θεωρούνται τα άτομα που έχουν πέσει απότομα και δεν είναι τα «πρότυπα», που σίγουρα θα μπορούσαν να είναι. Ο αθλητισμός είναι το κέντρο του ηθικού μας σύμπαντος και ατομικά και μαζικά, οι αθλητές είναι μια δύναμη για το καλό. Ο καθένας θα πρέπει να τους θαυμάζει και να τους μιμείται.
Λίγες μέρες πριν, μια γυναίκα πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε στο σπίτι του φίλου της στη Νότια Αφρική. Φαίνεται ότι η ίδια και ο φίλος της ήταν μόνοι τους εκεί. Ο φίλος, ένας διάσημος Ολυμπιονίκης ονομάζεται Όσκαρ Πιστόριους και δήλωσε αθώος για τη δολοφονία. Οι άνθρωποί του εξέδωσαν μια δήλωση λέγοντας ότι ο Πιστόριους «έχει γράψει ιστορία ως Ολυμπιονίκης και Παραολυμπιονίκης και έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για τους άλλους σε όλο τον κόσμο». Μπορεί να είναι κι έτσι. Έχει επίσης ανακοινώσει στο παρελθόν ότι κοιμάται με ένα πιστόλι στο κρεβάτι του και ένα πολυβόλο στο περβάζι του παραθύρου του. Έχει κατηγορηθεί και στο παρελθόν για επίθεση σε γυναίκα.
Θαυμάζουμε έναν τέτοιο άνθρωπο που κρατά ένα πολυβόλο στο σπίτι, έστω και αν σκότωσε τη φίλη του κατά λάθος ή επίτηδες; Περιορίζοντας την κρίση μας από τη συμπεριφορά του στο στίβο, πολλοί άνθρωποι έχασαν τον θαυμασμό τους γι ‘αυτόν στους Παραολυμπιακούς του Λονδίνου. Είχε ηττηθεί δίκαια από ένα Βραζιλιάνο αθλητή και η άμεση αντίδρασή του ήταν να κατηγορήσει τον αντίπαλό του ότι έκλεψε. Δεν υπήρξε καμία εξαπάτηση. Μετά από μερικές κουβέντες από την ομάδα του, που αναμφίβολα του ανέφερε για το 1εκατ. δολάρια χορηγίες το χρόνο, υπαναχώρησε και ζήτησε συγγνώμη. Αλλά κάποιοι από εμάς αναρωτήθηκαν γιατί, ακριβώς, θα πρέπει να θαυμάσουν αυτό το πρόσωπο.
Θα ήταν εύκολο να πούμε ότι άνθρωποι όπως ο Πιστόριους είναι σπάνιοι: ότι οι περισσότεροι αστέρες του αθλητισμού αποτελούν μεγάλα πρότυπα για τους νέους. Στη συνέχεια, όμως, υπάρχει ο Λανς Άρμστρονγκ, ο οποίος μόλις απολογήθηκε για τη χρόνια χρήση ναρκωτικών και τις βίαιες απειλές εναντίον των ποδηλατών που ήταν ελάχιστα περίεργοι.
Ο Τάιγκερ Γουντς απεικονίζει τις οικογενειακές αξίες για τα χρήματα. Υπάρχει και ο Τζον Τέρι, ο οποίος ήταν αρχηγός της ομάδας ποδοσφαίρου της Αγγλίας, όταν αποκαλύφθηκε ότι αποκάλεσε τον Αντον Φέρντιναντ έναν «γαμημένο μαύρο μ…ί» -η άμυνα του Τέρι ήταν ότι δεν είναι ρατσιστής, αλλά είπε ένα ρατσιστικό σχόλιο. Οι τεράστιες αμοιβές που καταβάλλονται στους ποδοσφαιριστές έχουν οδηγήσει σε μια περισσότερο ή λιγότερο ανοικτή κουλτούρα εθισμού στα τυχερά παιχνίδια. Το ποδόσφαιρο είναι θεσμικά ρατσιστικό και ομοφοβικό. Πού είναι όλοι οι γκέι ή οι ασιάτες παίκτες; Και τι γίνεται όταν τελειώνει η καριέρα του ήρωα; Το πρότυπο μπορεί να μοιάζει με τον Πολ Γκασκόιν.
Φυσικά, ο αθλητισμός είναι πλήρης, επίσης, από αξιοπρεπείς και έντιμους ανθρώπους. Η συμπεριφορά του σερ Μπράντλεϊ Γουίγκινς είναι μια συνεχής απόλαυση και ακόμα κι αν δεν έχουμε ανέβει ποτέ σε ποδήλατο, μπορούμε να φιλοδοξούμε ότι θα συμπεριφερόμαστε όπως αυτός όταν κερδίζουμε, καθώς και όταν χάνουμε. Ο Ντέιβιντ Μπέκαμ σκέφτεται σαφώς πώς μπορεί να συμπεριφέρεται καλά, στην κοινωνία αλλά και στην οικογένειά του. Αξίζει τον θαυμασμό μας. Στη συνέχεια, όμως, σοβαρά – τι γίνεται με τον Μάικ Τάισον ή με τον Ντιέγκο Μαραντόνα;
Το να προσπαθούμε να βρούμε πρότυπα στον αθλητισμό είναι μια επικίνδυνη επιχείρηση. Οι αθλητές δεν φαίνεται ότι έχουν συμπεριφερθεί καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο του θεάματος, με τη διαφορά ότι οι στρίπερς, στο σύνολό τους, δεν μιλάν ευλαβικά για την υποχρέωσή τους να είναι «πρότυπα» ή για το πόσο τους θαυμάζουν, όταν έχουν συλληφθεί για τη δολοφονία τους συντρόφου τους.
Αλλά ακόμη και αν το θέμα του θαυμασμού μας είναι τόσο καλοπροαίρετο όσο θα θέλαμε, είναι πραγματικά το καλύτερο για να παρουσιάζουμε στα παιδιά μας ως πηγή έμπνευσης;
Οι αναγνώστες του κλασικού βιβλίου του Τζόναθαν Ρόουζ «The Intellectual Life of the British Working Classes» θα θυμούνται ότι πριν από εκατό χρόνια, η εργατική τάξη ενθαρρυνόταν να πηγαίνει σε βιβλιοθήκες, σε εξ αποστάσεως σπουδές, στο να μελετά επαναστάτες, ποιητές, ζωγράφους, φιλοσόφους, γιατρούς, επαγγελματίες ως ήρωες που άξιζαν τις προσδοκίες τους. Πολλοί μεταμορφώθηκαν. Οι περισσότεροι οδηγήθηκαν σε μια χρήσιμη και παραγωγική ζωή.
Αυτό πλέον έχει εκλείψει, και αυτό που έχουμε τώρα είναι ο αθλητής ως πρότυπο. Στο δρόμο όπου ζω, ένα αγόρι που μένει κοντά ενθαρρυνόταν από την μάταιη οικογένειά του να παίζει ποδόσφαιρο κάθε ώρα της ημέρας, συχνά φεύγοντας από το σχολείο για να εξασκηθεί. Ήταν σίγουροι ότι θα έκανε δοκιμαστικά στην Τσέλσι και θα έκαναν την τύχη τους. Εγκατέλειψε το σχολείο και τώρα δεν έχει προσόντα. Δεν έκανε ποτέ δοκιμαστικά με την Τσέλσι. Μαζεύει μπουκάλια από τη γωνιακή παμπ. Η σημερινή κουλτούρα, η οποία ενθαρρύνει τους απλούς ανθρώπους να έχουν μόνο τους νικητές των λαχειοφόρων αγορών και τα αθλητικά αστέρια ως πρότυπα, είναι ένα επιτυχημένο στοιχείο για την καταστολή της κοινωνικής κινητικότητας.
Τι θα είχε συμβεί αν, αντί να θεωρούμε τον Τζον Τέρι ήρωα, αυτός και η οικογένειά του διάβαζαν βιβλία και εφημερίδες και τους ενδιέφεραν οι τρέχουσες υποθέσεις – θα ήταν πρότυπα που θα άξιζαν τον θαυμασμό μας; Αυτό μπορεί να ακούγεται παράλογα μη ρεαλιστικό. Οι απλοί άνθρωποι διαβάζουν βιβλία και διαφωνούν για την πολιτική; Αλλά μόνο το 2013. Το 1913, όλοι θα συμφωνούσαν ότι αυτό ήταν ρεαλιστικό και εφικτό.
Η συγκεκριμένη περίπτωση είναι ιδιαίτερα λυπητερή – μια νεαρή γυναίκα έχασε τη ζωή της χωρίς κανένα λόγο. Ίσως, καθώς η ιστορία ξετυλίγεται και το δικαστήριο καταλήξει στο συμπέρασμά του, θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε εάν θέλουμε πραγματικά να παρουσιάσουμε αυτή την κουλτούρα ως κάτι που αξίζει να θαυμάζουμε, ή ακόμη και να μας ενδιαφέρει. Πείτε στα παιδιά σας να θαυμάζουν τον οδοντίατρό τους, τον δάσκαλό τους, έναν δικηγόρο, έναν πολιτικό ή έναν ζωγράφο. Ακόμα και έναν τραπεζίτη. Επειδή δεν θα θεωρεί λαμπρή ιδέα το να έχει ένα πολυβόλο στο περβάζι του παραθύρου του.
