Επέκταση του φορολογικού πιστοποιητικού και σε παρελθούσες ανέλεγκτες χρήσεις προτείνει ο καθηγητής Ρεφενές

«Οι εννιά στις 10 μεγάλες επιχειρήσεις πληρώνουν τους φόρους τους και μάλιστα μέσα σε συνθήκες βαθιάς ύφεσης». Αυτό προκύπτει από επίσημα στοιχεία της Επιτροπής Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων.

Όπως σημειώνει μιλώντας στο «Βήμα» ο πρόεδρος της Επιτροπής καθηγητής κ. Αποστόλης Ρεφενές «τα ευρήματα που διαθέτουμε από τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του θεσμού του φορολογικού πιστοποιητικού , κατόπιν ελέγχου 5. 000 περίπου επιχειρήσεων, ήτοι του συνόλου σχεδόν του πληθυσμού (συμμόρφωση 93.2%), είναι εντυπωσιακά. Σε συνθήκες δε παρατεταμένης ύφεσης και παρά το γεγονός ότι οι ζημίες των επιχειρήσεων τετραπλασιάστηκαν (από €1.2 δις σε €5.1 δις), ο καταβληθείς φόρος εισοδήματος μειώθηκε μόλις κατά 14,6%. Συγχρόνως, έτεροι, άμεσα μετρήσιμοι φόροι, όπως το τέλος χαρτοσήμου, αυξήθηκαν κατά 27%. Επιπλέον, διευρύνθηκε η φορολογική βάση κατά περίπου € 3.4 δις (1.8% του ΑΕΠ) με τεκμαρτό φορολογικό όφελος μεταξύ 0.4% και 0.5% του ΑΕΠ».
Μιλώντας στο «Βήμα» ο κ. Ρεφενές εξηγεί.

-Τι είναι και πώς λειτουργεί το φορολογικό πιστοποιητικό που εκδίδουν οι ορκωτοί ελεγκτές;

«Το φορολογικό πιστοποιητικό, δεν συνιστά κατ’ ακριβολογία πιστοποιητικό, αλλά έκθεση ελέγχου για τη φορολογική συμμόρφωση των επιχειρήσεων. Ο ελεγκτής, δηλαδή, πραγματοποιεί φορολογικό έλεγχο επί συγκεκριμένων φορολογικών αντικειμένων, όπως αυτά προσδιορίζονται σε «Ειδικό Πρόγραμμα Ελέγχου» που εκδίδεται από το Υπουργείο Οικονομικών. Ο εν λόγω έλεγχος διενεργείται βάσει συγκεκριμένου προτύπου ελέγχου που διέπεται από τα διεθνή auditing standards. Με το πέρας του ελέγχου, ο ελεγκτής έχει την ευθύνη να συντάξει έκθεση στην οποία δηλώνει ότι, κατά τη γνώμη του, τα οικονομικά στοιχεία της επιχείρησης αντανακλούν, από πάσα ουσιώδη άποψη, την πραγματική της εικόνα.
Με άλλα λόγια η έκθεση φορολογικής συμμόρφωσης έχει παρόμοια λειτουργία με την έκθεση ελέγχου που εκδίδει ο ορκωτός ελεγκτής της επιχείρησης μετά τον τακτικό έλεγχο, αλλά υπάρχει μία ειδοποιός διαφορά: στη μεν έκθεση τακτικού ελέγχου, χρήστης είναι το επενδυτικό κοινό και οι πάσης φύσεως πιστωτές της επιχείρησης, ενώ στην έκθεση φορολογικής συμμόρφωσης χρήστης της έκθεσης είναι η αρμόδια Φορολογική Αρχή, η οποία χρησιμοποιεί τις πληροφορίες και τα ευρήματα του ορκωτού ελεγκτή, προκειμένου να προγραμματίσει τους δικούς της ελέγχους, ανάλογα με το περιεχόμενο της έκθεσης ελέγχου».

-Οι τύποι φορολογικού πιστοποιητικού σε τι διαφέρουν;

«Ναι, υπάρχουν τέσσερις διαφορετικοί τύποι εκθέσεων φορολογικής συμμόρφωσης ανάλογα με τον τύπο συμπεράσματος που διατυπώνεται σε αυτές: Έτσι μπορεί να έχουμε «συμπέρασμα χωρίς επιφύλαξη» όταν δεν προκύπτουν φορολογικές παραβάσεις ή προκύπτουν «μη ουσιώδεις», το «συμπέρασμα με θέματα έμφασης», οσάκις προκύπτουν φορολογικά δεδομένα των οποίων η φορολογική μεταχείριση αμφισβητείται, «το συμπέρασμα με επιφύλαξη», όταν συντρέχει περίπτωση μη συμμόρφωσης με τη φορολογική νομοθεσία και, τέλος, την «αδυναμία έκφρασης συμπεράσματος» ή το «αρνητικό συμπέρασμα» στις περιπτώσεις που προκύπτει αδυναμία έκφρασης συμπεράσματος ή διαπιστώνεται αδυναμία πραγματοποίησης των ελεγκτικών επαληθεύσεων. Αντιλαμβάνεστε βέβαια ότι οι Φορολογικές αξιολογούν με διαφορετικό τρόπο κάθε έκθεση συμμόρφωσης ανάλογα με τον τύπο συμπεράσματος που αυτή περιέχει».

-Πώς κύλησε ο πρώτος χρόνος εφαρμογής του θεσμού;

«Δίχως αμφιβολία, ο θεσμός του φορολογικού πιστοποιητικού αποτελεί μία από τις πλέον επιτυχημένες μεταρρυθμίσεις που υλοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Τα ευρήματα που διαθέτουμε από τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του θεσμού, κατόπιν ελέγχου 5,000 περίπου επιχειρήσεων, ήτοι του συνόλου σχεδόν του πληθυσμού (συμμόρφωση 93.2%), είναι εντυπωσιακά. Σε συνθήκες δε παρατεταμένης ύφεσης και παρά το γεγονός ότι οι ζημίες των επιχειρήσεων τετραπλασιάστηκαν (από €1.2 δις σε €5.1 δις), ο καταβληθείς φόρος εισοδήματος μειώθηκε μόλις κατά 14,6%. Συγχρόνως, έτεροι, άμεσα μετρήσιμοι φόροι, όπως το τέλος χαρτοσήμου, αυξήθηκαν κατά 27%. Επιπλέον, διευρύνθηκε η φορολογική βάση κατά περίπου € 3.4 δις (1.8% του ΑΕΠ) με τεκμαρτό φορολογικό όφελος μεταξύ 0.4% και 0.5% του ΑΕΠ. Καταγράφηκε απόδοση τριπλάσια σε σχέση με την προσδοκώμενη και, ίσως το σημαντικότερο στοιχείο είναι ότι ετέθη de facto benchmark για την απόδοση των φορολογικών ελέγχων σε παρελθούσες (ανέλεγκτες) και μελλοντικές χρήσεις ανεξαρτήτως του φορέα διενέργειας τους».

-Πώς διασφαλίζεται η ποιότητα και η ακεραιότητα των εκθέσεων φορολογικής συμμόρφωσης που εκδίδουν οι νόμιμοι ελεγκτές;

«Η εύρυθμη λειτουργία του θεσμού του φορολογικού πιστοποιητικού διασφαλίζεται μέσω των ποιοτικών ελέγχων που διενεργεί η ΕΛΤΕ, ως αρμόδια εποπτική αρχή, επί των εργασιών των νόμιμων ελεγκτών και των ελεγκτικών γραφείων».

-Τι είναι οι ποιοτικοί έλεγχοι.

«Βασικός στόχος και επιδίωξη του συστήματος ποιοτικού ελέγχου είναι η παρακολούθηση, η προώθηση και η επιβολή βελτιώσεων στην ποιότητα των υποχρεωτικών εργασιών, που διενεργούνται από νόμιμους ελεγκτές και ελεγκτικά γραφεία.
Σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία της ΕΛΤΕ, οι ποιοτικοί έλεγχοι διενεργούνται κάθε τρία χρόνια ως προς τους ελεγχόμενους φορείς που διενεργούν υποχρεωτικούς ελέγχους σε οντότητες δημοσίου ενδιαφέροντος και κάθε έξι χρόνια, εφόσον οι ελεγχόμενοι φορείς δε διενεργούν υποχρεωτικούς ελέγχους σε οντότητες δημοσίου ενδιαφέροντος.
Έχουμε ελέγξει όλα τα ελεγκτικά γραφεία που είχαν λάβει άδεια έως και το 2010 έχουν ελεγχθεί τουλάχιστον άπαξ, ανεξαρτήτως εάν διενεργούν υποχρεωτικούς ελέγχους σε οντότητες δημόσιου ενδιαφέροντος. Στα ελεγκτικά γραφεία που έχουν λάβει άδεια μετά το 2010 έχουν ήδη εκκινήσει οι ποιοτικοί έλεγχοι από τον περασμένο Δεκέμβριο.
Ενδεικτικά
· Έχουν διερευνηθεί και διερευνώνται περισσότερες από 22 υποχρεωτικές εργασίες νόμιμων ελεγκτών σε ελέγχους οικονομικών καταστάσεων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και όλες οι υποθέσεις που απασχόλησαν την επικαιρότητα κατά το τελευταίο διάστημα.
· Έχουν παραπεμφθεί προς διερεύνηση 4 περιπτώσεις στο πειθαρχικό συμβούλιο της ΕΛΤΕ.
· Παραπέμφθηκαν στον εισαγγελέα 3 περιπτώσεις παραποίησης στοιχείων.
· Ολοκληρώθηκε η πειθαρχική διαδικασία για 5 υποθέσεις από το Πειθαρχικό Συμβούλιο.
· Ερευνήθηκε η σκοπιμότητα παραιτήσεων ή αντικαταστάσεων νόμιμων ελεγκτών για περισσότερες από 200 περιπτώσεις».

-Δεδομένης της επιτυχίας που είχε ο θεσμός του φορολογικού πιστοποιητικού κατά το πρώτο έτος εφαρμογής του, δεν υπάρχουν σκέψεις να επεκταθεί η εφαρμογή του;

«Όντως, από όσο γνωρίζω υπάρχουν κάποιες σκέψεις για την επέκταση του φορολογικού πιστοποιητικού και σε παρελθούσες ανέλεγκτες χρήσεις. Αν θέλετε όμως την προσωπική μου άποψη, δεν θα συνιστούσα μία τέτοια επέκταση να λάβει χώρα, προτού η ΕΛΤΕ στελεχωθεί με το απαιτούμενο ελεγκτικό προσωπικό, το οποίο σε συνεργασία με τους ελεγκτές του Υπουργείου Οικονομικών θα διενεργήσει τους ποιοτικούς ελέγχους επί των εκθέσεων φορολογικής συμμόρφωσης».