Οι ενδοκυβερνητικές διαφωνίες για τον χειρισμό του ζητήματος και οι ενδεχόμενες διπλωματικές περιπλοκές
Μήπως γίναμε Σαουδική Αραβία της Μεσογείου και δεν το ξέρουμε; Το ερώτημα θα ήταν ρητορικό αν δεν ήταν αστείο. Τα πρόσφατα δημοσιεύματα, οι διαρροές δήθεν απορρήτων μελετών και οι κορόνες «ειδικών» περί γιγαντιαίων αποθεμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στην ευαίσθητη (από πολλές απόψεις) περιοχή νοτίως της Κρήτης, που θα μπορούσαν να αποφέρουν μελλοντικά έσοδα ως και 1,3 τρισ. δολάρια, έχουν προκαλέσει προβληματισμό αλλά και… θυμηδία στους διαχρονικούς παρατηρητές των εξελίξεων στον τομέα των υδρογονανθράκων.
Κατά ορισμένες πληροφορίες, οι υπερφιλόδοξες προβλέψεις για την ύπαρξη υδρογονανθράκων συσχετίζονται με την άμεση προεξόφληση ή τιτλοποίηση μελλοντικών εσόδων στη διεθνή αγορά ώστε να ενισχυθεί η θέση της χώρας μας στο μέτωπο της μείωσης του δημοσίου χρέους. Ουδείς πρόκειται φυσικά να παραδεχθεί κάτι τέτοιο, αλλά και ουδείς μπορεί να αρνηθεί ότι κρύβεται στο πίσω μέρος του μυαλού διαφόρων κύκλων στην ελληνική κυβέρνηση και στο Μέγαρο Μαξίμου.
Κατ’ άλλους, όμως, ο κίνδυνος εντοπίζεται αλλού: σε σπασμωδικές και αιφνίδιες κινήσεις καθορισμού θαλασσίων ζωνών και ιδιαίτερα Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) στην Ανατολική Μεσόγειο, ακόμη και στο Αιγαίο, χωρίς προηγούμενες διαπραγματεύσεις με κράτη της περιοχής. Ηδη, όπως πληροφορείται «Το Βήμα», διεξάγονται προχωρημένες συζητήσεις σε βαθύ παρασκήνιο, αλλά η εμπλοκή της Αθήνας στις πολύμηνες σκληρές διαπραγματεύσεις με την ευρωζώνη δεν άφηνε περιθώρια ελιγμών.
Οι σχέσεις με την Αγκυρα
Στο τραπέζι φέρεται να έχουν κατατεθεί σαφή εναλλακτικά σενάρια ως απάντηση στην προκήρυξη (τον περασμένο Απρίλιο) από την Τουρκία ερευνών για υδρογονάνθρακες σε οικόπεδα από την Κύπρο ως και νοτίως της Ρόδου, εντός ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Στα σενάρια αυτά περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, ακόμη και η κατάθεση συντεταγμένων στα Ηνωμένα Εθνη για τα όρια της ελληνικής ΑΟΖ – κίνηση που προφανώς θα οδηγούσε σε ναυάγιο τις διερευνητικές επαφές.
Το ζήτημα χειρίζεται, υπό απόλυτο έλεγχο, το Μέγαρο Μαξίμου και προσωπικά ο κ. Χρ. Λαζαρίδης, εξ απορρήτων σύμβουλος του πρωθυπουργού κ. Αντ. Σαμαρά. Το υπουργείο Εξωτερικών παρακολουθεί τις εξελίξεις, αλλά ακολουθεί πολύ πιο συγκρατημένη στάση, γνωρίζοντας πόσο πολυδαίδαλη είναι η κατάσταση. Και στους δικούς του κόλπους όμως υπάρχει διχασμός για τα επόμενα βήματα μεταξύ «ιεράκων» και «περιστερών».
Η οριοθέτηση ΑΟΖ, ιδιαίτερα μονομερώς, όπως οραματίζονται τακτικοί συνομιλητές του Πρωθυπουργού, προκαλεί σοβαρές ενδοκυβερνητικές ενστάσεις. Ενέχει δε νομικούς και πολιτικούς γρίφους που θα μπορούσαν να εμπλέξουν τη χώρα σε περιπέτειες με την Τουρκία, αλλά επίσης με την Αίγυπτο, που κάθε άλλο παρά εύκολος συνομιλητής είναι.
Την προσεχή Πέμπτη 20 Δεκεμβρίου μεταβαίνει επίσης στη Λιβύη ο υπουργός Εξωτερικών κ. Δ. Αβραμόπουλος με ανοιχτή ατζέντα. Η σχετική επισήμανση από τον ίδιο τον εκπρόσωπο του υπουργείου Εξωτερικών κ. Γρ. Δελαβέκουρα μόνο τυχαία δεν πρέπει να θεωρηθεί… Το ερώτημα είναι αν η Τρίπολη έχει μεταβάλει τις παλαιότερες θέσεις της περί οριοθετήσεων θαλασσίων ζωνών που ήταν εγγύτερα στις τουρκικές παρά στις ελληνικές.
Η συζήτηση για τα «πετρέλαια του Αιγαίου» και εσχάτως για το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου πάντα γοητεύει. Για αυτό και επανέρχεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα στην επικαιρότητα. Η τελευταία αφορμή ήταν η «απόρρητη» έκθεση που έχουν καταθέσει από τον Ιούλιο του 2012 στον πρωθυπουργό κ. Αντ. Σαμαρά οι κκ. Ηλ. Κονοφάγος, Αντ. Φώσκολος και Ν. Λυγερός με θέμα «Τα βήματα προσέλκυσης επενδύσεων και δημιουργίας – το συντομότερο δυνατόν – ορυκτού πλούτου». Ιδιαίτερα ενδιαφέρον πάντως είναι ότι ο τίτλος της έκθεσης αναφέρει: «Θέσπιση ΑΟΖ». Ο νοών νοείτω.
Η έκθεση αυτή, πολύ προτού απασχολήσει τον ελληνικό Τύπο, είχε παρουσιαστεί σε δημοσίευμα του ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters στις 3 Οκτωβρίου. Το ρεπορτάζ του Reuters απετέλεσε τη βάση και για την πρόσφατη έκθεση της Deutsche Bank σύμφωνα με την οποία, αν επιβεβαιωθούν αποθέματα νοτίως της Κρήτης που είναι 100% εκμεταλλεύσιμα, τότε με βάση τις σημερινές τιμές θα είχαν ακαθάριστη αξία 427 δισ. ευρώ, ήτοι ίση με το 213% του ελληνικού ΑΕΠ. Αν δε αφαιρεθούν τα κόστη παραγωγής, το περιθώριο κέρδους για την εταιρεία παραγωγής και ο φόρος για το Δημόσιο, το όφελος θα ήταν 214 δισ. ευρώ, ίσο με το 107% του ελληνικού ΑΕΠ.
Το παράδειγμα της Κύπρου
Οπως όμως σημειώνει χαρακτηριστικά ο συγγραφέας της έκθεσης Μαρκ Γουόλ, επικαλούμενος και το παράδειγμα του «Οικοπέδου 12» στην Κύπρο, απαιτούνται 8-10 χρόνια ώσπου να μπορεί να αρχίσει η εμπορική εκμετάλλευση. Η αβεβαιότητα για το μέγεθος των αποθεμάτων είναι υψηλή. Ωστόσο, αν αυτά επιβεβαιωθούν, οι ευρωπαίοι πιστωτές μας ίσως να ήταν πρόθυμοι να τα εξετάσουν ως εγγύηση (collateral) στο πλαίσιο της βιωσιμότητας του χρέους.
Από το σημείο αυτό και έπειτα, το ερώτημα είναι πώς ερμηνεύει κανείς τη σπουδή της μεγάλης γερμανικής τράπεζας να αναφερθεί στα πιθανά ελληνικά αποθέματα φυσικού αερίου. «Οι Αμερικανοί ενδιαφέρονταν πάντοτε για την περιοχή μας. Πλέον όμως πιάνουν θέση και οι Γερμανοί. Το ίδιο έκαναν και στην Κύπρο όταν η Ανγκελα Μέρκελ επισκέφθηκε τη Λευκωσία» υπογραμμίζουν διπλωματικοί κύκλοι. Πληροφορίες που είναι δύσκολο βέβαια να αποδειχθούν αναφέρουν ότι κατά την επίσκεψή της στην Αθήνα η γερμανίδα καγκελάριος συζήτησε με τον έλληνα πρωθυπουργό το θέμα των υδρογονανθράκων. Γερμανοί απεσταλμένοι έχουν άλλωστε ήδη βολιδοσκοπήσει, ατύπως αλλά επανειλημμένως το τελευταίο διάστημα, τις προθέσεις της κυβέρνησης.
«Το Βήμα» είναι άλλωστε σε θέση να γνωρίζει ότι πριν από αρκετούς μήνες είχε διεξαχθεί και απόρρητη σύσκεψη στο υπουργείο Εξωτερικών, όταν είχε κατατεθεί αίτημα υπέρπτησης υπερσύγχρονου αεροσκάφους από τη Γερμανία πάνω από το Αιγαίο για χαρτογράφηση. Το αίτημα τελικά απερρίφθη…
Η έκθεση και τα προβλήματα
Οποιος βιάζεται σκοντάφτει…
Ο κ. Κονοφάγος, ο οποίος, σύμφωνα με πληροφορίες, είχε προσεγγίσει και την κυβέρνηση Παπανδρέου για το ίδιο θέμα, θεωρείται ο «ιθύνων νους» της έκθεσης προς τον Πρωθυπουργό, αν και τον συντονισμό των κινήσεων έχει ο κ. Λαζαρίδης. Πρώην στέλεχος της ΔΕΠ και των ΕΛΛΠΕ, ο κ. Κονοφάγος συνέγραψε τον Μάρτιο του 2012 έκθεση μαζί με τον κ. Φώσκολο και τον Αλέν Μπρυντόν, πρώην στέλεχος της γαλλικής εταιρείας Beicip – Franlab, για την εταιρεία συμβούλων Pytheas, στην οποία ανέλυε γεωλογικά την περιοχή νοτίως της Κρήτης. Στα συμπεράσματα της έκθεσης αυτής οι συγγραφείς υπογράμμιζαν ότι η σύγκλιση λιθοσφαιρικών πλακών, τα ενεργά λασποηφαίστεια και άλλα γεωλογικά χαρακτηριστικά συνδέονται με την ύπαρξη υδρογονανθράκων, όπως συνέβη στο παρελθόν και σε άλλες χώρες.
Σύμφωνα με ενημερωμένους κύκλους, όμως, «δεν είναι βέβαιον ότι η περιοχή νοτίως της Κρήτης μπορεί να αποφέρει τα ίδια αποτελέσματα σε σχέση με ανάλογες περιοχές του ενεργειακού τόξου από τη Λιβύη ως την Κύπρο». Αλλες πηγές με τις οποίες συνομίλησε τις τελευταίες ημέρες «Το Βήμα» σημειώνουν ότι η περιοχή νοτίως, ακόμη και νοτιοανατολικώς, της Κρήτης διαφέρει σημαντικά τόσο σε σχέση με εκείνη των κυπριακών κοιτασμάτων όσο και με τη γειτνιάζουσα της Αιγύπτου ή της Λιβύης.
Ακόμη πιο περίπλοκη είναι η κατάσταση στο Καστελόριζο, όπου φέρεται να έχουν εντοπιστεί υδρίτες, δηλαδή ποσότητες παγωμένου φυσικού αερίου, σε πολύ μεγάλα βάθη και με υψηλό κόστος εξόρυξης.
Ανθρωποι που έχουν χειριστεί τα θέματα αυτά συστήνουν υπομονή, τουλάχιστον ώσπου να ολοκληρωθεί ο πρώτος γύρος των σεισμικών ερευνών που διεξάγει στην Ελλάδα η γνωστή νορβηγική εταιρεία PGS και να υπάρξουν αποτελέσματα μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2013. «Φαίνεται ότι υπάρχουν σημαντικά αποθέματα, τα οποία ωστόσο δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε ούτε καν με μεγάλη απόκλιση» σημειώνει ο κ. Κ. Φίλης, σύμβουλος επί ενεργειακής διπλωματίας των πρώην πρωθυπουργών κκ. Γ. Παπανδρέου και Λ. Παπαδήμου. «Απαιτείται» εξηγεί «να εντοπιστούν το βάθος, το μέγεθος και η έκταση των πεδίων ώστε κατόπιν των σεισμικών ερευνών να μπορούμε με μεγαλύτερη ασφάλεια να εκτιμήσουμε την κατάσταση. Παρ’ όλα αυτά, αν δεν μπει τρυπάνι στα σημεία ενδιαφέροντος, οι όποιες προβλέψεις έχουν μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας. Μακάρι να κατέχουμε τις μεγαλύτερες δυνατές ποσότητες και να είναι εύκολα προσβάσιμες».
