Πόσες πιθανότητες έχετε να ψιλοκόψετε τα λαχανικά σας στην… τουαλέτα; Μάλλον καμία. Μην πάρετε, όμως, όρκο ότι κάνετε καλά.
Ο δρ Τσαρλς Γκέρμπα, καθηγητής Μικροβιολογίας στο Κολέγιο Γεωργίας & Επιστημών Ζωής και στο Τμήμα Μικροβιολογίας & Ανοσολογίας του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, μελετά εδώ και δύο δεκαετίες πως μεταδίδονται οι ασθένειες μέσω του περιβάλλοντος, συλλέγοντας δείγματα από οικιακούς και επαγγελματικούς χώρους για να καταγράψει πόσα και ποια βακτήρια φέρουν.
Ο «δρ Μικρόβια» (Dr Germ) όπως είναι γνωστός στις ΗΠΑ, αναζητά πάντοτε στα δείγματά του (και) βακτήρια των κοπράνων, όπως το e.coli που αποτελεί συνηθισμένη αιτία τροφικών δηλητηριάσεων και ουρολοιμώξεων, επειδή η παρουσία τους υποδηλώνει κακές ατομικές συνήθειες υγιεινής και πλημμελή καθαριότητα.
Οι έως τώρα μελέτες του έχουν δείξει ότι το μέσο κάθισμα της λεκάνης σε ένα σπίτι περιέχει έως 50 βακτήρια ανά τετραγωνικό εκατοστό – και για εκείνον, αυτό είναι ένα εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο. «Ας μην γελιόμαστε: όταν το θέμα είναι οι μικροοργανισμοί, το κάθισμα της τουαλέτας είναι ένα από τα καθαρότερα αντικείμενα του σπιτιού μας», λέει. «Δεν έχουμε βρει πολλά αντικείμενα πιο καθαρά από αυτό στα χιλιάδες σπίτια που έχουμε εξετάσει».
Ο δρ Γκέρμπα εκτιμά ότι περισσότερο πρέπει να μας ανησυχούν άλλα οικιακά αντικείμενα, όπως το ξύλο κοπής στην κουζίνα. «Συνήθως υπάρχουν 200 φορές υψηλότερα επίπεδα βακτηρίων των κοπράνων στα ξύλα κοπής της κουζίνας απ’ ό,τι στο κάθισμα της τουαλέτας», εξηγεί. «Αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι τα ξύλα μολύνθηκαν από τα άπλυτα χέρια. Μπορεί να έχουν μολυνθεί από τα ωμά κρέατα ή από τα έντερα ζώων – και επειδή πολλοί δεν πλένουν καλά τα ξύλα, με ζεστό σαπούνι και νερό, τα βακτήρια συσσωρεύονται και δημιουργούν μεγάλες αποικίες».
Φυσικά αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να αρχίσουμε να μαγειρεύουμε στην τουαλέτα. «Μάλλον πρέπει να απολυμαίνουμε τα ξύλα κοπής και γενικότερα την κουζίνα μας όπως και το μπάνιο», διευκρινίζει ο καθηγητής. \
Τα σφουγγάρια της κουζίνας
Μακράν, πάντως, τα πιο μολυσμένα αντικείμενα του σπιτιού είναι τα σφουγγαράκια και τα πανάκια της κουζίνας. Σύμφωνα με τον δρα Γκέρμπα, το σφουγγάρι είναι 200.000 φορές πιο μολυσμένο από το κάθισμα της λεκάνης και το πανί για το πλύσιμο των πιάτων 20.000 φορές πιο μολυσμένο.
Μολονότι τα στοιχεία αυτά προέρχονται από μελέτες στις ΗΠΑ, δεν ισχύουν μόνον εκεί. «Πάντοτε το πιο βρώμικο αντικείμενο σε ένα σπίτι είναι το σφουγγάρι της κουζίνας», λέει ο δρ Τζων Όξφορντ, καθηγητής Ιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και πρόεδρος του Συμβουλίου Υγιεινής (Hygiene Council) – ενός διεθνούς οργανισμού ο οποίο συγκρίνει τις συνθήκες υγιεινής σε όλο τον κόσμο.
Στην νεώτερη έρευνά του, το Συμβούλιο εξέτασε δείγματα σπιτιών από εννέα χώρες και διαπίστωσε ότι τα «φαινομενικώς καθαρά» πανάκια και σφουγγάρια κουζίνας είχαν τα υψηλότερα επίπεδα βακτηρίων, μεταξύ των οποίων και e.coli. Σε πολλές περιπτώσεις, εξάλλου, εντοπίστηκαν… τόνοι βακτηρίων σε σημεία που δεν τα πιάνει το μάτι μας, όπως το εσωτερικό των ψυγείων.
Μικρόβια, όμως, δεν υπάρχουν μόνο στην τουαλέτα και στην κουζίνα, αλλά και στην ίδια μας την… τσέπη: προ δύο μηνών ο δρ Γκέρμπα δημοσιοποίησε ανάλυση που έκανε στα κινητά δεκάδων εθελοντών, η οποία έδειξε πως κατά μέσον όροτα κινητά περιέχουν δεκαπλάσια επίπεδα βακτηρίων απ’ ό,τι η λεκάνη της τουαλέτας, ενώ σε προγενέστερη μελέτη είχε τεκμηριώσει πληθώρα μικροβίων και στα χαρτονομίσματα.
Εκτός σπιτιού
Η κατάσταση δεν είναι καλύτερη στους χώρους εργασίας. «Το μέσο γραφείο σε μία επιχείρηση περιέχει 400 φορές περισσότερα βακτήρια απ’ ό,τι το κάθισμα της λεκάνης,τα πληκτρολόγια των ηλεκτρονικών υπολογιστών στα γραφεία τετραπλάσια, ενώ μακράν τα πιο μολυσμένα απ’ όλα είναι τα τηλέφωνα», λέει ο δρ Γκέρμπα.
Ακόμα και τα μπουτόν κλήσεως των ορόφων στα ασανσέρ περιέχουν 40 φορές περισσότερα μικρόβια απ’ ό,τι οι τουαλέτες, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε σε ξενοδοχεία, εστιατόρια, τράπεζες, γραφεία και αεροδρόμιαη εταιρεία Microban Europe.
Άλλα εξαιρετικά μολυσμένα επαγγελματικά αντικείμενα είναι τα θρανία στα σχολεία, τα γραφεία και τα στυλό στα λογιστήρια, οι πάγκοι των ταμείων (σε τράπεζες κ.τ.λ., δεδομένου ότι τα χαρτονομίσματα τα πιάνουν εκατοντάδες χέρια), τα γραφεία και τα στυλό των γιατρών, καθώς και οι κονσόλες σε ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς, σύμφωνα με έρευνες του δρος Γκέρμπα.
Ο δρ Γκέρμπα εφιστά επίσης την προσοχή στο σούπερ μάρκετ. «Οι λαβές στα καρότσια των σούπερ μάρκετ είναι πολύ μολυσμένες», λέει. «Το ίδιο και οι επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες για τα σούπερ μάρκετ. Έχουμε διαπιστώσει ότι στο 50% των περιπτώσεων αυτές οι τσάντες περιέχουν περισσότερα βακτήρια κοπράνων απ’ ό,τι τα… εσώρουχα των χρηστών τους, διότι δεν τις πλένουν ποτέ – σε αντίθεση βεβαίως με τα εσώρουχά τους».
Τί σημαίνουν, όμως, όλ’ αυτά για την υγεία μας; «Οι αριθμοί των βακτηρίων, όπως το e.coli, που ανιχνεύουμε είναι τεράστιοι και ει μη τι άλλο υποδηλώνουν την παρουσία κοπράνων που μπορεί να περιέχουν δυνητικά επικίνδυνα βακτήρια όπως η σαλμονέλα και η σιγκέλα», απαντά ο δρ Όξφορντ. «Αν δεν αρρωσταίνουμε όλη την ώρα από τα βρώμικα αντικείμενα που μας περιβάλλουν, είναι επειδή ο οργανισμός μας διαθέτει άφθονα γονίδια των οποίων η μοναδική δουλειά είναι να ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα για να αντιμετωπίζει αυτού του είδους τους εισβολείς».
Το να βασιζόμαστε, όμως, μονίμως στην τύχη δεν είναι ό,τι το καλύτερο, προσθέτει ο δρ Όξφορντ. «Ασφαλέστερο είναι να πλένουμε καλά τα χέρια μας και να απολυμαίνουμε συστηματικά τα αντικείμενα που καθημερινά χρησιμοποιούμε», συνιστά.
