Τάξη Ε1΄του 2ου Δημοτικού Σχολείου
Στο πλαίσιο της δραστηριότητας «Ιστορία, πολιτισμός, ήθη-έθιμα, παραδοσιακά παιχνίδια του τόπου μου», θα δημοσιοποιήσουμε τρεις φωτογραφίες που μας έστειλε η κα Μαρία Καραγιάννη – Λιούζα μαζί με το κείμενο που ακολουθεί και αναφέρεται στην Οικοκυρική Σχολή Γρεβενών:
«-ΟΙΚΟΚΥΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΓΡΕΒΕΝΩΝ- Στα πλαίσια του προγράμματος του 2ου δημοτικού σχολείου Γρεβενών με τίτλο «ιστορία, πολιτισμός του τόπου μου», μου δίνεται η ευκαιρία να αναφέρω ότι στα Γρεβενά παλαιότερα, λειτουργούσε μια αξιόλογη, δυναμική σχολή, σημαντική για την προσφορά της τόσο στον τομέα της οικοκυρικής τέχνης, όσο και στον τόπο μας γενικότερα.
Δεν γνωρίζω το έτος ίδρυσης της σχολής αυτής, ούτε και το έτος κατάργησής της.
Το μόνο που γνωρίζω είναι ότι το έτος 1948-1949 η μητέρα μου Θεοδώρα Καραγιάννη (το γένος Στεργιάδη) ήταν μαθήτρια της οικοκυρικής σχολής.
Σύμφωνα πάντα με τα λεγόμενα της μητέρας μου, η σχολή στεγαζόταν σ΄ ένα διώροφο κτίριο απέναντι από τα ΚΤΕΛ, κοντά στο ποτάμι. Στον επάνω όροφο στεγαζόταν η οικοκυρική σχολή με δασκάλα την κ. Σμαρώ …… και στον κάτω όροφο στεγαζόταν ο παιδικός σταθμός.
Το έτος 1949, η σχολή μεταφέρθηκε σε άλλο κτίριο κοντά στα παλιά ταχυδρομεία.
Στην οικοκυρική σχολή εκπαιδεύονταν τα κορίτσια στο κέντημα, στη ραπτική, στη μαγειρική τέχνη και όχι μόνο. Σημαντική ήταν η προσφορά βοήθειας της σχολής και σε άλλες δραστηριότητες της πόλης όπως δενδροφυτεύσεις, ανοικοδομήσεις ευαγών ιδρυμάτων, εκκλησιών κλπ. εξάλλου, είναι εμφανής, στη δεύτερη φωτογραφία η προσωπική εργασία των κοριτσιών της σχολής στην ανοικοδόμηση του ναού του Αγίου Γεωργίου (στο Βαρόσι) ύστερα από την ολοσχερή καταστροφή που υπέστη ο ναός λόγω πυρκαγιάς.
Παραθέτω, τρεις σημαντικές φωτογραφίες (από το προσωπικό αρχείο της μητέρας μου), όπου απεικονίζονται μαθήτριες της οικοκυρικής σχολής Γρεβενών κατά το έτος 1948-49.
Μαθήτριες στην αίθουσα της σχολής με το κέντημά τους:
Μαθήτριες της σχολής σε προσωπική εργασία στην αναστήλωση του ναού Αγίου Γεωργίου:
Η μητέρα μου με τη φίλη της σε ημερήσια εκδρομή της σχολής:
Ευχαριστώ Μαρία Καραγιάννη-Λιούζα»
Την ευχαριστούμε πολύ και εμείς για μια ακόμα φορά…
Την ίδια μέρα η Ελισάβετ (μαθήτρια της τάξης) παρουσίασε στην τάξη την εργασία της για τα ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων και τα παραδοσιακά παιχνίδια:
«Γρεβενά… η πόλη των μανιταριών και των πευκοδασών. Όμως είναι μόνο οι φυσικές ομορφιές, είναι και τα ήθη και έθιμα κι ο πολιτισμός μας που μας κάνει να ξεχωρίζουμε…
Δύο από τα γνωστότερα γρεβενιώτικα έθιμα ήταν η «γουρνοχαρά», η οποία συνεχίζεται έως και σήμερα και τα «κόλιαντα».
Η γουρνοχαρά είναι ένα από τα σημαντικότερα χριστουγεννιάτικα έθιμα. Τους προηγούμενους μήνες του χρόνου, οι οικογένειες τάιζαν όσο περισσότερο μπορούσαν το γουρούνι για να είναι παχύ εκείνη την ημέρα. Εδώ αναφέρω ότι το κρέας του γουρουνιού θα ήταν το μόνο που θα ‘τρωγαν για όλο το χρόνο. 5-6 άντρες επιχειρούσαν να σφάξουν το γουρούνι, ενώ τα παιδιά περίμεναν να πάρουν τη «φούσκα» του για να παίξουν ποδόσφαιρο και άλλα παιχνίδια. Επειδή αυτή η μέρα είχε κύριο στοιχείο το γλέντι και τη χαρά, ονομάστηκε γουρνοχαρά.
Λίγες μέρες αφότου έμπαινε ο Δεκέμβρης, τα αγόρια του χωριού ανέβαιναν σε υψώματα φωνάζοντας κόλιαντα-κόλιαντα, ως προειδοποίηση ότι πλησιάζουν τα Χριστούγεννα. Καθώς πήγαιναν να πουν τα κόλιαντα, κουβαλούσαν μαζί τους τον τρουβά για να βάλουν μέσα τις κλούρες και τα’ άλλα καλούδια που θα τους έδιναν οι νοικοκυρές. Στα χέρια τους κρατούσαν τις «τζιουμπανίκες». Όταν τους ζητούσαν να «σιουμπήσουν» (ανακατέψουν) τη φωτιά, το έκαναν λέγοντας, «φέρνω αρνιά, φέρνω κατσίκια, φέρνω κι έναν γαμπρό (ή νύφη)». Αν κάποιοι ήθελαν να δώσουν στα παιδιά κάστανα, καρύδια ή αμύγδαλα, τους έλεγαν να «β’λιάξουν» και τότε αυτά έπεφταν στα γόνατα και βέλαζαν. (Πηγή ιστοσελίδα πολιτιστικού συλλόγου Αμυγδαλιών www.e-amigdalies.gr )
Επίσης, αναφέρω και δύο παραδοσιακά παιχνίδια του τόπου μας. Συγκεκριμένα, το «γκίλιαντρο» και την «τσιουλένγκα».
Στο «γκίλιαντρο», τα παιδιά μαζεύονταν πολλά μαζί, έχοντας το καθένα ένα μεταλλικό στεφάνι. Το στεφάνι το κυλούσαν με ένα σύρμα και έκαναν αγώνες για το ποιος θα βγει πρώτος.
Η «τσιουλέγκα» παίζονταν με δύο παίκτες. Ο ένας καθόταν σ’ ένα κύκλο και με την «τσιλικόβεργά» του προσπαθούσε να διώξει όσο πιο μακριά μπορούσε το «τσιλίκι» του. Αν ο άλλος παίκτης έπιανε το «τσιλίκι», ο πρώτος έχανε και άλλαζαν ρόλους. Αν όχι, προσπαθούσε να τον «κάψει» πετώντας το «τσιλίκι» πάνω του. Ο πρώτος έπρεπε να το χτυπήσει με την «τσιλικόβεργα» όσο πιο μακριά μπορούσε. Στο τέλος μετρούσαν πόσα μέτρα απείχε το «τσιλίκι» απ’ τον κύκλο και για κάθε μέτρο αντιστοιχούσε ένας πόντος. Νικητής ήταν αυτός που είχε τους περισσότερους πόντους.
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι οι παραδόσεις ενός τόπου τον κάνουν σίγουρα ξεχωριστό! Ελισάβετ…»
(Πηγή ιστοσελίδα πολιτιστικού συλλόγου Αγίου Κοσμά Γρεβενών «Τσιράκι» http://www.tsiraki.gr/paixnidia.html )
Όλα αυτά διαβάστηκαν στην τάξη, συζητήθηκαν και εμπλουτίστηκαν από τις δύο ιστοσελίδες που επισκεφτήκαμε.
Επίσης αποφασίσαμε μέσω του http://www.etwinning.net να επικοινωνήσουμε ηλεκτρονικά (e-mail) με τρία σχολεία από τις χώρες μεγάλη Βρετανία, Γερμανία και Γαλλία για να ανταλλάξουμε πληροφορίες για τα παραδοσιακά παιχνίδια του τόπου μας.
Στα πλαίσια της δραστηριότητας«Ιστορία, πολιτισμός, ήθη-έθιμα, παραδοσιακά παιχνίδια του τόπου μου», μεταξύ των άλλων, θα συγκεντρώσουμε με τη μέθοδο της συνέντευξης πληροφορίες και παλιές φωτογραφίες. Αυτές τις φωτογραφίες θα τις σαρώσουμε, δηλαδή θα τις δώσουμε ψηφιακή μορφή, ενώ τα κείμενα θα τα γράψουμε στον Η/Υ και σταδιακά θα τα δημοσιοποιήσουμε, με σκοπό πρώτα απ’ όλα να τα γνωρίσει και η τοπική κοινωνία, αλλά πολύ περισσότερο γιατί θέλουμε να παρακαλέσουμε όσους γνωρίζουν πρόσωπα, καταστάσεις ή άλλες πληροφορίες και θέλουν να μας βοηθήσουν, να μας τις γνωστοποιήσουν στο τηλέφωνο 2462022511 ή στα e-mail mail@2dim-greven.gre.sch.gr και karaliolio@sch.gr .
Στα πλαίσια της ίδιας δραστηριότητας, τη Δευτέρα 19 Νοεμβρίου, επισκεφτήκαμε την έκθεση ζωγραφικής με θέμα τους Βαλκανικούς Πολέμους, που διοργάνωσε το 586 ΜΠ. ΤΠ. Στην πόλη μας, με αφορμή τον εορτασμό των 100 χρόνων από την απελευθέρωση των Γρεβενών. Ευχαριστούμε πολύ τους διοργανωτές της έκθεσης για τη φιλοξενία και την ξενάγηση.
Ο δάσκαλος της τάξης
Αργύριος Καραλιόλιος
