Μικρότερες χρηματοδοτήσεις και με αυστηρότερες προϋποθέσεις θα λάβουν οι φτωχότερες χώρες- μέλη στη διάρκεια της περιόδου 2014-2020. Οι διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ε.Ε. εισέρχονται από αύριο στην τελική ευθεία με προοπτική να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος τους έτους, με τις πλούσιες χώρες, με επικεφαλής τη Γερμανία, να ετοιμάζονται για γενναίο «κούρεμα» των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η διαπραγμάτευση για τον καθορισμό των ιδίων κοινοτικών πόρων και των δαπανών που γίνεται κάθε επτά χρόνια είναι η σκληρότερη στην Ε.Ε., δεδομένου ότι το διακύβευμα είναι της τάξης των 1.000 και πλέον δισ. ευρώ. Από το προηγούμενο «πακέτο» της περιόδου 2007-2013 η Ελλάδα εξασφάλισε 20,2 δισ. ευρώ για την παραπάνω επταετία, ωστόσο στην πράξη η απορροφητικότητα ήταν τραγική, αφού σήμερα, λιγότερο από δύο χρόνια πριν από την ολοκλήρωση της χρηματοδοτικής περιόδου, περισσότερα από τα μισά χρήματα παραμένουν στα ταμεία της Κομισιόν.
Είναι προφανές ότι η χώρα μας δεν πρόκειται να ξαναπλησιάσει ένα τέτοιο ποσό, γιατί απλούστατα στο νέο πακέτο ή Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, όπως ονομάζεται επίσημα, θα συμμετάσχουν αυτή τη φορά πλήρως οι χώρες-μέλη της Ανατολικής και της Κεντρικής Ευρώπης, που είναι επίσης φτωχές, και επιπλέον αυτή τη φορά οι συνολικοί πόροι θα είναι λιγότεροι.
Τον Ιούνιο του 2011, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την επίσημη πρότασή της για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της περιόδου 2014-2020, την επικαιροποίησε τον περασμένο Ιούλιο, όπου καθόριζε τόσο τις πηγές εσόδων όσο και τις δαπάνες του κοινοτικού προϋπολογισμού. Η Κομισιόν πρότεινε το «πάγωμα» σε ονομαστικές τιμές των δαπανών της περιόδου 2014-2020 στα επίπεδα του τωρινού «πακέτου» (2007-2013). Εάν ληφθεί υπόψη και ο πληθωρισμός, τότε στην ουσία μιλάμε για μια μείωση των δαπανών κατά 50 δισ. ευρώ. Σε απόλυτους αριθμούς η Επιτροπή πρότεινε ένα πλαφόν της τάξης των 1.033 δισ. ευρώ σε δεσμεύσεις και 978 δισ. ευρώ σε πληρωμές.
Η πρόταση απορρίφθηκε από τις πλούσιες χώρες, που έχουν καθαρή συνεισφορά στον κοινοτικό προϋπολογισμό (δίνουν περισσότερα απ’ όσα παίρνουν), όπως η Γερμανία, η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία, η Σουηδία, η Αυστρία, η Φινλανδία, η Ολλανδία. Στην ομάδα αυτή βρίσκεται και η Κύπρος, αν και δεν εκδηλώνεται δημόσια για να μην ενοχλήσει την Ελλάδα αν έβγαινε μπροστά. Με το πρόσχημα της κρίσης και των προγραμμάτων δημοσιονομικής εξυγίανσης, οι παραπάνω χώρες ζητούν την περικοπή της πρότασης της Κομισιόν κατά τουλάχιστον 100 δισ. ευρώ, ποσό που ισοδυναμεί με το 70%, περίπου, ενός ετήσιου προϋπολογισμού της Κοινότητας.
Σαφές προβάδισμα στις πλούσιες χώρες
Από την άλλη, 15 κράτη-μέλη, που επωφελούνται των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων, στα οποία περιλαμβάνεται και η Ελλάδα, θεωρούν ότι οι προτάσεις της Κομισιόν είναι το μάξιμουμ των υποχωρήσεων που θα μπορούσαν να κάνουν. Οι χώρες αυτές έχουν την υποστήριξη της Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο έχει ενεργό ρόλο στη διαπραγμάτευση.
Την περασμένη εβδομάδα η κατάσταση επιδεινώθηκε ραγδαία για τις φτωχότερες χώρες, δεδομένου ότι η Κυπριακή Προεδρία υπέβαλε ένα πρώτο κείμενο για συζήτηση στο οποίο προαναγγέλλει ότι θα προχωρήσει σε «κούρεμα» της πρότασης της Κομισιόν, το ύψος του οποίου θα το προτείνει επακριβώς, στις αρχές του επόμενου μήνα, πριν από την κρίσιμη έκτακτη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε., στις 22 και τις 23 Νοεμβρίου.
Η πρόταση της Κυπριακής Προεδρίας δίνει σαφέστατο προβάδισμα στις πλούσιες χώρες, αφού η πρότασή της θα αποτελέσει πλέον και τη βάση των περαιτέρω διαπραγματεύσεων.
Με δεδομένα προ κρίσης η κατανομή στην Ελλάδα
Ωστόσο, δεν είναι μόνο το μειωμένο ποσό που δημιουργεί πρόβλημα, αλλά και οι επιμέρους προϋποθέσεις που προτείνει η Κομισιόν και εισάγονται για πρώτη φορά.
Κατ’ αρχάς, στις προτάσεις της η Κομισιόν για τον καθορισμό του βιοτικού επιπέδου, δηλαδή του κατά κεφαλήν εισοδήματος των περιφερειών, δεν λαμβάνει πλήρως υπόψη τη μεγάλη ύφεση στην Ελλάδα την τελευταία τετραετία που συρρίκνωσε το ΑΕΠ. Την περίοδο 2009-2011 το ΑΕΠ υποχώρησε περίπου 14 μονάδες στη χώρα μας, ποσοστό που φέτος θα φτάσει αθροιστικά το 20%. Ωστόσο, η Επιτροπή λαμβάνει για τον καθορισμό του πλούτου κάθε περιφέρειας την τριετία 2008-2010 και όχι το 2011 και το 2012, που στην Ελλάδα σημειώθηκε η μεγαλύτερη υποχώρηση του ΑΕΠ. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όσο λιγότερες φτωχές περιφέρειες έχει στα χαρτιά μια χώρα τόσο λιγότερα χρήματα παίρνει.
Το δεύτερο αρνητικό στοιχείο είναι η εισαγωγή των κυρώσεων κατά των χωρών που δεν τηρούν τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής. Μέχρι τώρα κινδύνευαν με διακοπή των χρηματοδοτήσεων μόνο από το Ταμείο Συνοχής. Στο εξής η διακοπή των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων θα αφορά όλα τα διαρθρωτικά ταμεία, δηλαδή το σύνολο των χρηματοδοτήσεων. Με άλλα λόγια, η δημοσιονομική πειθαρχία με απαίτηση της Γερμανίας αποτελεί προϋπόθεση και για τη χορήγηση των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων.
Ένα τρίτο πρόβλημα που θα πρέπει να αντιμετωπίσει η χώρα μας έχει να κάνει με την πρόταση που προβλέπει ότι σε κανένα κράτος-μέλος οι κοινοτικές χρηματοδοτήσεις δεν θα μπορούν να ξεπερνούν το 2,5% του ΑΕΠ τη στιγμή που στην Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια οι κοινοτικές χρηματοδοτήσεις κάλυπταν μέχρι και το 4% του ΑΕΠ. Μάλιστα, μετά την τεράστια υποχώρηση του ΑΕΠ στην Ελλάδα, το ποσοστό των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων επί του ΑΕΠ είναι αδύνατο να μην ξεπερνάει το 2,5%. Εάν δεν βρεθεί λύση, η χώρα μας θα έχει επίσης σημαντικές απώλειες πόρων.
Το μόνο θετικό που προτείνει η Κυπριακή Προεδρία είναι οι χώρες που υλοποιούν προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής έχουν μια ιδιαίτερη μεταχείριση στο θέμα της συγχρηματοδότησης των προγραμμάτων. Αυτό θα γίνεται μέσω μιας αύξησης της τάξης του 10% του ποσοστού της κοινοτικής συγχρηματοδότησης, χωρίς να τροποποιείται το συνολικό ποσό που θα λαμβάνουν στη διάρκεια της επταετίας.
Νίκος Μπέλλος, στον Τύπο της Κυριακής
