Μια καταπληκτική συνέντευξη από έναν Έλληνα της διασποράς, έναν μεγάλο μυαλό που διαπρέπει στο εξωτερικό στον τομέα της νανοτεχνολογίας και που είχε προταθεί για νόμπελ, δημοσιεύει η Ημερησία του Σαββάτου.
Αξίζει να διαβάσει κανείς την πίκρα ενός Έλληνα που βλέπει τη χώρα του να διασύρεται με κάθε τρόπο. Και αξίζει να ακούει τη φωνή ενός ανθρώπου που δακρύζει όταν βλέπει ότι η πατρίδα του έχει ξεχάσει βασικές αρχές της ανθρώπινης ζωής και κοινωνίας. Ολόκληρη η συνέντευξη έχει ως εξής:
«Πριν ξεκινήσω για τη Θεσσαλονίκη η γραμματέας μου με ρώτησε αν είμαι σίγουρος για το ταξίδι, γιατί η Ελλάδα δεν είναι ασφαλής προορισμός. Αγαπώ τη χώρα μου και στενοχωριέμαι πολύ με αυτά που λέγονται και γράφονται…».
Με εμφανή την πικρία και τη συγκίνηση στα μάτια του, ο δόκτωρ Φαίδων Αβούρης, κορυφαίος επιστήμονας της διασποράς επισημαίνει ότι η εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό έχει τρωθεί και εκφράζει το φόβο του ότι «η επίπτωση αυτή είναι πιο σημαντική κι από τα οικονομικά προβλήματα της χώρας». Τέκνο μιας Ελλάδας που δυστυχώς φθίνει, αλλά, κόντρα στο ρεύμα, συνεχίζει να διεκδικεί επιτυχώς σεβασμό για τα επιτεύγματά της, ο δρ Αβούρης, με ρίζες στις Κυκλάδες και νυν επικεφαλής στο τμήμα νανοτεχνολογίας του κολοσσού της ΙΒΜ, παραμένει ταπεινός. Τι κι αν έχει προταθεί, με την ομάδα του, για το βραβείο Νόμπελ, για την έρευνά του στο γραφένιο, ένα υλικό που έθεσε τις βάσεις για τον ταχύτερο υπολογιστή του κόσμου. Προσηνής και μειλίχιος, κάθεται απέναντί μου και με τη σοφία που προδίδουν τα… χιονισμένα του μαλλιά και γένια, σημειώνει ότι κάναμε λάθη τα οποία πληρώνουμε. «Δώσαμε λαβές και κάποιοι ήδη άρχισαν να ξαναγράφουν την ιστορία σε βάρος της Ελλάδας», τονίζει και ζητά από τους Έλληνες «να αλλάξουν νοοτροπία, οι νέοι να δείξουν πατριωτικό αίσθημα και να δουλέψουν και με λιγότερα, ενώ η χώρα να βασίσει το νέο αναπτυξιακό μοντέλο της στο software και στην παροχή υπηρεσιών, για να εξέλθει από την κρίση».
Υστερα από πολλά χρόνια επιστρέφετε στη Θεσσαλονίκη και βρίσκετε μια Ελλάδα με τρικυμία στην οικονομία της. Τι νομίζετε πως πρέπει να γίνει για να επιστρέψει η χώρα στην ανάπτυξη και ποιος ο ρόλος της νανοτεχνολογίας σε μια τέτοια διαδικασία;
Εγώ δεν θα τοποθετούσα τη νανοτεχνολογία στην πρώτη γραμμή. Πρώτα απ’ όλα υπάρχει θέμα νοοτροπίας. Πρέπει να καθίσουμε κάτω και να δούμε ποιοι είμαστε και κυρίως να καταλάβουμε πώς είναι ο κόσμος σήμερα και ποιο είναι το μέλλον μας. Έχουμε πέσει με τα μούτρα στη συζήτηση για τα πακέτα διάσωσης και πώς θα τα πάρουμε ή όχι. Αυτό είναι ένα σημαντικό ζήτημα, αλλά δεν λέει τίποτε σχετικά με το μέλλον μας. Η χώρα χρειάζεται ένα ειδικό πλάνο που μπορούμε να επικεντρωθούμε και να κάνουμε κάτι. Δεν έχουμε φυσικούς πόρους και δεν γίνεται να πάμε σε βαριά βιομηχανία, διότι έχουμε να ανταγωνιστούμε τους Γερμανούς και τους Κινέζους, ενώ απαιτούνται και κοστοβόρες επενδύσεις. Και από πού θα προέλθουν τα χρήματα αυτά; Κατά τη γνώμη μου δεν έχει να κάνει η νανοτεχνολογία, αλλά εδώ και τώρα να επικεντρωθούμε στο λογισμικό και στην παροχή υπηρεσιών, που δεν απαιτούν και μεγάλα κεφάλαια. Πολλοί Έλληνες γνωρίζουν αγγλικά και αυτό είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Δείτε το παράδειγμα της Ινδίας.
Φοβάστε ότι η υποχρηματοδότηση της εκπαίδευσης, λόγω κρίσης, θα υποβαθμίσει το παραγόμενο επιστημονικό δυναμικό της χώρας και πώς θα αποκοπεί η φυγή των νέων που έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους, είναι έξυπνοι, μιλούν ξένες γλώσσες, αλλά δεν βρίσκουν δουλειά στην Ελλάδα;
Αν οι νέοι άνεργοι Έλληνες θελήσουν να εργαστούν με χαμηλότερες αμοιβές από ό,τι άλλοι Ευρωπαίοι τότε θα έχουν ένα πλεονέκτημα. Θα πρέπει να αποφασίσουν όμως: Θέλουν δουλειά ή θέλουν την optimum εργασία; Αν θέλουν το δεύτερο, τότε πρέπει να μεταναστεύσουν.
Όπως θέτετε το θέμα, προκύπτει και μια διάσταση πατριωτισμού στην απόφασή τους;
Φυσικά. Όλα πάνε στο μυαλό μου στο θέμα της νοοτροπίας, η οποία σε σχέση με το πώς εγώ τη θυμάμαι στα 44 χρόνια που λείπω, έχει αλλάξει στην Ελλάδα. Όλα φαίνονται να είναι ευκολότερα. Έφυγα από την Ελλάδα στη δικτατορία και το πανεπιστήμιο ήταν ένα δράμα από επιστημονικής άποψης αλλά οι φοιτητές δούλευαν. Δεν είχαμε βιβλία, όλοι προσπαθούσαμε να μάθουμε μια άλλη γλώσσα, δεν είχαμε internet αλλά δουλεύαμε κάθε βράδυ στη βιβλιοθήκη. Τώρα πηγαίνεις στα καφενεία και όλα είναι γεμάτα. Η σύζυγός μου ρώτησε κάτι ανιψιές που έχω εδώ στην Ελλάδα και της απάντησαν ότι δεν έχουν δουλειά. Τους έδωσε ιδέες να αρχίσουν εκείνες κάτι κι η απάντηση που έλαβε είναι ότι «εδώ είναι διαφορετικά, δεν έχουμε τέτοιου είδους πράγματα». Είναι η νοοτροπία. Πήγα στη Ροτόντα χθες, αφού φθάσαμε αργά το βράδυ και είπαμε να περπατήσουμε λίγο. Είδαμε σκουπίδια, γκράφιτι κ.λπ. Πώς το αφήνουν να συμβαίνει; Στην Καλιφόρνια, μια μεγάλη πόλη, που δήλωσε χρεοκοπία δεν είχαν να πληρώσουν για την αποκομιδή των σκουπιδιών και οι πολίτες τα μάζεψαν. Αυτό λείπει. Η εμπλοκή στα κοινά, να αισθανθούμε ότι είμαστε πολίτες και ότι είμαστε όλοι μαζί και πρέπει να δουλέψουμε και όχι να διαφωνούμε για το ποιος φταίει και ποιος όχι, αλλά να τα διορθώσουμε. Να έχουμε σχέδιο για το μέλλον. Πώς θα μείνουμε στην Ευρώπη ή αν θα μας πετάξουν έξω. Να δούμε τι είναι αυτό που θα πρέπει να κάνουμε.
Από την Ελλάδα τι σας λείπει;
Η κοινωνική συναναστροφή. Οι φίλοι, η οικογένειά μου, ο τρόπος με τον οποίο αλληλεπιδρούσα. Οι Αμερικανοί είναι ψυχροί. Δεν έχεις φίλους και θα έλεγα πως με τους Έλληνες είναι δύο άκρα αντίθετα. Εκείνο που χρειάζεται είναι κάτι στο μέσον. Στην Ελλάδα όλα είναι κοινωνικά. Δεν έχεις καιρό να αναπτύξεις τον εαυτό σου. Εργάζεσαι στη διάρκεια της ημέρας και τα απογεύματα και τα Σαββατοκύριακα είναι όλα για διασκέδαση, φαγητό, παρέες κ.λπ. Χρειάζεται όμως χρόνος για σκέψη και ανάλυση. Να καταλάβεις το σύγχρονο κόσμο και να προσαρμόσεις τον εαυτό σου. Θα έλεγα ότι χρειάζεται να κάνουμε λίγο περισσότερο ενδοσκόπηση και να γίνουμε λιγότερο συναισθηματικοί. Συζητούμε για το ότι ζητούμε χρήματα από τη Γερμανία. Όμως, δεν μπορείς να τους αποκαλείς ναζί και να τους ζητάς να σου δώσουν χρήματα. Αν το έκαναν αυτό σε εμάς και μας ζητούσαν χρήματα τι θα έκαναν οι Έλληνες; Όταν φωνάζεις θάνατος στον ένα και θάνατος στον άλλο, ποια εντύπωση δίνεις στη διεθνή κοινότητα; Αυτά είναι τα σφάλματα που κάναμε και θα δούμε τις επιπτώσεις στο μέλλον. Ο τουρισμός θα χαθεί, δεν θα μας δίνουν δάνεια και δεν θα μας εμπιστεύεται κανένας.
Είστε απαισιόδοξος;
Ναι, είμαι απαισιόδοξος. Δυστυχώς επειδή βλέπω τις αντιδράσεις σε όλο τον κόσμο, βλέπω τις γερμανικές εφημερίδες που προτρέπουν να πουλήσουμε τα νησιά, βλέπω τις τουρκικές απαιτήσεις. Όταν έγινε η τρομοκρατική επίθεση την 11η Σεπτεμβρίου, ήμουν στην Κωνσταντινούπολη και η Τουρκία ήταν τελείως χρεοκοπημένη. Όποτε ήθελα να πληρώσω σε τουρκικές λίρες, μου έλεγαν όχι, δολάρια, δολάρια. Για να πάει η σύζυγός μου στην τουαλέτα, έπρεπε να πληρώσει 300.000 λίρες! Και κοιτάξτε που είναι η Τουρκία τώρα. Οι Τούρκοι γράφουν πως θα επεκταθούν και πως το πρώτο έδαφος που θα κατακτήσουν θα είναι η Αραβία και δεύτερο η Ελλάδα.
Αν σας καλέσουν από την κυβέρνηση να έρθετε στην Ελλάδα για να στήσετε κάτι από την αρχή, θα αποδεχθείτε την πρόσκληση;
Δεν θα το πιστέψω. Η ιδέα ότι ένας πολιτικός μπορεί να αλλάξει μια κοινωνία δεν είναι σωστή. Οι άνθρωποι πρέπει να αλλάξουν. Αν ο καθένας σκέφτεται τον εαυτό του και το συμφέρον του δεν θα έλθει η αλλαγή. Το ίδιο λένε στις ΗΠΑ και κατηγορούν τον Ομπάμα για την οικονομική κατάσταση. Ο Ομπάμα δεν μπορεί να κάνει μόνος τίποτε. Είναι το σύστημα. Ό,τι και να προτείνει απορρίπτεται και το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι τα πράγματα να γίνουν ακόμη χειρότερα, ώστε να τον εκδιώξουν. Τα ίδια θα συμβούν και εδώ. Βλέπουμε την κυβέρνηση συνεργασίας και κανείς δεν θέλει να είναι υπεύθυνος για να βελτιώσει οτιδήποτε. Θέλουν απλώς ψήφους. Και οι πολίτες το αποδέχονται. Είναι οδυνηρό αλλά πρέπει να αποδεχθούμε την αλήθεια.
Oι ξένοι γράφουν ξανά την ιστορία
Έχετε αισθανθεί ποτέ άβολα στις συναναστροφές σας στις ΗΠΑ ή όπου αλλού στον κόσμο, όταν δηλώνετε πως είστε Έλληνας;
Παλιά όχι. Τώρα έχει αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο οι ξένοι βλέπουν την Ελλάδα. Αυτή είναι η πιο σοβαρή επίπτωση για το μέλλον της χώρας, ακόμη πιο σημαντική και από τα οικονομικά προβλήματα. Από τον 19ο αιώνα η ρομαντική ιδέα για την Ελλάδα ήταν πολύ καλή. Όλοι σκέπτονταν την κλασική Αθήνα, τη φιλοσοφία, την τέχνη. Η εικόνα ήταν πολύ θετική. Τώρα δυστυχώς είναι τελείως αντίθετη. Γράφουν ότι Έλληνας σημαίνει απατεώνας. Σπαταλούν τα χρήματά μας, δεν δουλεύουν, δεν πληρώνουν φόρους, είναι βάνδαλοι, σπάνε και καίνε. Αυτά είναι υπερβολές φυσικά. Όμως δίνουμε αφορμές και αρχίζουν να ξαναγράφουν την ιστορία. Είδα ένα νέο βιβλίο για την Ελλάδα από έναν καθηγητή της Οξφόρδης. Λέει ότι όλα είναι ψέματα. Ότι οι Έλληνες τα έκλεψαν όλα. Πως η τέχνη ήρθε από την Αίγυπτο, οι θεοί από τη Μέση Ανατολή, τα μαθηματικά από τη Βαβυλώνα. Έπειτα, για την περίπτωση της οθωμανικής αυτοκρατορίας λέει ότι οι Τούρκοι ήταν θαύμα και ότι η ελληνική Εκκλησία δεν ήθελε να ανοίξει τα σχολεία. Τελευταία είδα και δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά γενετικής, τα οποία λένε ότι έκαναν έρευνα DNA και οι μόνοι που δεν είναι Ευρωπαίοι είναι οι Έλληνες. Βρήκαν ότι όλα τα σημάδια δείχνουν μη ευρωπαϊκή προέλευση και μας συνέδεσαν με την Αφρική.
