Η Ευρώπη, για μια ακόμη φορά αντιμετωπίζει την άβυσσο. Οι δυσχέρειες στο εσωτερικό της αναστατώνουν τα χρηματιστήρια ολόκληρου του πλανήτη και προκαλούν παντού φόβο.
Το ερώτημα είναι: Ποια είναι η λύση;
Η απάντηση είναι: Δεν υπάρχει λύση.
Η Ευρώπη έχει αρκετές επιλογές, μερικές καλές και μερικές κακές. Δυστυχώς, κανένας δεν ξέρει ποιες είναι ποιες.
Το καλύτερο σενάριο που μπορούμε να περιμένουμε, είναι πως η ΕΕ θα συνεχίσει να τρεκλίζει από κρίση σε κρίση, και πως η ήδη γονατισμένη της οικονομία θα εξασθενήσει περαιτέρω την εύθραυστη και δειλή παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη.
Το χειρότερο σενάριο είναι η μαζική φυγή από το ευρώ, και μια οικονομική ελεύθερη πτώση, που θα ξαναφέρει στην επιφάνεια τις μαύρες μέρες του 2008 και του 2009.
Αμφιβάλλει πλέον κανείς ότι η εφαρμογή του ευρώ το 1999, αποτέλεσε τεράστια γκάφα;
Υποτίθεται πως θα έφερνε την ευμάρεια, και την ενότητα στην Ευρώπη, αλλά τελικά έφερε το αντίθετο.
Η αρχική πίστη στην επιτυχία του ευρώ, έφερε τα χαμηλά επιτόκια στην ευρωπαϊκή περιφέρεια (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιρλανδία, κλπ).
Αυτά τα χαμηλά επιτόκια τροφοδότησαν πιστωτικές φούσκες, που όταν έσκασαν έφεραν ύφεση και ελλείμματα.
Ως προς την πολυπόθητη ενότητα, το ευρώ έσπειρε διχόνοια.
Όλα τα κράτη μαλώνουν τώρα μεταξύ τους, για το ποιος έφταιξε, και για το ποιος θα πρέπει να πληρώσει τον λογαριασμό.
Στην πραγματικότητα, το ευρώ εμποδίζει την ανάκαμψη. Ένας τρόπος με τον οποίο θα μπορούσαν τα κράτη να απαλύνουν την λιτότητα, είναι η υποτίμηση του νομίσματος. Αυτό κάνει τις τιμές πιο ανταγωνιστικές, προάγει τις εξαγωγές, και τονώνει τον τουρισμό. Οι χώρες όμως της ευρωζώνης δεν έχουν το δικαίωμα να κάνουν υποτίμηση, αφού είναι δεμένες στο ευρώ.
Το ανθρώπινο κόστος είναι τρομερό.
Στην Ιρλανδία, η ανεργία είναι 14.2%, στην Ελλάδα 21.7%, και στην Ισπανία 24.3%. Πόσο ακόμη μπορούν να αντέξουν αυτές οι κοινωνίες χωρίς μια γενική έκρηξη;
Υπάρχουν δυο παράμετροι, που αφορούν στους φόβους για το ευρώ:
Η πρώτη είναι οι εκλογές στην Ελλάδα στις 17 Ιουνίου, αφού μπορούν να οδηγήσουν στην έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη.
Ένα από τα πρωτοπόρα στις δημοσκοπήσεις κόμματα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, που υπόσχεται να ανακαλέσει την συμφωνία λιτότητας με την ΕΚΤ, το ΔΝΤ και την ΕΕ, αν εκλεγεί. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, μάλλον θα διακοπεί και η δανειοδότηση της Ελλάδας, που βασίζεται στα μέτρα λιτότητας που αυτή εφαρμόζει. Χωρίς ευρώ για να πληρωθούν οι λογαριασμοί της, η Ελλάδα θα πρέπει να πάει σε εθνικό νόμισμα, το οποίο θα χάσει την αξία του έναντι του ευρώ σε ποσοστό 50% ή και περισσότερο.
Η δεύτερη παράμετρος έχει να κάνει με την Ισπανία, η κυβέρνηση της οποίας στήριξε την τράπεζα Bankia, που αποτελεί κύριο πιστωτή, με €19 δισεκατομμύρια.
Πολλοί φοβούνται πως και άλλες τράπεζες κινδυνεύουν, και αν αυτό συνδυαστεί με τα μεγάλα ισπανικά ελλείμματα, οι επενδυτές θα τρομάξουν και η χώρα θα έχει να αντιμετωπίσει υψηλά επιτόκια δανεισμού. Ήδη τα δεκαετή ισπανικά ομόλογα έφτασαν στο 6.7%.
Έτσι, η Ισπανία μπορεί να χρειαστεί διάσωση, κάτι που θα είναι πολύ ακριβό. Η ισπανική οικονομία είναι πέντε φορές μεγαλύτερη απ αυτήν της Ελλάδας.
Σε γενικές γραμμές, η 17μελής ευρωζώνη έχει δυο επιλογές:
Η μία είναι να σωθεί το ευρώ πάση θυσία. Αν η Ελλάδα (ή και άλλοι) βγουν από την ευρωζώνη, οι συνέπειες θα είναι φριχτές. Πολλές επιχειρήσεις θα πτωχεύσουν. Ο πληθωρισμός θα εκτοξευτεί στα ύψη. Οι τράπεζες θα υποφέρουν από μαζικές αναλήψεις καταθέσεων.
Το χειρότερο είναι πως αν φύγει η Ελλάδα, αυτό μπορεί να προκαλέσει μια αλυσιδωτή αντίδραση, με επικίνδυνα bank runs στην Ισπανία, στην Ιταλία, στην Ιρλανδία, και αλλού, αφού οι καταθέτες θα τρομοκρατηθούν.
Σύμφωνα με το Brookings Institution, η σωτηρία του ενιαίου νομίσματος μπορεί να κοστίσει τρισεκατομμύρια. Η ΕΚΤ θα πρέπει να εγγυηθεί τις καταθέσεις, ή να παράσχει τεράστια ρευστότητα στις τράπεζες για να ισοσκελισθούν οι αποσύρσεις χρημάτων.
Η απάλυνση της σημερινής λιτότητας θα χρειαστεί περαιτέρω δανεισμό. Ποιος όμως θα δανείσει; Η ΕΚΤ;
Ιστορικά αν το δούμε, ο υπερβολικός δανεισμός από πλευράς κεντρικών τραπεζών φέρνει πληθωρισμό, αν και κάποιοι οικονομολόγοι σήμερα το διαψεύδουν.
Μήπως τα ευρωομόλογα; Αυτά θα βασιστούν στην ισχυρή Γερμανία, η οποία όμως τα απορρίπτει.
Μια άλλη πιθανότητα είναι να παραδεχτούν όλοι πως το ευρώ δεν έχει πια μέλλον. Αυτό ισχυρίζεται ο οικονομολόγος Desmond Lachman του American Enterprise Institute. Όπως λέει, η επιβολή δραστικών περικοπών και φορολογικών αυξήσεων σε μια οικονομία που βρίσκεται σε ύφεση, φέρνει επιπλέον ύφεση.
Η Ισπανία θα πρέπει να μειώσει το έλλειμμά της κατά 3% και περισσότερο, μέσα στο 2012, αν και οι λιανικές πωλήσεις έχουν μειωθεί κατά 11% από την αρχή του έτους. Οι στόχοι της αποκλείεται να πραγματοποιηθούν. Η μόνη ελπίδα για αυτές τις χώρες, σύμφωνα με τον Lachman, είναι να ξεφορτωθούν το ευρώ και να υιοθετήσουν ένα πιο φτηνό εθνικό νόμισμα.
Αν γίνει κάτι τέτοιο, πέρα από το αρχικό οικονομικό κόστος, θα πληγεί ανεπανόρθωτα και η ιδέα της ευρωπαϊκής πολιτικής συνοχής. Οι Ευρωπαίοι θα μαλώνουν για το ποιος σκότωσε τελικά το ευρώ και η Γερμανία θα είναι ο μεγάλος χαμένος της υπόθεσης.
Η Ευρώπη αντιστοιχεί στο 1/5 της παγκόσμιας οικονομίας. Οι πολυεθνικές της δραστηριοποιούνται σε ολόκληρο τον πλανήτη. Τα τεκταινόμενα στην Ευρώπη επηρεάζουν ολόκληρο τον κόσμο, καθώς και την εμπιστοσύνη των παγκόσμιων αγορών. Ήδη, πολλές οικονομίες πλήττονται από την μείωση των εξαγωγών της ΕΕ.
Αποδεικνύεται δυστυχώς, πως το ευρώ ήταν μια πάρα πολύ κακή ιδέα, από την αρχή. Μια παγίδα.
Και όπως όλα δείχνουν, δεν υπάρχει εύκολος τρόπος διαφυγής.
S.A.
