Το «φάρμακο» στην κρίση βρήκαν ορισμένοι παραγωγοί, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα, που αποφάσισαν, αντί να σηκώσουν τα χέρια ψηλά, να στραφούν σε νέες δυναμικές καλλιέργειες. Και μάλιστα παλεύουν μόνοι, αφού τα προγράμματα στήριξής τους από την ελληνική Πολιτεία είναι ελάχιστα.
Μύρτιλλο, ιπποφαές, ρόδι, μαύρη τρούφα, αλλά και η καλλιέργεια σαλιγκαριών είναι οι νέες δυναμικές καλλιέργειες που έκαναν τα τελευταία χρόνια την εμφάνισή τους, προσφέροντας διέξοδο στους αγρότες που πήραν το ρίσκο να αποκοπούν από τις παραδοσιακές.
Άλλωστε, την ώρα που οι δείκτες για την ανεργία στη χώρα χτυπούν κόκκινο, παρατηρείται ένα δυναμικό ρεύμα επιστροφής -ιδιαίτερα των νέων ανθρώπων- στα χωράφια. Συγκεκριμένα στις ώρες εργασίας του πρωτογενούς τομέα της οικονομίας παρατηρείται την τελευταία τριετία αύξηση 7% (στοιχεία Ελληνικής Στατιστικής Αρχής), αποδεικνύοντας ότι μπορεί υπό προϋποθέσεις η επιστροφή στις ρίζες να αποτελέσει ατμομηχανή για την ανάπτυξη. Σημασία έχει αυτή η στροφή να γίνει με τον σωστό τρόπο και με εναλλακτικές, αποδοτικές παραγωγές καθώς, όπως επισημαίνει το σύνολο των αγροτών, το μέλλον των αγροτών με συμβατικές καλλιέργειες είναι πολύ σκοτεινό.
Το ρεύμα ξεκίνησε από τη Βόρεια Ελλάδα καθώς, σύμφωνα με τον ιδρυτή της πρώτης ομάδας σαλιγκαροτροφίας Γιώργο Τερζή, οι αγρότες δεν είχαν εναλλακτική λύση. Τόσο λόγω κλίματος αλλά και λόγω αύξησης του κόστους (πετρέλαιο, ρεύμα) οι παραδοσιακές καλλιέργειες αφήνουν κάθε χρόνο στους αγρότες τεράστια χρέη. Ο ίδιος καλλιεργούσε επί 18 χρόνια βαμβάκι και ντομάτα, όμως διαπίστωσε ότι αυτός ο κύκλος έχει κλείσει. Ετσι πριν από δύο χρόνια αποφάσισε να δημιουργήσει μαζί με μια ομάδα επτά ατόμων από το Κιλκίς, βάσει γαλλικών προτύπων, την πρώτη μονάδα πάχυνσης σαλιγκαριών.
Εκτός από τους σαλιγκαροτρόφους, σαν τα… μανιτάρια ξεφυτρώνουν στην Ελλάδα οι καλλιεργητές μαύρης τρούφας, ενός περιζήτητου και σπάνιου είδους μανιταριού. Η καλλιέργεια γίνεται σποραδικά σε διάφορα μέρη της Μακεδονίας, ενώ έχει βρεθεί και αυτοφυής τρούφα. Η γαστρονομική και θρεπτική της αξία την καθιστά ένα από τα πιο περιζήτητα εδέσματα παγκοσμίως.
Μεγάλη ανάπτυξη έχει γνωρίσει τα τελευταία τέσσερα χρόνια η καλλιέργεια της ροδιάς. Στη Βόρεια Ελλάδα υπάρχουν δύο ομάδες παραγωγών στην Τούμπα του Κιλκίς και τη Δράμα όπου καλλιεργούν περίπου 10.000 στρέμματα. Περίπου το 80% της παραγωγής κατευθύνεται σε Ολλανδία και Γερμανία, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει και η αγορά της Ρωσίας.
Εναλλακτική λύση για τους αγρότες αποτελεί το ευεργετικό φυτό ιπποφαές, το οποίο σύμφωνα με επιστήμονες τοποθετείται στην πρώτη δεκάδα των πιο ισχυρών θεραπευτικών φυτών στον κόσμο. Η καλλιέργειά του βρίσκεται σε εμβρυϊκό στάδιο, καθώς υπάρχουν μόλις 4.000 φυτά στην Ξάνθη και περίπου 60 στρέμματα στην Αιανή Κοζάνης από τον Συνεταιρισμό Ιπποφαούς και Δυναμικών Καλλιεργειών Δυτικής Μακεδονίας.
Τέλος, μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης προσφέρει το μύρτιλλο (blueberry), καθώς μόλις δύο οικογένειες έχουν αυτή τη στιγμή την τεχνογνωσία για την καλλιέργειά του στη χώρα μας. Η καλλιέργειά του δεν είναι απαιτητική και μπορεί να είναι αποδοτική σε όλα τα μέρη της Ελλάδας, εφόσον επιλεγούν οι κατάλληλες συνθήκες.
Το κόστος εγκατάστασης για τις εναλλακτικές καλλιέργειες είναι ιδιαιτέρως υψηλό, όμως η απόδοση σίγουρα ανταμείβει τον παραγωγό. Σύμφωνα με τον κύριο Τερζή «τα πρώτα βήματα γίνονται κυριολεκτικά μέσα σε ένα άγνωστο και σκοτεινό πεδίο, το ζήτημα είναι όμως η προσπάθεια να οργανωθεί σε συγκεκριμένες περιοχές και ζώνες, και να δημιουργηθούν συνεταιριστικοί οργανισμοί για την εκμετάλλευσή τους».
Ρόδι
Απόδοση καλλιέργειας: 300-500 κιλά/στρέμμα (την πρώτη τριετία)
Εως 4 τόνους/στρέμμα στη συνέχεια
Απόδοση πρώτης ποιότητας του καρπού 1 ευρώ/κιλό,
η δεύτερη 30-40 λεπτά.
Μαύρη τρούφα
Κόστος παραγωγής: 1.000 ευρώ/στρέμμα
Απόδοση (σε βάθος 12ετίας): 3-5 κιλά/στρέμμα
Τιμή: 600-1.500 ευρώ/κιλό
Ιπποφαές
Στρεμματική απόδοση: 800-1.200 κιλά/στρέμμα
Απόδοση: 1.500-2.000 ευρώ/στρέμμα μόνο από τον καρπό
Ελαιο: 150 ευρώ /λίτρο
Μύρτιλλο
Ετήσιο κόστος καλλιέργειας/συγκομιδής: 1.500 ευρώ/στρέμμα
Απόδοση: 1.000 κιλά/στρέμμα
Τιμή πώλησης: 4-5 ευρώ το κιλό
Σαλιγκάρι
Κόστος εγκατάστασης: 12.000 ευρώ/στρέμμα
Απόδοση: 3 τόνοι/στρέμμα
Τιμή πώλησης: 6 ευρώ/κιλό
Παραδοσιακές καλλιέργειες:
Απόδοση βάμβακος: 0,20-0,25 ευρώ/κιλό
Απόδοση σιταριού: 100 ευρώ/στρέμμα
