Το ευρώ είναι μια αρρώστια, που καταδικάζει μια ολόκληρη γενιά Ελλήνων, Ιταλών, Ισπανών, Πορτογάλων, και Ιρλανδών, στο κρεβάτι του πόνου.
Στις χώρες αυτές, η ανεργία σπάζει ρεκόρ και δεν υπάρχει καμία προοπτική ανάκαμψης. Οι οικονομολόγοι και οι πολιτικοί που δημιούργησαν αυτό το σύστημα, επιμένουν πως θα επιβιώσει. Καλύτερα θα ήταν όμως αν αναγνώριζαν τα λάθη τους, και προσπαθούσαν να αποσυνθέσουν με τάξη το ευρώ, πριν αυτό επεκτείνει τις βλαβερές του επιπτώσεις και υπονομεύσει τελείως την ευρωπαϊκή ενότητα.
Το πρόβλημα δεν είναι η απουσία ανταγωνιστικότητας στην ευρωζώνη, ούτε τα μεγάλα ελλείμματα, ούτε τα πελώρια χρέη, αλλά όλα αυτά μαζί, σε συνδυασμό με την απόλυτη πολιτική άρνηση.
Εδώ και τρία χρόνια, τα κεφάλαια φεύγουν από την ευρωπαϊκή περιφέρεια, με προορισμό την Γερμανία. Η ρευστότητα, η ανταγωνιστική αγορά, και η δημοσιονομική υγεία, καθιστούν την Γερμανία ιδανική για επενδύσεις. Στην δε περιφέρεια, οι τράπεζες δεν δανείζουν στον παραγωγικό τομέα, οι κυβερνήσεις περικόπτουν δαπάνες, και οι διαμαρτυρίες κυριαρχούν παντού. Έτσι, η ελκυστικότητα που ασκεί η Γερμανία στους επενδυτές, αυξάνει περαιτέρω τις ανισορροπίες που έθρεψαν την παρούσα κρίση.
Υπάρχει άραγε ελπίδα για το ευρώ; Μια λύση θα ήταν η δημιουργία μιας πανευρωπαϊκής δημοσιονομικής ένωσης, που θα συγκέντρωνε το σύνολο των εθνικών χρεών, όπως είχε κάνει κάποτε η Αμερική. Αυτό όμως δεν είναι καθόλου πιθανό στην σημερινή Ευρώπη. Ο μέσος Γερμανός φορολογούμενος δεν θέλει να επιδοτεί την καλοπέραση των λαών της Μεσογείου.
Έτσι, όλοι στρέφονται προς την ΕΚΤ, επειδή πιστεύουν πως μια πιο χαλαρή νομισματική πολιτική, και λίγο περισσότερο πληθωρισμός, θα βοηθούσαν. Τα δημοσιονομικά όμως προβλήματα δεν λύνονται μέσα από νομισματικά μέσα, και κάτι τέτοιο σίγουρα δεν θα βοηθούσε στην ανταγωνιστικότητα της περιφέρειας.
Πέρσι, οι πολιτικοί και η ΕΚΤ συμφώνησαν οι τράπεζες να αγοράσουν τα κρατικά χρέη, με χρηματοδότηση της ΕΚΤ. Τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά. Η πτώση συνεχίζεται. Ακόμη και η Ιρλανδία που θεωρείται υπόδειγμα, παραπαίει.
Οι ψηφοφόροι έχουν κουραστεί με την λιτότητα, η οποία έχει αποτύχει παντού παταγωδώς. Η ΕΚΤ διαθέτει κι άλλα πολεμοφόδια, τα οποία μάλλον θα χρησιμοποιήσει, αλλιώς κινδυνεύει και η ίδια αν καταρρεύσει η ευρωζώνη. Μάλλον λοιπόν θα αυξήσει την πίστωση, αλλά θα ζητήσει και περισσότερη λιτότητα, για να περιοριστεί η διαθέσιμη πίστωση. Οι δημοκρατικές κυβερνήσεις θα αρνηθούν να συμμορφωθούν. Στη συνέχεια η ΕΚΤ θα προσπαθήσει να περιορίσει τον πληθωρισμό. Μια τέτοια εξέλιξη όμως, υπονομεύει την εμπιστοσύνη προς το ευρώ, η οποία συνεχίζει να υπάρχει. Ένα δεκαετές γερμανικό ομόλογο, με επιτόκιο μόλις 1.5%, αποδεικνύει ότι οι επενδυτές φοβούνται το πιστωτικό ρίσκο, αλλά όχι τον πληθωρισμό.
Οι επενδυτές θα πρέπει να προσέχουν. Προς το παρόν, όλοι δείχνουν την Ελλάδα ως την άμεση απειλή για το ευρώ. Πολλοί θεωρούν ότι θα ήταν καλύτερα για αυτήν αν έφευγε, αλλά το ίδιο ισχύει και για πολλά άλλα κράτη. Υπάρχουν και άλλα προβληματικά σημεία: Η Γερμανία μπορεί να μπουχτίσει, η Ιταλία να στραφεί εναντίον του Μάριο Μόντι και η Ισπανία να βρεθεί σε ακόμη χειρότερους μπελάδες.
Το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα μπορεί να αποδειχθεί ευάλωτο σε μια απειλή κατάρρευσης του ευρώ. Αν τα ομόλογα σε ευρώ, μετατραπούν σε μια πληθώρα νομισμάτων, τι θα γίνει; Ποιος θα προτιμά τι;
Σήμερα υπάρχουν κάπου €8.5 τρισ σε ανοιχτά ομόλογα στην ευρωζώνη, και περίπου $180 τρισ σε παράγωγα συνδεδεμένα με τα επιτόκια. Αυτά, δηλαδή τα swaps, βρίσκονται στα χέρια τραπεζών, hedge funds, ασφαλιστικών ταμείων, κλπ. Αν τα επιτόκια αυξηθούν, οι τιμές των ομολόγων πέφτουν και τα παράγωγα αλλάζουν αξία. Όσοι στοιχημάτισαν στα χαμηλά επιτόκια, θα αποτύχουν. Αυτό το είδος του σοκ θα προκαλούσε αστάθεια, όπως έγινε επί Lehman Brothers το 2008. Πολλές τράπεζες και οργανισμοί θα καταρρεύσουν και θα σημειωθεί τεράστια αναδιανομή κεφαλαίων.
Μέχρι πρόσφατα, όταν η κατάσταση στην ευρωζώνη χειροτέρευε, οι επενδυτές έσπευδαν να αγοράσουν γερμανικά, ολλανδικά και γαλλικά ομόλογα. Εφόσον η φυγή κεφαλαίων παρέμενε εντός της ευρωζώνης, η αξία του ευρώ δεν έπεφτε. Τελευταία όμως, με τις ανησυχίες περί την Ελλάδα να γιγαντώνονται, αυξήθηκε ο αριθμός των κρατών, τα ομόλογα των οποίων εξασθένησαν (Γαλλία, Ιταλία, και Ισπανία).
Οι διεθνείς επενδυτές είναι ανυπόμονοι. Πρόσφατα, ένα νορβηγικό κρατικό fund ανακοίνωσε πως θα μειώσει την αγορά χρέους της ευρωζώνης λόγω της αστάθειας που επικρατεί στη περιοχή. Παράλληλα διαμαρτυρήθηκε για την άδικη μεταχείριση, αφού όπως λέει η μη εθελοντική συμμετοχή στο ελληνικό κούρεμα του κόστισε ακριβά, την ίδια ώρα που η ΕΚΤ, και η ΕΤΕ κέρδισαν.
Ιδού τι πρόκειται να συμβεί τώρα: Το ευρώ θα γίνει πιο φτηνό, εξαιτίας της ανάληψης περισσότερου πιστωτικού ρίσκου από την ΕΚΤ, που θα οφείλεται στην λαϊκή κατακραυγή κατά της λιτότητας. Ένα φτηνό όμως ευρώ, δεν θα βοηθήσει στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. Η υποτίμηση απλά ρίχνει περισσότερο βάρος στην Γερμανία, που θα δει την καταναλωτική της δύναμη να μειώνεται, αλλά οι επενδυτές θα συνεχίσουν να την προτιμούν, αντί για την Ελλάδα.
Επίσης, θα αυξηθεί ο κίνδυνος, οι Ευρωπαίοι και άλλοι επενδυτές να χάσουν την εμπιστοσύνη τους στο ευρώ, κάτι που θα οδηγήσει σε χάος τις χρηματοπιστωτικές αγορές της ευρωζώνης.
Η βασική προτεραιότητα τώρα για τους Ευρωπαίους πολιτικούς είναι το πώς θα καλύψουν τα χνάρια τους και πως θα ρίξουν το φταίξιμο αλλού. Ο πληθωρισμός μπερδεύει τα πράγματα. Πρόκειται για έναν άδικο φόρο στους καταθέτες και μια μεταφορά πλούτου στους δανειστές (εφόσον τα επιτόκια παραμένουν χαμηλά, ή έστω ελεγχόμενα τεχνητά).
Η ΕΚΤ δέχεται πιέσεις να αναλάβει δράση, η οποία όμως θα επιφέρει πληθωρισμό. Και αυτό μπορεί να σημάνει το τέλος του ευρώ.
