Απαξιώνουν τους πολιτικούς αλλά ζητούν την απαγόρευση κομμάτων που θέλουν να ανατρέψουν τη δημοκρατία
Καταρρακωμένους θεσμούς, απαξιωμένους βουλευτές και υπουργούς, πολίτες ξενοφοβικούς, συντηρητικά αναδιπλωμένους, ανιχνεύει στην Ελλάδα του 2012 η Ευρωπαϊκή Κοινωνική Ερευνα, ευρήματα της οποίας προδημοσιεύει σήμερα «Το Βήμα». Η διεξαγωγή της έρευνας κάθε δύο χρόνια ωθεί τόσο τον πρόεδρο του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών κ. Θωμά Μαλούτα όσο και τη διευθύντρια Ερευνών κυρία Ιωάννα Τσίγκανου να μιλούν – συγκριτικά – για πολύ ανησυχητικά αποτελέσματα καθώς βαίνουν διαρκώς επιδεινούμενα, σε μια κοινωνία που κατακλύζεται από φόβο, ανασφάλεια και έντονη επιθυμία για τάξη και ευνομία.
Δυσαρέσκεια δεν σημαίνει όμως απαραιτήτως και άρνηση του κοινοβουλευτισμού: περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες πιστεύουν ότι «πολιτικά κόμματα που θέλουν να ανατρέψουν τη δημοκρατία θα πρέπει να απαγορεύονται». Πηγή αισιοδοξίας αποτελούν και τα στοιχεία που αφορούν τον τρόπο ζωής του Ελληνα: περίπου οκτώ (!) στους δέκα πολίτες δηλώνουν ικανοποιημένοι από τη ζωή τους, κάνοντας τους ερευνητές να μιλούν για αντίφαση που εντοπίζεται διαχρονικά κυρίως στην Ελλάδα. Η ευλογία του ήλιου αλλά και η θαλπωρή των ισχυρών προσωπικών δεσμών με οικογένεια και φίλους φαίνεται ότι επιτρέπουν στους Ελληνες να παίρνουν βαθιές ανάσες ακόμη και στις πιο ασφυκτικές συνθήκες.
Το πολιτικό σύστημα νοσεί και οι έλληνες πολίτες δεν χάνουν ευκαιρία να δηλώνουν παντελή έλλειψη εμπιστοσύνης στον βασικότερο θεσμό του, το Κοινοβούλιο: η συντριπτική πλειονότητα των ερωτηθέντων (74,8%) κινείται σε φάσμα αρνητικών απαντήσεων, 20,3% βρίσκεται κάπου στη μέση, ενώ μόνο το 5% απαντά θετικά.
Αίσθηση διαφθοράς και φαινόμενα αρνησιδικίας ωθούν τους ερωτηθέντες σε απαξίωση του θεσμού της Δικαιοσύνης. Ποσοστό 45,8% απαντά με αρνητικό πρόσημο όταν ερωτάται για την εμπιστοσύνη στα ελληνικά δικαστήρια, 33,9% κινείται με μεσοβέζικη διάθεση, ενώ το 20,3% δηλώνει θετικά διακείμενο.
Ο θεσμός που εμφανίζεται να απολαμβάνει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη είναι αυτός της Αστυνομίας, με τις θετικές απαντήσεις να συγκεντρώνουν 29,5%, τις μέσες το 36,4% και τις αρνητικές το 34,1%. «Παρά την ιστορικά όχι καλή σχέση του Ελληνα με την Αστυνομία, το στοιχείο αυτό αντανακλά ένα αίτημα για περισσότερη τάξη και ευνομία» σχολιάζει η κυρία Τσίγκανου.
Στην έρευνα δεν εντοπίζονται πουθενά χειρότερα ποσοστά: η εμπιστοσύνη στους πολιτικούς βρίσκεται στο ναδίρ (όπως φαίνεται στον σχετικό πίνακα), ενώ και οι μήτρες τους, τα κόμματα, δεν έχουν καλύτερη μεταχείριση: μόλις το 1,8% απαντά ότι εμπιστεύεται τους πολιτικούς σχηματισμούς, ενώ το 85,7% διακατέχεται από άρνηση – στη μέση κινείται το 12,4%.
Το 80% κατακεραυνώνει τη σημερινή κυβέρνηση (απαντά αρνητικά στην ερώτηση «πόσο ικανοποιημένος/η είστε από τον τρόπο με τον οποίο κάνει τη δουλειά της η σημερινή κυβέρνηση στην Ελλάδα»), ενώ το 82,8% διατυπώνει αίτημα για λήψη μέτρων που θα μειώσουν τις εισοδηματικές διαφορές.
Το ενδιαφέρον είναι ότι, παρά το έλλειμμα ικανοποίησης «από τον τρόπο που λειτουργεί η δημοκρατία στην Ελλάδα» (ποσοστό 60,5% δηλώνει άρνηση, 29,9% κινείται στο κέντρο και μόνο το 9,4% απαντά με θετικό πρόσημο), εν τούτοις οι πολίτες δεν επιθυμούν κατάλυση του κοινοβουλευτισμού, με θέση κατά κύριο λόγο αρνητική ως προς τα κόμματα που θέλουν να ανατρέψουν τη δημοκρατία (σχετικός πίνακας).
Από το σκηνικό της πλήρους απαξίωσης εξαιρούνται δύο βασικοί πυλώνες του κοινωνικού κράτους, Παιδεία και Υγεία: οι πολίτες διατυπώνουν σχετική κριτική, αισθάνονται ωστόσο ότι δημόσια σχολεία και νοσοκομεία δεν έχουν πλήρως αποσαθρωθεί – σημειωτέον ότι η έρευνα διεξάγεται και στην περιφέρεια, εκεί όπου δεν υπάρχουν οι πολλές εναλλακτικές του Λεκανοπεδίου και το κοινωνικό κράτος λειτουργεί ως καταφύγιο.
Είναι ενδεικτικό ότι στην ερώτηση «τι πιστεύετε γενικά για την παρούσα κατάσταση των υπηρεσιών Υγείας στην Ελλάδα», το 61,1% δίνει αρνητικές απαντήσεις, το 30,4% τοποθετείται κεντρικά και το 8,6% δηλώνει ικανοποίηση.
Τα πλέον παρήγορα ποσοστά σχετίζονται με την καθημερινότητα και την ικανοποίηση που αντλεί ο Ελληνας από αυτήν. «Πρόκειται για αντίφαση που ανιχνεύεται διαχρονικά, κυρίως στη χώρα μας» σημειώνει η κυρία Τσίγκανου. «Παρά τις αντιξοότητες, ο Ελληνας χαίρεται τη ζωή του. Υπάρχουν βαθιές και ουσιαστικές δομές, όπως η οικογένεια, υπάρχουν τα κοινωνικά δίκτυα και οι ισχυρές προσωπικές φιλίες που διαμορφώνουν μια πραγματικότητα αν μη τι άλλο θετική. Από την άλλη πλευρά, η φύση της Ελλάδας, ο ήλιος, η θάλασσα φαίνεται ότι δρουν επουλωτικά στις όποιες πληγές».
Η Ευρωπαϊκή Κοινωνική Ερευνα διεξάγεται κάθε δύο χρόνια, με τη συμμετοχή 30 κατά μέσον όρο ευρωπαϊκών χωρών. Φορέας της εθνικής συμμετοχής της Ελλάδας στο πρόγραμμα είναι το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, με εθνικό εκπρόσωπο την κυρία Ιωάννα Τσίγκανου, διευθύντρια Ερευνών στο ΕΚΚΕ. Τα εν λόγω αποτελέσματα στηρίζονται στον 5ο γύρο της έρευνας που διεξήχθη στην Ελλάδα το διάστημα Ιουνίου – Ιουλίου 2011. Το τελικό δείγμα ήταν 2.790 νοικοκυριά, ενώ ολοκληρωμένες συνεντεύξεις έγιναν με 2.715 άτομα, ηλικίας 15 ετών και άνω.
