Έρχονται καθημερινά, για χρόνια αντιμέτωποι με τον καρκίνο, πασχίζουν να βοηθήσουν καρκινοπαθείς ασθενείς. Είναι οι γιατροί και το προσωπικό του αντικαρκινικού νοσοκομείου ΜΕΤΑΞΑ. Τι γίνεται όμως όταν οι ρόλοι αλλάζουν και τα φέρνει έτσι η ζωή που από γιατρός περνάς από την άλλη πλευρά, αυτή του καρκινοπαθή; Τότε που χάνεται η ψευδαίσθηση της αθανασίας και μεταβάλλονται τα μέτρα και σταθμά που ήξερες;

Τότε είναι που ο χρόνος σωματοποιείται και μαθαίνεις να τον ακούς. Αυτός είναι και ο τίτλος του συγκλονιστικού ντοκιμαντέρ του Σταύρου Ψυλλάκη, το οποίο συμμετείχε στο 14ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: “ΜΕΤΑΞΑ, ακούγοντας τον χρόνο”.

Περνώντας τη πύλη του νοσοκομείου Μεταξά, και στη μικρή διαδρομή που έχω να κάνω μέχρι να βρω τον κ. Νίκο Καρβούνη, ογκολόγο-παθολόγο, διευθυντή της Α’ Παθολογικής Κλινικής Ε.Ε.Ν.Π. “ΜΕΤΑΞΑ”, δε σταματώ να σκέφτομαι το μεγαλείο της ανθρώπινης φύσης, πως αυτή η ξεχωριστή ομάδα ασθενών, οι οποίοι ενώ πάσχουν από καρκίνο συνεχίζουν να εργάζονται στο νοσοκομείο ΜΕΤΑΞΑ, έναν χώρο που τους υπενθυμίζει κάθε ώρα και λεπτό τον δικό τους γολγοθά.

“Δεν είναι εύκολο να λες τον πόνο σου στο φακό, δεν είναι Ταρκόφσκι”, μου λέει ο Νίκος Καρβούνης ο οποίος βρίσκεται πίσω από την ιδέα για το ντοκιμαντέρ και μετρά 26 χρόνια ζωής μέσα στο νοσοκομείο.

“Παρατήρησα πως ολοένα αυξανόταν ο αριθμός των συναδέλφων που εμφάνιζαν καρκίνο, παλεύοντας αυτή τη φορά με τον «δικό τους» καρκίνο, ενώ την ίδια στιγμή δε σταμάτησαν λεπτό να εργάζονται στο νοσοκομείο”, λέει απαντώντας μου στην ερώτηση πώς σκέφτηκε κάτι τέτοιο.

“Για 5 με 6 χρόνια η εν λόγω ιδέα σερνόταν και δεν τύγχανε προσοχής”, προσθέτει με παράπονο, τονίζοντας πως σε όποιον το είχε αναφέρει, έπαιρνε την ίδια απάντηση: “σιγά και ποιος θα ενδιαφερθεί;”, αρχίζοντας και ο ίδιος να αναρωτιέται μήπως όντως η ιδέα του δεν ήταν και τόσο καλή.

Όλα αυτά μέχρι που έγινε η αρχή από την Κινηματογραφική Λέσχη της Μεσοποταμίας στο Μοσχάτο, όπου έγινε το “προξενιό με τον σκηνοθέτη Σταύρο Ψυλλάκη”, όπως μου λέει.

“Μετά το πρόβλημα ήταν τα χρήματα για να γίνει η παραγωγή και ως θεία συγκυρία στο ετήσιο συνέδριο Ογκολογίας στο διάλειμμα έπεσα πάνω σε ένα μέλος του ΔΣ της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος (ΕΟΠΕ). Του είπα τη ιδέα και η ΕΟΠΕ ενδιαφέρθηκε”,αναφέρει και σημειώνει πως εκτός από την ΕΟΠΕ, χορηγός της εν λόγω παραγωγής είναι η SafeBlood BioAnalytica A.E, ενώ συνεισέφεραν οικονομικά και ο ιατρικός σύλλογος Πειραιά και η Ομοσπονδία Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας (ΟΕΝΓΕ).

“Μου αρκεί που μια τρελή ιδέα που είχα και δεν τη πίστεψε κανείς, υλοποιήθηκε”, λέει και σπεύδει να μου πει δύο λόγια για το ντοκιμαντέρ, υπογραμμίζοντάς μου για άλλη μια φορά πως είναι δουλειά του Σταύρου Ψυλλάκη.

“Επέλεξα να χειρουργηθώ από άσημους γιατρούς”

“Γενικά, στο ντοκιμαντέρ εμφανίζονται 5-6 ιατροί, 3-4 νοσηλεύτριες, 2-3 άτομα του διοικητικού προσωπικού και 2-3 ασθενείς, ενώ από όλους αυτούς  ένας έχει «φύγει»”, μου λέει, ενώ σημειώνει πως χρειάστηκαν 43 ώρες γυρισμάτων για να βγουν τα 86 λεπτά που είναι το ντοκιμαντέρ.”Δεν ήταν εύκολο, όλα μου φταίγανε”, μου εκμυστηρεύεται. “Φανταστείτε μετά από ώρες στη δουλειά, κατάκοπος, με τα ίδια ρούχα να έχεις να κάνεις γύρισμα”.

Επί της ουσίας οι “πρωταγωνιστές” αν μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη λέξη είναι τέσσερις: Ο συνταξιούχος μικροβιολόγος Γιώργος Σταθόπουλος, η Μαρία Πουλίζι και ο Νίκος Μπουντούρογλου ιατροί ακτινοθεραπευτές, ο ίδιος ο κ. Καρβούνης και ο συγγραφέας Αλέξανδρος Ζούκας από τον οποίο εμπνεύστηκε ο σκηνοθέτης και το τίτλο.

“Οι προσωπικές εκμυστηρεύσεις των παιδιών είναι συγκλονιστικές”, δηλώνει, ο Ν. Καρβούνης αναφερόμενος στον Ν. Μπουντούρογλου ο οποίος διαγνώστηκε με καρκίνο μόλις στα 35 του.

“Κάθε φορά που βγάζει αξονική ο Νίκος γυρίζει και μου κάνει: έβγαλα πράσινη κάρτα παραμονής και σήμερα”.

Εξιστορώντας την δική του ιστορία, ο κ. Καρβούνης τονίζει ότι επέλεξε να χειρουργηθεί από άτομα που ξέρει, “από τους φίλους του”, όπως μου λέει.

“Το ξέρω τους φόρτωσα με ένα τεράστιο βάρος και τους άγχωσα”, προσθέτει. “Δεν είναι εύκολο να χειρουργείς κάποιον που ξέρεις χρόνια και για αυτό τους ζητώ συγγνώμη”.

“Επέλεξα να χειρουργηθώ από άσημους ιατρούς και να νοσηλευτώ στο νοσοκομείο μου. Τότε το προσωπικό είχε τρελαθεί. Εγώ ήμουν στο κρεβάτι και έτυχε μια μέρα ένας συνάδελφος να πάθει εγκεφαλικό και να τον φέρουν στον ίδιο θάλαμο. Ήμουν ασθενής, είχα τον πόνο μου και ανησυχούσα και για τον συνάδελφο δίπλα”, λέει γελώντας πια.

Μάλιστα, θυμάται ότι όταν έκανε την εξέταση για να δει εάν είχε καρκίνο είχε μείνει λίγο προσωπικό στο νοσοκομείο που αναγκάστηκε να πάει μόνος του τη δική του βιοψία στο εργαστήριο!

“Ήταν απίστευτο το συναίσθημα να σου λένε πάρ’ το και πήγαινέ το μόνος σου”, λέει τονίζοντας πως η διάγνωση του ανακοινώθηκε τηλεφωνικά.

Μάλιστα, μου διηγείται ένα “αστείο” περιστατικό. “Μια φορά είχε φέρει ένας φίλος έναν γνωστό για να τον εξετάσω και φεύγοντας, κατεβαίνοντας στις σκάλες τον ακούω να λέει «μην ανησυχείς έχει το ίδιο πρόβλημα με σένα, θα σε προσέξει». “Η αλήθεια είναι πως γέλασα γιατί αλίμονο αν αυτό σε κάνει να εμπιστευτείς ένα γιατρό”, σχολιάζει.

“Να δείξουμε ότι κάτι κάνουμε και εμείς στην Ελλάδα”

Στην επόμενη μου ερώτηση ξαφνικά σοβαρεύει και αισθάνομαι στα λεγόμενά του μια πικρία. “Είναι εύκολο να δείχνουμε τη διαφθορά που υπάρχει αλλά υπάρχει και η καλή πλευρά του ΕΣΥ. Πρέπει να δείξουμε ότι κάτι κάνουμε και εμείς στην Ελλάδα. Το ντοκιμαντέρ πιστεύω πως το δείχνει αυτό”, μου λέει.

“Μέχρι τώρα την ταινία έχουν δει καμιά 200 άτομα και αυτό επειδή κυκλοφορεί ενδονοσοκομειακά θα λέγαμε. Η SafeBlood BioAnalytica A.E, την έδωσε ως χριστουγεννιάτικο δώρο στους εργαζομένους της, σε μια κασετίνα με δεύτερο DVD το ντοκιμαντέρ του Σ. Ψυλλάκη «Ο άνθρωπος που ενόχλησε το σύμπαν», το οποίο είναι γυρισμένο στο Ψυχιατρείο Χανίων και προσπαθεί να ακούσει τον λόγο της ανθρώπινης τρέλας.

…”Μετά το Πάσχα εμείς κανονίζουμε να δείξουμε την ταινία στο αμφιθέατρο, εδώ στο νοσοκομείο, μου λέει και μοιράζεται τη σκέψη του να έστελνε κάποιο αντίγραφο της του ντοκιμαντέρ σε κάποιο διεθνές επιστημονικό περιοδικό ώστε να το μάθαιναν και άλλοι.

“Είναι κρίμα να «θαφτεί» και να μη βγαίνουν τέτοια προς τα έξω, πρέπει να τα βλέπει ο κόσμος αυτά”.

Ο Dr House και η ψυχολογική υποστήριξη των ασθενών

Ερωτηθείς αν παρακολουθεί καθόλου καμία από τις ιατρικές σειρές, μου αναφέρει πως βρίσκει εξαιρετικό τον Dr. House και πως κάποτε σε μια διάλεξη στο Κουσάντασι πριν από 5-6 χρόνια είχε εντάξει αποσπάσματα από την ομώνυμη σειρά αλλά και από το “Wit” με την Emma Thompson, την οποία βρίσκει εξαίσια ταινία και μου την προτείνει ανεπιφύλακτα.

“Έγινε πανικός”, μου λέει,”όλοι ενθουσιάστηκαν”. Σίγουρα τέτοιου είδους παραγωγές μπορούν να βοηθήσουν τους ασθενείς, σαν ένα είδος ψυχολογικής υποστήριξης.

Μπουντούρογλου: Να μην ξεχωρίζει ο γιατρός άρρωστος

“Δεν πρέπει ο γιατρός άρρωστος να έχει διαφορετική μεταχείριση από τον άρρωστο απλό πολίτη”, μου λέει από τη πλευρά του ο Νίκος Μπουντούρογλου.

Το μήνυμα που θα ήθελε εκείνος να εκλάβει όποιος δει το ντοκιμαντέρ είναι πως σε καμία περίπτωση γιατρός και ασθενής δεν πρέπει να είναι αντίπαλοι, δεν πρέπει να είναι εταίροι εμπορικοί.

“Πρέπει να υπάρχει ισάξια αντιμετώπιση”, σημειώνει και τονίζει, αναφερόμενος στο λεγόμενο “φακελάκι: Μόλις κλείσει η πόρτα, και οι δύο θα βρίζουν ο ένας τον άλλο (γιατρός και ασθενής), και αυτός που πλήρωσε και αυτός που πληρώθηκε”.

Αναφέρει δε πως τα ποσοστά καρκινοπαθών έχουν αυξηθείτα τελευταία χρόνια στο ΜΕΤΑΞΑ.

“Εκεί που πριν δύο χρόνια είχαμε 30.000 καρκινοπαθείς, σήμερα έχουμε 40.000 με 45.000”.

“Η αύξηση των ασθενών οφείλεται”, μου λέει, “σε δύο λόγους”: Πρώτον κανένας δεν έχει πια χρήματα για ιδιωτική ασφάλιση και δεύτερον έχει αυξηθεί ο καρκίνος στις ηλικίες 25-50.

“Είμαστε υποχρεωμένοι να έχουμε κυρίαρχη τη δημόσια υγεία”, τονίζει και προσθέτει πως πάμε από τα κακό στο χειρότερο.

“Από 1.200 άτομα προσωπικό τα ΜΕΤΑΞΑ σήμερα αριθμεί σήμερα τα μισά άτομα, ενώ μας τα ’χουν κόψει όλα”.

Τέλος, σημειώνει πως η συντροφικότητα, το να μπορείς να μοιράζεσαι το πρόβλημά σου και να μη μένει σπίτι σου είναι πολύ σημαντικό.

Ψυλλάκης: “Να «κάνουμε ένα τσιγάρο», να δούμε τι έχει νόημα στη ζωή”

“Γενικά με ενδιαφέρει η υπαρξιακή κατάσταση του ανθρώπου, όταν βρίσκεται σε οριακές καταστάσεις”, λέει ο Σταύρος Ψυλλάκης, σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ, λύνοντάς μου την απορία για το τι τον ιντρίγκαρε ώστε να πει το ναι.”Ο καρκίνος όπως και η τρέλα με την οποία ασχολήθηκα στο ντοκιμαντέρ «Ο άνθρωπος που ενόχλησε τα σύμπαν», είναι τέτοιες καταστάσεις”, μου αναφέρει, σημειώνοντας πως δεν είχε προσωπική εμπειρία για να τον ευαισθητοποιήσει άμεσα.

“Το ντοκιμαντέρ μιλάει για τη ίδια τη ζωή, θα μπορούσε να είναι για οποιαδήποτε άλλη ασθένεια”, υπογραμμίζει λέγοντας πως υπάρχει πίστη στον ίδιο τον άνθρωπο και στις δυνατότητές του.

Οι συμμετέχοντες αντλούν δύναμη από τους ίδιους τους τους εαυτούς, από την ίδια την εμπειρία της ζωής.

“Με τίποτα η κατάσταση του καρκινοπαθή δεν είναι η κατάσταση ενός μελλοθάνατου”, προσθέτει, λέγοντας πως παρατηρώντας τους συμμετέχοντες είδε διάφορες αντιφατικές συμπεριφορές.

“Ο καθένας μας είναι ένα μοναδικό αντίτυπο στη ζωή”, μου λέει δανειζόμενος τη φράση που λέει  Ν. Καρβούνης στο ντοκιμαντέρ.

“Ο καθένας τους είναι ξεχωριστός, είμαστε έρμαια του χαρακτήρα μας”, λέει, ενώ παραδέχεται πως σοκαρίστηκε από μια ιστορία.

Ένας εκ των συμμετεχόντων στο ντοκιμαντέρ είχε εξοικειωθεί με τον θάνατο από πολύ νωρίς στη ζωή του καθώς η μητέρα του είχε μια σπάνια κληρονομική ασθένεια. Ο πατέρας του σκότωσε την μητέρα του για να τη λυτρώσει και μετά αυτοκτόνησε ενώ εκείνος ζούσε παράλληλα γνωρίζοντας ότι έχει 50% πιθανότητες να νοσήσει από την εν λόγω ασθένεια και να πεθάνει.

Έτσι, είχε μια πιο ήρεμη και γαλήνια αντιμετώπιση, όταν έμαθε ότι έχει καρκίνο. Στο ντοκιμαντέρ τον βλέπουμε να λέει πως πήρε όσα φάρμακα υπήρχαν και πως προτιμά να τον σκοτώσει ο καρκίνος παρά τα φάρμακα που θα τον σκοτώσουν γρηγορότερα.

Μάλιστα, στο τέλος του ντοκιμαντέρ τον βλέπουμε να δηλώνει πως περιμένει να γιορτάσει τα γενέθλιά του, “«δε φεύγω» νωρίτερα”, λέει γελώντας.

Ο μοναδικός από τους συμμετέχοντες που πέθανε είναι ένα γλυκύτατος παχουλός κύριος, ο οποίος όπως μου λέει ο κ. Ψυλλάκης αν και δεν ήταν μορφωμένος μιλούσε τόσο μεστά, πυκνά όσο δε μίλησε κανείς.

“Οι άνθρωποι κρύβουν εκπλήξεις και αυτό είναι ωραίο”, μου λέει, ενώ με συμβουλεύει “Μην περιμένεις να ακούσεις σπουδαία πράγματα από ένα γραμματιζούμενο, ψάξε πιο χαμηλά”.

Ερωτηθείς εάν το εν λόγω έργο θα μπορούσε να βοηθούσε τους καρκινοπαθείς, απαντά αφοπλιστικά πως μια φίλη του, η οποία δεν είναι καρκινοπαθής το βλέπει μια φορά το μήνα.

“Βλέπει το ντοκιμαντέρ ως είδος κάθαρσης”, μου λέει και έχει δίκιο. Όταν το είδα και εγώ κατάλαβα τι εννοούσε, είδα πως χρειαζόμαστε που και που ένα χαστούκι για τη καταστροφή που φέρνουμε τόσο εύκολα καθημερινά για πράγματα τόσο μικρά που δεν θα έπρεπε.

“Γιατί πρέπει να χτυπήσει ο θάνατος για να ψαχτούμε”;  με ρωτάει ο κ. Ψυλλάκης. “Το επόμενο λεπτό δεν είναι δεδομένο, η ζωή είναι μια έκπληξη”.

“Πρέπει να στοχαζόμαστε τη ζωή, να σταματάμε για λίγο να «κάνουμε ένα τσιγάρο» για να δούμε τι έχει νόημα”, καταλήγει και να μου αναφέρει μια φράση που λέει η Μαρία Πουλίζι στο ντοκιμαντέρ: “Πλέον δε με αγχώνει τίποτα, δε με νοιάζει αν ο γιος μου πάρει κακούς βαθμούς στο σχολείο, αυτό που του λέω είναι να δει όσα περισσότερα μπορεί από τον κόσμο, από εκεί θα μάθει”.

*Το ντοκιμαντέρ “ΜΕΤΑΞΑ, ακούγοντας το χρόνο” δεν προβάλλεται ακόμα κάπου, ωστόσο βρίσκονται σε εξέλιξη κινήσεις για να μπορέσει να φτάσει στο ευρύ κοινό μέσα στους επόμενους μήνες.