Οι πόλεμοι και οι κρίσεις του 2011 έχουν οδηγήσει σε μια παγκόσμια αύξηση των προσφύγων. Με πολλές χώρες της Δύσης να σφραγίζουν τα σύνορά τους, οι πρόσφυγες άρχισαν τώρα να στρέφονται και προς αλλού.
Η όλη κατάσταση θυμίζει την ηρεμία πριν από την καταιγίδα.
Στη διάρκεια του χειμώνα που πέρασε, η μικρή ιταλική νήσος Lampedusa, έπαψε να απασχολεί το παγκόσμιο ενδιαφέρον. Μέχρι τότε, αποτελούσε το επίκεντρο της διεθνούς προσοχής. Για πολλούς μήνες, αυτό το νησάκι απέναντι από την Τυνησία, γέμιζε καθημερινά από Αφρικανούς απελπισμένους, που έψαχναν για μια καλύτερη ζωή. Οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης στα κέντρα κράτησης, τους οδήγησαν ακόμη και σε εξεγέρσεις, ενώ τον περασμένο Σεπτέμβριο ένα από αυτά πυρπολήθηκε.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της υπηρεσίας προσφυγικών θεμάτων του ΟΗΕ UNHCR, η Μάλτα και η Ιταλία έχουν δεχθεί μια ιδιαίτερη αύξηση αιτήσεων ασύλου το 2011. Κάτι ανάλογο συνέβη και στη Τουρκία, με αύξηση των προσφύγων από το Ιράκ και τη Συρία.
Οι αριθμοί απηχούν τις κρίσεις του 2011, δηλαδή την αραβική άνοιξη, τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία, και γενικά τα αιματηρά γεγονότα σε πολλά αφρικανικά κράτη.
Συνολικά, περίπου 441.300 άτομα ζήτησαν άσυλο στις αναπτυγμένες χώρες, δηλαδή 20% περισσότερα από το 2010.
Όπως λέει ο επίτροπος του ΟΗΕ για θέματα προσφύγων Antonio Gutteres, «ο υψηλός αριθμός αιτήσεων ασύλου αποδεικνύει ότι το 2011 ήταν μια δύσκολη χρονιά για πολλούς ανθρώπους. Μέχρι το 2010, οι αριθμοί αυτοί σημείωναν σταθερή πτώση, ενώ τώρα αυξάνονται…».
Σύμφωνα με τον Karl Kopp της ΜΚΟ Pro Asyl, «όχι μόνο τα νούμερα, αλλά και η όλη κατάσταση είναι πλέον δραματική… το 2011 ήταν η πιο δραματική χρονιά σε θέματα προσφυγικής πολιτικής στην Ευρώπη. Είχαμε τους περισσότερους θανάτους. Πάνω από 2.000 άτομα πέθαναν προσπαθώντας να περάσουν από την Τυνησία και την Λιβύη στην Ιταλία».
Μεγάλος αριθμός προσφύγων προέρχεται από την Ακτή του Ελεφαντοστού, τη Λιβύη, την Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ, και την Κίνα. Ο μεγαλύτερος όμως αριθμός προσφύγων προέρχεται από τις παραπάνω τρεις τελευταίες χώρες, όπως άλλωστε συνέβη και το 2010.
Οι χώροι κράτησης των προσφύγων στις χώρες της Ευρώπης έχουν γεμίσει από ανθρώπους. Το ταξίδι τους είναι μια οδύσσεια.
Για παράδειγμα, πολλοί Ιρακινοί κατέφυγαν στη Συρία, ενώ τώρα αναγκάζονται να φύγουν κι από κει. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στο Ιράν και το Πακιστάν. Οι δυο αυτές χώρες προσπαθούν να επαναπροωθήσουν τους πρόσφυγες από το Αφγανιστάν, με αποτέλεσμα όλοι αυτοί οι άνθρωποι να ψάχνουν για νέους προορισμούς.
Ο πιο δημοφιλής προορισμός παραμένει η Ευρώπη, με 327.000 αιτήσεις ασύλου μέσα στο 2011. Στις ΗΠΑ, ο αριθμός αυτός φτάνει τις 99.400. Στη Γερμανία, 45.741.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ο δημοφιλέστερος προορισμός στην ΕΕ είναι η Γερμανία, με αιτήσεις ασύλου από πρόσφυγες του Αφγανιστάν, του Πακιστάν, του Ιράν, και της Συρίας.
Έκπληξη προκαλεί και η αυξημένη αίτηση ασύλου στην Ιαπωνία και στη Νότιο Κορέα. Οι δυο αυτές χώρες είδαν μια αύξηση των αιτήσεων κατά 77%. Βέβαια ο πραγματικός αριθμός είναι μικρός (2.900 αιτήσεις), αλλά δεν παύει να αποτελεί μια ένδειξη ότι οι πρόσφυγες ψάχνουν για όλο και πιο νέους προορισμούς.
Αιτήσεις ασύλου υπάρχουν ακόμη και για χώρες της Ν. Αμερικής, κάτι που σημαίνει ότι οι διαδρομές των προσφύγων γίνονται όλο και πιο επικίνδυνες, πιο ακριβές, και πιο μακρινές. Ένας παράγοντας που συντελεί σε αυτό είναι και το γεγονός ότι η ΕΕ, αλλά και χώρες όπως η Αυστραλία θέτουν όλο και περισσότερους περιορισμούς στο ζήτημα της χορήγησης ασύλου, και παράλληλα αστυνομεύουν πιο αποτελεσματικά τα σύνορά τους.
Οι εκτιμήσεις των ειδικών θέλουν όλο και περισσότερους ανθρώπους να διακινδυνεύουν αυτό το επικίνδυνο ταξίδι της προσφυγιάς το 2012. Ήδη ξανάρχισε ένα νέο κύμα προσφύγων προς την ιταλική Lampedusa, με μικρά σκάφη που διασχίζουν με μεγάλο κίνδυνο την Μεσόγειο. Όσοι ξεκινούν ένα τόσο επικίνδυνο ταξίδι δεν έχουν πολλά να χάσουν. Τον μήνα που διανύουμε, έφτασαν στο νησί αρκετές εκατοντάδες νέων προσφύγων, αλλά τουλάχιστον πέντε άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην διαδρομή.
S.A.
