Με μεσοσταθμικό επιτόκιο στα επίπεδα του 3,6% για τα νέα ομόλογα που θα εκδοθούν προς αντικατάσταση των παλαιών, με φόρμουλα της τελευταίας στιγμής που εντάσσει στο «κούρεμα» τα τραπεζικά δάνεια που έχουν λάβει Δημόσιες Επιχειρήσεις και Οργανισμοί (ΔΕΚΟ) -και συνεπώς διευρύνει τις ζημιές που θα υποστούν τα εγχώρια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα-, αλλά πιθανότατα και με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) ολοκληρώνεται, σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, ο πρώτος γύρος του πολύμηνου θρίλερ για τη συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών στην αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους. Το ζήτημα της εμπλοκής της ΕΚΤ θα απασχολήσει το σημερινό Eurogroup.

Η συμμετοχή

Ωστόσο, απομένει ο κρίσιμος δεύτερος γύρος στη διάρκεια του οποίου θα πρέπει η συμφωνία να «μεταφραστεί» σε πράξεις. Προϋπόθεση για κάτι τέτοιο είναι όχι μόνο η απρόσκοπτη υλοποίηση του νέου δανειακού προγράμματος προς την Ελλάδα αλλά και η σχεδόν καθολική συμμετοχή των ιδιωτών πιστωτών μας στην εθελοντική ανταλλαγή των ομολόγων (PSI). Προκειμένου να επιτευχθεί η συμμετοχή αυτή, η ελληνική κυβέρνηση έχει ήδη έτοιμη τη νομοθετική ρύθμιση με την οποία θα εισαγάγει αναδρομικά ρήτρες συλλογικής δράσης (CACs), ώστε εφόσον ενταχθεί στο «κούρεμα» εθελοντικά η μεγάλη πλειοψηφία -όχι, όμως, το σύνολο- των ιδιωτών επενδυτών, η διαδικασία να καταστεί υποχρεωτική και για όσους διαφοροποιηθούν. Μια τέτοια εξέλιξη πιθανότατα θα θεωρηθεί πιστωτικό γεγονός και θα πυροδοτήσει την αποπληρωμή των ασφαλίστρων έναντι κινδύνου χρεοκοπίας (CDS).

Από την αναδιάρθρωση χρέους δεν θα εξαιρεθούν εντελώς ούτε τα φυσικά πρόσωπα, αφού φαίνεται πως ενεργοποιείται το σενάριο που είχε παρουσιάσει ως πιθανότερο ο «Ε.Τ.»: Δηλαδή, δεν θα υποστούν «haircut» μόνο τα φυσικά πρόσωπα που διαθέτουν ελληνικά κρατικά ομόλογα αξίας έως 100.000 ευρώ (ποσό που αποτελεί και το όριο εγγύησης του Δημοσίου για τις τραπεζικές καταθέσεις). Οι μεμονωμένοι αυτοί ομολογιούχοι θα λάβουν πίσω στο ακέραιο το κεφάλαιό τους χωρίς να υποστούν απομείωση, όμως δεν πρόκειται να αποκομίσουν κέρδος από την απόδοση που υπόσχονταν αρχικά οι ελληνικοί κρατικοί τίτλοι.

Ανάλογα την ανάπτυξη

Οι όροι που συμφωνήθηκαν μεταξύ ελληνικής κυβέρνησης και Τρόικας, από τη μία πλευρά, και ιδιωτών επενδυτών, από την άλλη πλευρά, περιλαμβάνουν μειωμένο επιτόκιο σε σχέση με το μεσοσταθμικό 4%-4,2% το οποίο αρχικά είχε τεθεί ως «κόκκινη γραμμή» από τους ομολογιούχους. Οπως προαναφέρθηκε, το «κουπόνι» κινείται εν τέλει στα επίπεδα του 3,6%, ενώ για τα νέα ομόλογα λήξεως έως το 2020 το επιτόκιο θα ξεκινά από το 3%, ικανοποιώντας στο ακέραιο τη σχετική απαίτηση Γερμανίας και Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ).

Για να κάνουν την παραπάνω υποχώρηση σε σχέση με τις αρχικές θέσεις τους, οι ιδιώτες, εκπροσωπούμενοι από το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο (IIF), διασφάλισαν ότι στα νέα ομόλογα θα υπάρξει ρήτρα ανάπτυξης, η οποία θα τους επιτρέπει να λάβουν ελαφρά αυξημένο επιτόκιο αν το ΑΕΠ της χώρας μας αναπτυχθεί τα επόμενα χρόνια με ρυθμούς μεγαλύτερους από ό,τι προβλέπεται. Επιπλέον, οι ιδιώτες ομολογιούχοι απέσπασαν την υπόσχεση του επίσημου τομέα (Ε.Ε.-ΕΚΤ-ΔΝΤ) να συνεισφέρει στην κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού των 15-20 δισ. ευρώ το οποίο είχε εντοπίσει το ΔΝΤ για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους μας ακόμα και μετά το «κούρεμα». Η υπόσχεση αυτή αποτελούσε προϋπόθεση για να δώσουν τα χέρια οι εκπρόσωποι του IIF με την ελληνική κυβέρνηση και την Τρόικα, καθώς μόνο έτσι έχουν νόημα στην πράξη οι ρήτρες ανάπτυξης. Χάρη στις ρήτρες οι ομολογιούχοι μπορεί να περιορίσουν τις απώλειές τους σε όρους καθαρής παρούσης αξίας (NPV), λίγο χαμηλότερα από το 70%.

Αρχίζουν roadshows

Πλέον, οι ιδιώτες επενδυτές θα περιμένουν να τους αποσταλεί -το νωρίτερο την ερχόμενη Δευτέρα και το αργότερο την ερχόμενη Τετάρτη- η διερευνητική επιστολή του υπουργείου Οικονομικών (LOI), η οποία θα σημάνει την επίσημη πρόσκληση συμμετοχής στη διαδικασία του PSI. Στη συνέχεια, η ελληνική κυβέρνηση, σε συνεργασία με το IIF, θα διοργανώσει ειδικές εκδηλώσεις (roadshows) στο εξωτερικό ώστε να προβάλει την αναγκαιότητα ένταξης των ιδιωτών στη διαδικασία. Ηδη ο εκτελεστικός διευθυντής του IIF Τσαρλς Νταλάρα και ο συμπροεδρεύων στην επιτροπή των ομολογιούχων Ζαν Λεμιέρ μετέβησαν στο Παρίσι με στόχο να συγκαλέσουν σήμερα σύσκεψη της επιτροπής και να εξετάσουν τα τεχνικά ζητήματα, ώστε η ανταλλαγή των κρατικών τίτλων να μπορεί να ξεκινήσει άμεσα.

Υποβάθμιση…

Το ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα που είχε καταρτιστεί στο τελευταίο Eurogroup προέβλεπε να ολοκληρωθεί η ανταλλαγή των ομολόγων και να εκταμιευθεί το δάνειο από το EFSF στις 6 Μαρτίου. Ο οίκος Standard & Poor’s, διά στόματος του αναλυτή του, Φρανκ Τζιλ, έχει ήδη δηλώσει ότι στη διάρκεια της ανταλλαγής θα υποβαθμίσει την Ελλάδα στη βαθμίδα της «επιλεκτικής χρεοκοπίας» (selective default) και μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας αυτής θα την αναβαθμίσει, διατηρώντας την όμως σε χαμηλό επίπεδο, το οποίο θα εξαρτηθεί από το αν το χρέος της χώρας περιοριστεί σε βιώσιμο επίπεδο.

Εμμεση εμπλοκή, μέσω μεταφοράς των ομολόγων στο EFSF

Η συνεισφορά του επίσημου τομέα θα γίνει πιθανότατα μέσω της έμμεσης συμμετοχής της ΕΚΤ στο «κούρεμα» των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου και εκτιμάται ότι θα επιτρέψει τη μείωση του ελληνικού δημόσιου χρέους κατά 10-15 δισ. ευρώ.

Χθεσινό δημοσίευμα της εφημερίδας «Wall Street Journal» ανέφερε ότι η ευρωτράπεζα «ετοιμάζεται να κάνει το μεγάλο βήμα», συμφωνώντας να ανταλλάξει τους ελληνικούς κρατικούς τίτλους που αγόρασε πέρυσι στη δευτερογενή αγορά σε τιμές μικρότερες της ονομαστικής αξίας τους. Πρόκειται για ομόλογα συνολικής αξίας 43-50 δισ. ευρώ, τα οποία αποκτήθηκαν με έκπτωση 20%-30%. Η λύση που φαίνεται να επικρατεί είναι αυτή που είχε παρουσιάσει ο «Ε.Τ.» ήδη από τις 26/1/2012 ως πιο πρόσφορη: μεταφορά του χαρτοφυλακίου ελληνικών ομολόγων της ΕΚΤ στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), ο οποίος με τη σειρά του θα τα δώσει στην Ελλάδα πουλώντας τα στην τιμή αγοράς τους (αντί της ονομαστικής τιμής). Ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος του EFSF Κριστόφ Φράνκελ δήλωσε χθες στο πρακτορείο Reuters ότι «το EFSF πιθανότατα θα παίξει σημαντικό ρόλο και στο PSI και στο νέο δανειακό πρόγραμμα για την Ελλάδα».

Πάντως, μέλη του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ εξακολουθούν να εμφανίζονται επιφυλακτικά για τη συμμετοχή στην ανταλλαγή ομολόγων και το τοπίο αναμένεται να ξεκαθαρίσει την ερχόμενη εβδομάδα. Επίσης, η «Wall Street Journal» υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει σχέδιο για να συμμετάσχουν στο «κούρεμα» οι κεντρικές τράπεζες των χωρών της Ευρώπης, οι οποίες έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους ελληνικούς τίτλους αξίας περίπου 12 δισ. ευρώ.

Τράπεζες, με κοινές  μετοχές  άνευ ψήφου

Με την έκδοση κοινών μετοχών οι οποίες δεν θα έχουν δικαίωμα ψήφου για τα επόμενα τρία χρόνια τουλάχιστον, προβλέπεται, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, να γίνει τελικά η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, προκειμένου να καλύψουν τις ζημιές από τη συμμετοχή τους στο PSI. Η μέθοδος αυτή επελέγη με γνώμονα την αποφυγή της κρατικοποίησης των τραπεζών, την οποία δεν ήθελε επ’ ουδενί η Τρόικα, αλλά και τη μερική ικανοποίηση του προέδρου του ΠΑΣΟΚ Γιώργου Παπανδρέου, ο οποίος επέμενε για κοινές μετοχές με δικαίωμα ψήφου και προσφάτως βρήκε σύμμαχο σε αυτό τον υπουργό Οικονομικών Ευάγγελο Βενιζέλο.

Η αναστολή του δικαιώματος ψήφου για μία τριετία θα δώσει στις διοικήσεις και τους ιδιώτες μετόχους των ιδιωτικών τραπεζών το περιθώριο να επιστρέψουν εντός τριετίας τα χρήματα που δέχθηκαν για την ανακεφαλαιοποίησή τους και να αποφύγουν, συνεπώς, αλλαγές στη μετοχική σύνθεσή τους.

«Haircut» και στα δάνεια των ΔΕΚΟ

Η ασφυκτική πίεση της Τρόικας για τη μέγιστη δυνατή συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στο «κούρεμα» του ελληνικού δημόσιου χρέους είχε ως αποτέλεσμα μια θεαματική «πιρουέτα» της τελευταίας στιγμής η οποία οδηγεί μεν σε μεγαλύτερη απομείωση του δημόσιου χρέους αλλά ταυτόχρονα αυξάνει τις ανάγκες κεφαλαιακής στήριξης των εγχώριων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων κατά 5-6 δισ. ευρώ, την ώρα που αυτές ήδη άγγιζαν τα 40 δισ. ευρώ.

Η «πιρουέτα» αυτή ήταν η διεύρυνση του «haircut» ώστε, εκτός από τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, να συμπεριληφθούν στη διαδικασία και τα δάνεια που έχουν χορηγήσει οι τράπεζες σε ΔΕΚΟ με την εγγύηση του Δημοσίου. Τα δάνεια αυτά ανέρχονται, σύμφωνα με τα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, στα 11 δισ. ευρώ, ενώ άλλες εκτιμήσεις ανεβάζουν το ποσό στα 18 δισ. ευρώ. Το ποσό των 11 δισ. ευρώ προέρχεται από μεσοπρόθεσμα δάνεια με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου (5 δισ. ευρώ), ομολογιακά (4,8 δισ. ευρώ) και κοινά δάνεια (1,2 δισ. ευρώ).

Μεταξύ των δημόσιων επιχειρήσεων που έχουν λάβει δάνεια προς «κούρεμα» είναι ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδας (ΟΣΕ), ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών (ΟΑΣΑ), τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ) και η Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ). Απομένει να διευκρινιστεί εάν τα δάνεια αυτά θα υπαχθούν κανονικά στη διαδικασία ανταλλαγής ομολόγων ή θα καταγραφούν οι επιπτώσεις των «κουρέματός» τους στα βιβλία των τραπεζών, υπό την εποπτεία της Τραπέζης της Ελλάδος και σε συνεργασία με την BlackRock.

Μέχρι στιγμής, η μόνη τράπεζα που έχει προβεί σε ανακοίνωση για το θέμα είναι η Eurobank, η οποία ανέφερε ότι τα δάνεια που έχει χορηγήσει σε ΔΕΚΟ περιορίζονται στα 335 εκατ. ευρώ.

Μάριος Ροζάκος στον  “Ελεύθερο Τύπο”