Ο Γκεβόρκ Βαρτανιάν είχε αποτρέψει απόπειρα απαγωγής τους από τους ναζί το 1943

Ο Γκεβόρκ Βαρτανιάν, ο άνθρωπος-θρύλος που ματαίωσε την όχι πολύ γνωστή απόπειρα των χιτλερικών να απαγάγουν τους Τσόρτσιλ, Ρούζβελτ και Στάλιν στην πρώτη τους διάσκεψη στην Τεχεράνη το 1943 πέθανε προχθές σε νοσοκομείο της Μόσχας, σε ηλικία 88 ετών, ανακοίνωσε η ρώσικη Διεύθυνση Πληροφοριών.

Μολονότι ήταν εν ενέργεια ως το 2000 πολύ λίγα έχουν γίνει γνωστά για την δράση του -για την οποία τιμήθηκε το 1984 με το μεγαλύτερο παράσημο της τότε Σοβιετικής Ένωσης. Αρμένικης καταγωγής και γιος πράκτορα κατατάχθηκε στην σοβιετική αντικατασκοπεία το 1930 και αργότερα «τοποθετήθηκε» στην Τεχεράνη από όπου «παρακολουθούσε τις εξελίξεις» σε χώρες της Μέσης Ανατολής και της Κεντρικής Ασίας, σε συνεργασία με την σύζυγο του Γκοάρ, επίσης πράκτορα.

Στην διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου η (τότε) Περσία ήταν κέντρο κατασκοπείας άλλα και φιλοχιτλερικής δραστηριότητας. Από μεθυσμένο Γερμανό «έμπορο» ο Βαρτανιάν, ηλικίας μόλις 20 ετών τότε, έμαθε ότι οι Γερμανοί είχαν πληροφορηθεί ότι «κάποιος σπουδαίος, ίσως ο Στάλιν, ίσως και ο Ρούζβελτ» επρόκειτο να φθάσουν στην Τεχεράνη. Γι’ αυτό και με εντολη «να τους απαγάγουν και εν ανάγκη να τους σκοτώσουν» η Γερμανία έστειλε ένα μικρό απόσπασμα ειδικευμένων βαθμοφόρων των Ες-Ες οι οποίοι έπεσαν με αλεξίπτωτο στα ορεινά της επαρχίας Κουμ και έφθασαν στην Τεχεράνη με καμήλες ως ζωέμποροι. Σκοπός τους ήταν να οργανώσουν τη επιχείρηση, στην οποία δόθηκε το όνομα «Μακρύ Άλμα», και ανάλογα να κινηθεί το Βερολίνο.

Από την πρώτη στιγμή η γερμανική ομάδα ήταν υπό την συνεχή παρακολούθηση του Βαρτανιάν. « Αποκρυπτογραφήσαμε τα μηνύματα που έστελναν στο Βερολίνο», είπε σε συνέντευξη του στο πρακτορείο Νοβοστι, «μάθαμε ότι οι Γερμανοί ετοιμάζονταν να στείλουν μια δεύτερη ομάδα πρακτόρων για τρομοκρατική ενέργεια–την δολοφονία ή την απαγωγή των Τριών Μεγάλων. Αρχηγός αυτής της δεύτερης ομάδας θα ήταν ο διαβόητος Οτο Σκορτσένι», διοικητής τάγματος Ες-Ες.

Υστερα από αρκετούς δισταγμούς, ο Βαρταριάν αποφάσισε «να μη ρισκάρει». Συνέλαβε όλη την ομάδα. Το Βερολίνο δεν διακινδύνευσε επανάληψη.

Η υπόθεση της διάσκεψης των Τριών Μεγάλων στην Τεχεράνη ήταν η μεγαλύτερη και η σχετικά γνωστή επιτυχία του Γκεβόρκ Βαρτανιάν. Το 1980 μια γαλλο-σοβιετική συμπαραγωγή, η «Απόπειρα δολοφονίας» με πρωταγωνιστή τον Αλέν Ντελόν, έφερε στη δημοσιότητα την θρυλική επιχείρηση. Ο ίδιος ο Βαρτανιάν σε δηλώσεις του πολλά χρόνια αργότερα επιβεβαίωσε τα κύρια στοιχεία του έργου προσθέτοντας ότι «δυστυχώς δεν ήταν δυνατόν να αποδοθεί η αγωνία του, το ρίσκο» που αναλάμβανε.