Πού οφείλεται η έλλειψή της;
Η βιταμίνη Β12, ή αλλιώς κοβαλαμίνη, ανήκει στις υδατοδιαλυτές βιταμίνες και αποτελεί σημαντικό κρίκο στην πραγματοποίηση διαφόρων αντιδράσεων του οργανισμού. Βοηθάει στην αποφυγή της πρώιμης εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, αποφρακτικής καρδιακής νόσου και εγκεφαλικών. Επιπλέον, προστατεύει τα γονίδια, αποτελώντας σύμμαχο κατά της γήρανσης, ενώ είναι απαραίτητη για την παραγωγή ερυθρών και λευκών κυττάρων, αλλά και την συντήρηση του νευρικού ιστού.
Στο παρελθόν, υπήρχε η πεποίθηση ότι μόνο οι αυστηρά φυτοφάγοι και οι ασθενείς με μεγαλοβλαστική αναιμία διέτρεχαν τον κίνδυνο της έλλειψης βιταμίνης Β12. Ωστόσο, από έρευνες διαπιστώθηκε ότι αποτελεί συχνό φαινόμενο ανάμεσα στους ηλικιωμένους των εύρωστων χωρών και ακόμα συχνότερο σε φτωχότερες χώρες.
Μάλιστα, υπογραμμίζεται η εκθετικά αυξανόμενη, σε σχέση με την ηλικία, συχνότητα εμφάνισης ανεπάρκειας κοβαλαμίνης. Ενδεικτικά, στις Η.Π.Α.(1999-2002), ποσοστό μεγαλύτερο του 20% των ηλικιωμένων χαρακτηρίζεται από οριακή εξάντληση των αποθεμάτων της βιταμίνης του οργανισμού.
Γιατί όμως παρατηρούνται χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Β12 στους ηλικιωμένους, τη στιγμή που η κατανάλωση τροφίμων μπορεί να παραμένει ίδια, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια της ζωής τους;
Η κατάσταση αυτή οφείλεται σε φυσιολογική οργανική δυσαπορρόφηση, εξαιτίας του γήρατος. Αυτή προκαλείται από τη σταδιακή μείωση της παραγωγής του γαστρικού οξέος στο στομάχι, το οποίο απελευθερώνει τη βιταμίνη από την τροφή και την καθιστά απορροφήσιμη.
Άλλη σημαντική αιτία είναι η συνύπαρξη έλκους. Σπανιότερα, αυτή μπορεί να οφείλεται στη μειωμένη απορροφητική επιφάνεια του ειλεού, τμήμα του λεπτού εντέρου, σε γαστρίτιδα, σε κακοήθη αναιμία και παρατεταμένη χρήση ορισμένων φαρμάκων για τη θεραπεία ατόμων με έλκος ή με γαστροοοισοφαγική παλινδρόμηση.
Σημαντική επίπτωση της έλλειψης Β12 είναι η εμφάνιση μεγαλοβλαστικής μακροκυτταρικής αναιμίας. Συμπτώματά της είναι η ωχρότητα του δέρματος, η κόπωση, η δυσκολία στην αναπνοή, η δυσκολία συγκέντρωσης, η απώλεια μνήμης, ο αποπροσανατολισμός, και οι ταχυκαρδίες.
Επιπλέον, νεότερα δεδομένα, υποστηρίζουν ότι ηλικιωμένα άτομα, με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Β12, εμφανίζουν μικρή ανταπόκριση στη θεραπεία κατά της κατάθλιψης. Αξιοσημείωτη επίπτωση είναι και η εμφάνιση νευρολογικών προβλημάτων στο 75-90% των ατόμων.
Τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι η έλλειψη κοβαλαμίνης συσχετίζεται με γνωστική εξασθένηση και ελλιπή πνευματική εγρήγορση. Σε μία από τις πιο μεγάλες έρευνες που έχουν γίνει μέχρι στιγμής, σε δείγμα 1.648 ηλικιωμένων άνω των 65 ετών που κατοικούσαν στην Οξφόρδη και στο Ηνωμένο Βασίλειο, φάνηκε ότι μειωμένα επίπεδα της βιταμίνης Β12 στο πλάσμα, οδηγούν σε αύξηση του ρυθμού εξασθένησης της μνήμης από 30% έως 50%!
Επιπλέον, στη μελέτη «Banbury B12 study», βρέθηκε ότι τα άτομα που βρίσκονταν στα χαμηλά φυσιολογικά επίπεδα κοβαλαμίνης, παρουσίασαν σημαντικά αυξημένες βλάβες στον εγκέφαλο.
Με ποιο τρόπο προκαλείται η γνωστική εξασθένιση;
Δύο μηχανισμοί εμπλέκονται στην εκφύλιση των εγκεφαλικών ιστών, με συνέπεια τη μείωση της πνευματικής εγρήγορσης.
Ο πρώτος είναι η ατροφία του εγκεφάλου. Έρευνα με επικεφαλή την Άννα Βογιατζόγλου, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, συμπέρανε ότι φανερό κατώφλι της βιταμίνης κάτω από το οποίο ξεκινάει η ατροφία δεν υφίσταται. Ωστόσο, παρατηρήθηκε ότι οι ηλικιωμένοι με επίπεδα πλάσματος βιταμίνης Β12 στο χαμηλότερο φυσιολογικό τριτημόριο, είχαν διπλάσιο ποσοστό ατροφίας σε σχέση με τα υπόλοιπα.
Ο δεύτερος μηχανισμός που προάγεται από τα χαμηλά επίπεδα κοβαλαμίνης, είναι η βλάβη της λευκής ουσίας του νωτιαίου μυελού. Μάλιστα, σύμφωνα με τη μελέτη Rotterdam scan study, η απώλεια λευκής ουσίας, όχι μόνο συνδέεται, αλλά και μπορεί και να προηγείται της γνωστικής εξασθένισης.
Είναι οι βλάβες αναστρέψιμες;
Η χορήγηση βιταμίνης Β12 σε άτομα με ήπια γνωστική εξασθένιση μπορεί να βοηθήσει σε μια ελαφρά μείωση των συμπτωμάτων, αλλά κυρίως να επιβραδύνει το ρυθμό απώλειας μνήμης. Ωστόσο, τα άτομα με ήδη εγκατεστημένη νόσο Alzheimer ή άνοιας δε φαίνεται να επωφελούνται με ανάλογο τρόπο.
Ανακεφαλαιώνοντας, θα ήταν συνετό να ενθαρρύνουμε τους ηλικιωμένους, σε μία ικανοποιητική πρόσληψη της βιταμίνης κοβαλαμίνης, μέσω της διατροφής. Οι καλύτερες πηγές είναι το κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα οστρακοειδή και ο κρόκος των αυγών, ενώ μικρότερες ποσότητες περιέχονται στο γάλα και το τυρί.
Η Συνιστώμενη Διαιτητική Πρόσληψη (DRI) για τους ηλικιωμένους είναι 2,4mg, αν και, λόγω της οργανικής δυσαπορρόφησης σε 10 έως 30% των υπερήλικων, συστήνεται πρόσληψη εμπλουτισμένων τροφίμων ή συμπληρωμάτων.
www.mednutrition.gr
