Η Σαμαρίνα, το όμορφο αυτό βλαχοχώρι, βρίσκεται στα σύνορα των Ιωαννίνων με τα Γρεβενά, σε απόσταση 48 χλμ από την ομώνυμη πόλη της Μακεδονίας.

Καθώς πλησιάζεις τη Σαμαρίνα με το αυτοκίνητο, την αντικρίζεις ν’ απλώνεται στην πλαγιά του Σμόλικα και μπαίνεις στον πειρασμό να σταματήσεις για να φωτογραφίσεις το γραφικό τοπίο. Είναι το ψηλότερο χωριό της Ελλάδας, καθώς βρίσκεται σε υψόμετρο 1600-1650 μέτρων.

Φτάνοντας στην είσοδο του χωριού, σε υποδέχεται ο ήχος από το γάργαρο νερό του ποταμού, ενώ αν σηκώσεις το βλέμμα ψηλά, θα αντικρίσεις το καταπράσινο δασός της Κιούριστας, που βρίσκεται στην πλαγιά της ψηλότερης κορυφής της οροσειράς της Πίνδου, να σκεπάζει τον οικισμό.

Στην πλατεία, γρήγορα αντιλαμβάνεσαι ότι είναι ένας τόπος γεμάτος ζωντάνια. Η τσίκνα από τα ψητοπωλεία και τις ταβέρνες “σπάει” τη μύτη. Αρνάκι γάλακτος, αγριογούρουνο, φρέσκα τυριά και άλλα γαλακτοκομικά, χειροποίητα ζυμαρικά, γλυκά του κουταλιού, ξυλόγλυπτα και χάλκινα κουδούνια διαφημίζονται σε κάθε μαγαζί. Είναι φολκλόρ το σκηνικό, ένα παζάρι λαϊκού πολιτισμού.

Μέσα στις γειτονιές, στα λιθόστρωτα δρομάκια, θαυμάζεις τις πέτρινες βρύσες από την εποχή της τουρκοκρατίας, συναντάς σπίτια με ιδιαίτερη παραδοσιακή αρχιτεκτονική και πολλούς ξενώνες. Η περιήγηση στον οικισμό σού αποκαλύπτει περίτεχνα πέτρινα αρχοντόσπιτα, που κτίστηκαν πριν από δύο αιώνες, όπως εκείνα των οικογενειών Μπασδέκη, Καλμποκίνη, Μητσιομπούνα και Χατζημίχου.

Παραδοσιακές στολές και παλιά αντικείμενα από την καθημερινότητα των κατοίκων εκτίθενται στο Λαογραφικό Μουσείο, ενώ μια μεγάλη λαογραφική συλλογή εκτίθεται επίσης και στο Μουσείο “Δρακόλιμνη Σαμαρίνα”. Κατά την ξενάγηση στον χώρο, θαυμάζεις τις τοπικές φορεσιές, βλέπεις υπέροχα υφαντά στον αργαλειό και παίρνεις μια “γεύση” από τη ζωή στο χωράφι και το σπίτι τον περασμένο αιώνα.

Άμεσα συνδεδεμένες με τα νοικοκυριά είναι οι νεροτριβές, οι “ντριστέλες”, όπως τις λένε οι ντόπιοι, που βρίσκονται στη γειτονιά Παπακύργια και χρησίμευαν για το πλύσιμο των χαλιών και των κουβερτών.

Στον οικισμό του Αγίου Αθανασίου ,υπάρχουν ακόμη τα “μαντάνια”, όπου γινόταν η επεξεργασία στα μάλλινα υφάσματα. Στο Δημοτικό Σχολείο, το οποίο αποτελεί δείγμα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, φιλοξενείται μια πλούσια βιβλιοθήκη, με περισσότερα από 6000 βιβλία.

Στα μονοπάτια της Ορθοδοξίας
Κατηφορίζοντας το πρώτο αριστερά καλντερίμι, που θα συναντήσεις στην πλατεία, θα σε βγάλει στον μεγαλόπρεπο ναό της Μεγάλης Παναγιάς, που είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Αυτό που τραβάει αμέσως την προσοχή του επισκέπτη είναι το πεύκο που ξεπροβάλλει από τη στέγη του ιερού. Επί χρόνια αντιστέκεται σε χιόνια, βροχές και αέριδες. Για πολλούς, αποτελεί ένα θαύμα. Στη Μεγάλη Παναγιά, κάθε χρόνο, τον Αύγουστο, γίνεται το αντάμωμα των Σαρακατσαναίων. Ο ναός χτίστηκε το 1819, ενώ το παρεκκλήσι του, των Αγίων Αποστόλων, το 1812.

Στην “καρδιά” του χωριού βρίσκεται η εκκλησία της Γέννησης της Θεοτόκου ή Μικρή Παναγιά. Στον τόπο, όπου το 1890 έβγαλε κήρυγμα ο Κοσμάς ο Αιτωλός, οι Σαμαριναίοι έχτισαν εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο, ενώ για να τιμήσουν τον δικό τους καλόγηρο και μετέπειτα Άγιο Δημήτριο το Νεομάρτυρα, ο οποίος βασανίστηκε μέχρι θανάτου σε μπουντρούμι του Αλή Πασά, στα Γιάννενα, του αφιέρωσαν τον ομώνυμο Ναό.

Ο επισκέπτης αξίζει να επισκεφτεί ακόμη την εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, που βρίσκεται δίπλα στη “βρύση του Σακελλάρη”.

Στο ναό του Αγίου Αθανασίου, με το παρεκκλήσι των Αγίων Αναργύρων, υπάρχει ένα περίφημο ξυλόγλυπτο τέμπλο και παλιές εικόνες, με αγιογραφίες. Σπάνιες εικόνες Σαμαριναίων αγιογράφων του 18ου αιώνα σώζονται στην εκκλησία του προφήτη Ηλία.

Πέντε λεπτά με το αυτοκίνητο, 4χλμ νότια του οικισμού, στη θέση του παλιού χωριού της Σαμαρίνας, που εγκαταλείφθηκε το τέλος του 15ου αι., μέσα στο πευκόφυτο δάσος, βρίσκεται το περίφημο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής- βυζαντινού ρυθμού- το οποίοι ιδρύσαν οι μοναχοί Νικηφόρος και Διονύσιος, πριν από 300 χρόνια.

Καταφύγιο και ιερός τόπος προσευχής των κλεφτών και των αρματολών επί Τουρκοκρατίας, προσέφερε πολλά στον απελευθερωτικό αγώνα των σκλαβωμένων Ελλήνων. Εκεί κοντά βρίσκεται και ο εξαιρετικά αγιογραφημένος ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα. Τόσο το μοναστήρι όσο και η εκκλησία, στις αρχές του 18ου αιώνα λειτούργησαν σχολές αγιογραφίες, όπου σπούδασαν αξιόλογοι αγιογράφοι, όπως τα αδέλφια Πιτένη και Παπαϊωάννου, οι οποίοι φιλοτέχνησαν ιερούς ναούς σε όλη την Ελλάδα.

Διαδρομές στο βουνό
Με αφετηρία τη Σαμαρίνα, όσοι θέλουν να έχουν δραστηριότητες στη φύση, μπορούν να ακολουθήσουν περιπατητικές και ορειβατικές διαδρομές. Το διεθνές ορειβατικό μονοπάτι του Σμόλικα αρχίζει από την κορυφή του χωριού και διασχίζει το δάσος “Κιούριστα”, με τα ρόμπολα και την πηγή της “Φαντίνα Λικιράου”. Το ρομπόλα είναι είδος ψιλόλιγνου πεύκου, που ευδοκιμεί σε υψόμετρο μεγαλύτερο από 1400 μέτρα.

Ανατολικότερα του δάσους, το μονοπάτι με τις οξιές οδηγεί στις τοποθεσίες Σκούρτζια, Σταυρός, Δοτσικό και στην κορυφή Γρέκο, περιοχές απ’ όπου η θέα είναι συναρπαστική. Στα νότια και ανατολικά του χωριού, σε απόσταση 10χλμ., υψώνεται η “Γομάρα”, το βουνό του οποίου η πλαγιά αποτελεί τη μαύρη πίστα του χιονοδρομικού κέντρου της Βασιλίτσας.

Από την απέναντι πλευρά, ο δρόμος οδηγεί στη Δρακόλιμνη και στο Κρεμαστό Νερό, τον καταρράκτη του Σμόλικα. Με οδηγό βουνού, απαιτούνται οχτώ ώρες πεζοπορία, γι’ αυτό συνηθίζεται και μια διανυκτέρευση με σκηνές στο βουνό. Οδικώς, ο δρόμος για τη Δρακόλιμνη απέχει 50χλμ, μέσω Βασιλίτσας και Δίστρατου, για να συναντήσεις το χωριό Πάδες, απ’ όπου, ακολουθώντας ένα δασικό δρόμο και τις πινακίδες, φτάνεις σε περιοχή με στάνες κτηνοτρόφων.Στη συνέχεια, μέσα από ένα οριοθετημένο μονοπάτι,διασχίζεις αλπικό τοπίο και φτάνεις, έπειτα από μιάμιση ώρα πεζοπορίας, στη Δρακόλιμνη.

Η πιθανότερη εκδοχή για την ονομασία της περιοχής, Σαμαρίνα, είναι εκείνη που υποστηρίζει ότι προέρχεται από τη λέξη σαμάρι. Κατά τον ιστορικό Απ. Βακαλόπουλο, ο τόπος μοιάζει με μεγάλο σαμάρι πάνω στο βουνό, ενώ σύμφωνα με τον Κ. Κρυστάλλη, οφείλεται στο γεγονός ότι ασχολία των κατοίκων ήταν και η κατασκευή σαμαριών. Πάντως, σε χάρτες του 15ου αιώνα, η περιοχή καταχωρείται ως Santa Marina.

Η Σαμαρίνα αποτελεί μία επιλογή απόδρασης όλο το χρόνο. Εκεί, μπορείς να πάρεις ανάσες δροσιάς το καλοκαίρι, να περιπλανηθείς μέσα στην οργιώδη βλάστηση την άνοιξη, να μυρίσεις το φρεσκοποτισμένο από τη βροχή χώμα και να δεις τη φύση να αλλάζει χρώματα το φθινόπωρο, αλλά και να ζήσεις “λευκές” μέρες και νύχτες το χειμώνα.

newsit.gr