Η ημερήσια κατανάλωση 4-5 φλιτζανιών καφέ δεν σχετίζεται με προβλήματα υγείας

Αν αγαπάτε τη γεύση του καφέ, μην αισθάνεστε μόνοι. Πάνω από 400 δισεκατομμύρια φλιτζάνια του μαύρου απολαυστικού – παγωμένου ή ζεστού – ροφήματος καταναλώνονται κάθε χρόνο σε ολόκληρο τον κόσμο. Τόσο η τονωτική του δράση, όσο και η ιδιαίτερη γεύση του έχει φανατικούς λάτρεις: όλοι τους θα πρέπει να χρωστούν ευγνωμοσύνη στους Αιθίοπες, από τη χώρα τους κατάγεται το δένδρο του καφέ.

Ένας βοσκός στην Αβησσυνία (τη σημερινή Αιθιοπία), ονόματι Kaldi, παρατήρησε ότι οι κατσίκες του χόρευαν στα πίσω πόδια μετά τη βρώση κόκκινων καρπών. Ο Kaldi έδωσε τους καρπούς αυτούς στο τοπικό μοναστήρι, όπου με τη σειρά τους οι μοναχοί τους χρησιμοποίησαν προκειμένου να παραμένουν σε εγρήγορση κατά τη διάρκεια των προσευχών τους.

Κυριαρχεί μάλιστα η αντίληψη ότι προτού ο καφές εκτιμηθεί ως ρόφημα, αξιοποιούνταν οι καρποί του, για την ακρίβεια από ιθαγενείς που μασούσαν τους ώριμους καρπούς και τους κόκκους ως τροφή.

Τη γευστική ένταση του καφέ προσδίδει το καβούρντισμα των κόκκων -σε μία πολύπλοκη διεργασία-, ενώ ο βαθμός καβουρντίσματος καθορίζει την τελική του χρήση (πιο ξανθός ο φίλτρου, πιο σκούρος ο ελληνικός ή ο espresso). Το μυστικό είναι ο καφές να παραμένει θαμπός και όχι υπερβολικά σκούρος. O γυαλιστερός και μαυριδερός καρπός φανερώνει την υπερβολή, το κάψιμο, και άρα την απώλεια των ελαίων του.

Το χαρμάνι και η υγεία

Μολονότι το άρωμα και η γεύση του αναγνωρίζονται εδώ και τουλάχιστον χίλια χρόνια, μελέτες ως προς την επίδραση της κατανάλωσης καφέ στην υγεία έχουν διεξαχθεί κυρίως κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα.

Τα πιο σημαντικά συστατικά του είναι τα αντιοξειδωτικά πολυφαινόλης, η καφεΐνη και κάποια ανόργανα άλατα_ οι ποσότητες πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λιπών είναι αμελητέες.

Η καφεΐνη αποτελεί ουσία που δρα σαφέστατα στο κεντρικό νευρικό σύστημα, ενεργοποιώντας το. Η δράση αυτή, όμως, έχει να κάνει με την ποσότητα της καφεΐνης που προσλαμβάνεται, και κατ’ επέκταση με την ποσότητα καφέ που καταναλώνεται σε καθημερινή βάση.

Επισκόπηση των επιδράσεων της καφεΐνης στον ανθρώπινο οργανισμό, που πραγματοποίησε, το 1999, η Επιστημονική Επιτροπή Τροφίμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδειξε ότι η μέτρια πρόσληψη καφεΐνης δεν σχετίζεται με αρνητικές επιδράσεις στην υγεία σε υγιείς ενηλίκους (μέχρι 4-5 φλιτζάνια την ημέρα).

Η σχέση του καφέ με την αύξηση της πίεσης είναι, ωστόσο, αντικείμενο επιστημονικής διερεύνησης. Αποτελέσματα μελετών δείχνουν ότι, όταν η ημερήσια κατανάλωση ξεπερνά τα 400 mg καφεΐνης, όταν δηλαδή υπερβαίνει τα 5-6 φλιτζάνια στιγμιαίου καφέ, τότε μπορεί να αυξηθεί η πίεση. Και σε αυτή την περίπτωση, πάντως, οι συνέπειες δεν είναι μόνιμες, παρατηρούνται μόνον για διάστημα 2 εβδομάδων.

Όσο για την αύξηση της χοληστερίνης του αίματος, υπεύθυνα θεωρούνται δυο συστατικά του καφέ, η καφεστόλη και η καβεόλη. Με τη διαφορά, ότι τα εν λόγω συστατικά δεν μπορούν να περάσουν μέσα από το φίλτρο του καφέ! Κατά συνέπεια, είδη καφέ όπως ο φίλτρου, αποκαλούμενος και γαλλικός, ή ο espresso δεν ενοχοποιούνται. Ακόμη, πάντως, και στις μελέτες που διαπιστώνουν αύξηση της χοληστερίνης, οι δόσεις που χρησιμοποιήθηκαν ήταν πολύ μεγάλες, αντίστοιχες με ημερήσια ποσότητα άνω των 10 μικρών φλιτζανιών.

Οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες

Τα αντιοξειδωτικά απαντώνται σε όλα τα είδη καφέ, όποια κι αν είναι η προέλευση, η μέθοδος καβουρντίσματος και αλέσματος, καθώς και στους στιγμιαίους και ντεκαφεϊνέ. Oι ποσότητες μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με την προέλευση του καφέ και τα χαρμάνια, την παρασκευή και τη μέθοδο ζύμωσης. Σύμφωνα με ελβετική έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Agriculture and Food Chemistry», ο καφές διαθέτει υψηλότερη συνολική αντιοξειδωτική δράση σε σχέση με άλλα ροφήματα, τα οποία θεωρούνται πλούσια σε αντιοξειδωτικά.

Η τυπολογία του καφέ

Espresso

Πρόκειται για τον κλασικό καφέ, με την έντονη γεύση, που πίνεται σε κάθε περίπτωση.

Espresso Doppio

Διπλός espresso, αρκετά δυνατός.

Espresso Ristretto

Πολύ δυνατός, με κανονική δόση καφέ, αλλά λιγότερο νερό από ό,τι ο κλασικός espresso.

Espresso Lungo

Μια γεμάτη δόση espresso που αραιώνεται με περισσότερο νερό και μοιάζει με τον καφέ φίλτρου.

Espresso Coretto

Εspresso που περιέχει και λίγο ποτό. Οι Ιταλοί τον προτιμούν με Grappa (1 κουταλάκι).

Espresso Macchiato

Macchiato στα ιταλικά θα πει λερωμένος. Πρόκειται, λοιπόν, για κανονικό καφέ espresso, «λερωμένο» με πολύ λίγο γάλα ή αφρόγαλα.

Espresso Romano

Η διαφορά του είναι μια μικρή και λεπτή φέτα λεμονιού – gourmet επιλογή.

Espresso Con Panna

Καφές espresso, με πλούσια κρέμα γάλακτος ή σαντιγί.

Irish Coffee

Καφές με ουίσκι, μαύρη ζάχαρη και κρέμα γάλακτος.

Cappuccino

Μία δόση espresso με πλούσιο αφρόγαλα. Ο ιταλικός καφές με τους περισσότερους θαυμαστές στην Ελλάδα. Σκέτος, χωρίς ζάχαρη, αποδίδει περίπου 10 θερμίδες και 1- 1,5 γρ. λίπους, που προέρχεται από το αφρόγαλα.

Freddo Cappuccino

Παγωμένος cappuccino, ο μεγάλος ανταγωνιστής του φραπέ, που κερδίζει όλο και περισσότερους οπαδούς. Είναι και πιο υγιεινός. Μέρες (καλοκαιριού) που είναι, μπορείτε να τον παρασκευάσετε και σπίτι, μόνοι σας : φτιάχνετε ένα διπλό espresso. Τον ρίχνετε σε σέικερ με 4-5 παγάκια, ζάχαρη, και χτυπάτε καλά. Αδειάζετε το μείγμα σε γυάλινο ψηλό ποτήρι, χτυπάτε λίγο φρέσκο γάλα στο σέικερ, και προσθέτετε αφρόγαλα στο ποτήρι.

Cappuccino Μilanello

Μία δόση καφέ espresso, με 1/2 κουταλάκι κακάο και πλούσιο αφρόγαλα.

Cappuccino Con Panna

Κλασικός cappuccino, με αφρόγαλα και 1 δάχτυλο σαντιγί. Μην τον καταναλώνετε συχνά. Προτιμήστε τον σε ιδιαίτερες περιστάσεις : η σαντιγί προσφέρει σημαντικές ποσότητες ζωικών-κορεσμένων λιπαρών, που επιβαρύνουν τόσο τη θερμιδική πρόσληψη, όσο και την υγεία σας.

Mochaccino

Καφές espresso με σοκολάτα.

Θερμίδες και λιπαρά

Ο σκέτος καφές δεν έχει ούτε θερμίδες ούτε λιπαρά. Για κάθε κουταλάκι ζάχαρη που προσθέτετε να υπολογίζετε 20 θερμίδες, για κάθε κουταλιά κρέμα γάλακτος να υπολογίζετε περίπου 50 θερμίδες και 5 γρ. λιπαρά, για κάθε κουταλάκι Grappa ή άλλου ανάλογου αλκοολούχου ποτού 15 θερμίδες.