Η «ατζέντα» των 15 αλλαγών στο Ασφαλιστικό

Καταιγίδα μέτρων που προκαλούν μειώσεις στις συντάξεις, στα εφάπαξ βοηθήματα, αλλά και στους μισθούς του ιδιωτικού τομέα περιλαμβάνει η «ατζέντα» του υπουργείου Εργασίας για τους υπόλοιπους μήνες ως το τέλος του έτους. Δεκαπέντε μέτρα τα οποία συμπεριλαμβάνονται στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα τίθενται σε εφαρμογή- σταδιακά- από αύριο 1η Αυγούστου, περικόπτοντας πάνω από μία σύνταξη ετησίως, αλλά και επιφέροντας μειώσεις σε εφάπαξ και μισθούς.

Εντός του Σεπτεμβρίου έρχεται νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση με επίκεντρο τα επικουρικά ταμεία, τα οποία βρίσκονται σε πλήρες οικονομικό αδιέξοδο, ενώ οι μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις τοποθετούνται από την 1η Ιανουαρίου του 2012 και θα αφορούν και τους υφιστάμενους συνταξιούχους. Προ των πυλών βρίσκεται η νέα αναθεωρημένη λίστα των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, με την «έξοδο» 120.000 εργαζόμενων από το ειδικό καθεστώς, γεγονός το οποίο θα οδηγήσει στην αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης κατά πέντε έτη. Ταυτοχρόνως ξεκινά η ένταξη όλων των νέων- όσων προσλήφθηκαν το 2011- δημοσίων υπαλλήλων στο ΙΚΑ, αυξάνοντας τα έσοδα του Ταμείου.

Επικουρικές συντάξεις
Πέραν της ειδικής εισφοράς από την 1η Σεπτεμβρίου έρχονται περικοπές και στις επικουρικές συντάξεις. Μείωση των συντάξεων από την 1η Ιανουαρίου 2012 για τα Ταμεία που βρίσκονται σε οικονομικό αδιέξοδο, αλλά και ενιαίο τρόπο υπολογισμού των παροχών στο μέλλον, προβλέπει το σχέδιο του υπουργείου Εργασίας για τα επικουρικά ταμεία, ενώ ανατροπές σχεδιάζονται και στα εφάπαξ βοηθήματα, καθώς η οικονομική επάρκεια των Ταμείων που τα παρέχουν έχει τεθεί στο «μικροσκόπιο» των αναλογιστικών μελετών.

Οι αναλογιστικές μελέτες σε όλα τα επικουρικά ταμεία αναμένεται να ολοκληρωθούν στο τέλος του καλοκαιριού. Το υπουργείο έχει ξεκαθαρίσει ότι τα Ταμεία που θα αποδειχθεί ότι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα θα «προσαρμόσουν» τις επικουρικές συντάξεις «στα όρια των δυνατοτήτων τους».
«Οι συντάξεις των επικουρικών ταμείων που δεν αντέχουν οικονομικάθα αναπροσαρμοστούν από το 2012 και εντεύθεν» σημειώνει ο υπουργός Εργασίας κ. Γ.Κουτρουμάνης. Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα υπάρξουν αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού τους και διασύνδεση εισφορών και παροχών. Προβλέπεται η αναθεώρηση της λειτουργίας των επικουρικών ταμείων (καθώς και των ταμείων πρόνοιας- εφάπαξ), η οποία θα αφορά τόσο την περαιτέρω μείωση του αριθμού των υφιστάμενων Ταμείων όσο και την εξάλειψη των ελλειμμάτων, τη σταθεροποίηση των δαπανών σε βιώσιμο επίπεδο και, κυρίως, την εξασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των Ταμείων με αυστηρή διασύνδεση μεταξύ εισφορών και παροχών.

Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη αναλογιστικές μελέτες σε 40 επικουρικά ταμεία, ενώ οι μειώσεις θα ξεκινήσουν από το 2012 σε όσα από αυτά αποδειχθεί ότι δεν είναι βιώσιμα. Οι μειώσεις των επικουρικών στο 20% της κύριας σύνταξης θα αφορούν όλους, δηλαδή τόσο τους νυν όσο και τους μελλοντικούς συνταξιούχους. Το υπουργείο Εργασίας εκτιμά ότι η μείωση θα είναι της τάξεως του 5%-6%, ενώ τα συνδικάτα ανεβάζουν το ποσοστό αυτό στο 30%.

Σύμφωνα με πληροφορίες το «σχέδιο» του υπουργείου για τα επικουρικά ταμεία το οποίο εγκρίθηκε από την τρόικα περιλαμβάνει τα εξής:

1. Περικοπές σε όλες τις συντάξεις. Υπάρχει σκέψη για μείωση ακόμη και στις χορηγούμενες συντάξεις. Στέλεχος του υπουργείου Εργασίας σημειώνει χαρακτηριστικά ότι «τα επικουρικά ταμεία θα αντιμετωπίσουν τα ελλείμματά τους», βασιζόμενα σε ίδιες οικονομικές δυνάμεις, δηλαδή χωρίς την επιχορήγηση του κρατικού προϋπολογισμού.

2. Οι περικοπές θα ισχύσουν από την 1η Ιανουαρίου του 2012 στα ελλειμματικά Ταμεία, ενώ για τα υπόλοιπα η προσαρμογή θα γίνει σε βάθος χρόνου, ανάλογα με το μέγεθος του προβλήματος κάθε Ταμείου.

3. Οι αλλαγές θα αφορούν και τα ταμεία παροχής εφάπαξ βοηθήματος, οι δυνατότητες των οποίων θα απεικονιστούν στις επερχόμενες αναλογιστικές μελέτες.

4. Καθιερώνεται ενιαίος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων σε όλα τα επικουρικά ταμεία, κατά τη λογική του υπολογισμού των συντάξεων κύριας ασφάλισης, δηλαδή με ποσοστά αναπλήρωσης ανάλογα με τα έτη ασφάλισης. Στο σημείο αυτό εξετάζονται τα συστήματα που ισχύουν σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, όπως το μοντέλο της Σουηδίας, της Ιταλίας κτλ. 5. Τίθεται ανώτατο όριο παροχών, έτσι ώστε καμία σύνταξη (κύρια + επικουρική) να μην ξεπερνά τον τελευταίο μισθό του συνταξιοδοτουμένου.

6. Καθιερώνονται ενιαίοι κανόνες και προϋποθέσεις συνταξιοδότησης- όρια ηλικίας και έτη ασφάλισης- για όλα τα επικουρικά ταμεία.

Από 1ης Σεπτεμβρίου οι επικουρικές συντάξεις που ξεπερνούν τα 300 ευρώ θα περικοπούν κατά 3%-10% (εισφορά τύπου ΛΑΦΚΑ). Η ειδική μηνιαία εισφορά για τους συνταξιούχους επικουρικής ασφάλισης έχει ως στόχο την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων φορέων και κλάδων επικουρικής σύνταξης.

Εφάπαξ δημοσίων υπαλλήλων- ΔΕΗ
Επιβάλλεται επιπλέον εισφορά 1% στους δημοσίους υπαλλήλους και 2% στους συνταξιούχους του Δημοσίου για την ενίσχυση του Ταμείου Προνοίας, ενώ ταυτοχρόνως μειώνεται το ποσό του εφάπαξ τόσο των δημοσίων υπαλλήλων όσο και της ΔΕΗ. Ολοι οι δημόσιοι υπάλληλοι αλλά και οι εργαζόμενοι στη ΔΕΗ που κατέθεσαν από την 1η Ιανουαρίου του 2010 και εφεξής τα χαρτιά τους για συνταξιοδότηση στο Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων και στο ΤΑΥΤΕΚΩ (κλάδος ΔΕΗ) αντιστοίχως θα υποστούν περικοπή του εφάπαξ. Για το Δημόσιο, η περικοπή ορίζεται σε 10%, ενώ για τους εργαζόμενους στη ΔΕΗ σε 15%. Αυτό σημαίνει ότι 10.000-15.000 ευρώ αναμένεται να χάσουν οι ασφαλισμένοι της ΔΕΗ και 4.000-

4.400 οι δημόσιοι υπάλληλοι. Στο Ταμείο του Δημοσίου εκκρεμούν αιτήσεις για εφάπαξ από τους τελευταίους μήνες του 2009, ενώ το Ταμείο της ΔΕΗ χρωστά το εφάπαξ σε ασφαλισμένους που έχουν βγει στη σύνταξη από τον Απρίλιο του 2010.

Απογραφή συνταξιούχων
Ως το τέλος Οκτωβρίου θα ολοκληρωθεί η απογραφή των συνταξιούχων, η οποία μέχρι στιγμής δείχνει σοβαρές παρατυπίες στην είσπραξη των συντάξεων. Ηδη την απογραφή έχουν ολοκληρώσει ο ΟΓΑ και ο ΟΑΕΕ, ενώ την έχει ξεκινήσει το ΙΚΑ. Μέχρι ώρας διαπιστώθηκαν 9.000 συνταξιούχοι που ξεπερνούν τα 100 έτη ζωής, ενώ η απογραφή του πληθυσμού δεν έχει καταγράψει πάνω από 1.700 αιωνόβιους. Γίνεται έλεγχος των στοιχείων για να διαπιστωθεί κατά πόσον υπάρχει καταδολίευση, ώστε να διακοπεί η καταβολή της σύνταξης. Ειδικά το ΙΚΑ έχει ξεκινήσει ελέγχους σε όλες τις περιπτώσεις συνταξιούχων που λαμβάνουν σύνταξη και το έτος γέννησής τους είναι προ του 1920. Στον ΟΓΑ κατά τη διαδικασία της απογραφής δεν παρουσιάστηκαν 8.000 συνταξιούχοι, οι οποίοι μέχρι πρότινος ελάμβαναν σύνταξη, ενώ στο Δημόσιο 4.500 άτομα ελάμβαναν επικουρική σύνταξη ενώ είχαν αποβιώσει.

Επιπλέον εισφορές σε μισθούς και συντάξεις
1. Από 1ης Αυγούστου επιβάλλεται αυξημένη ειδική εισφορά (τύπου ΛΑΦΚΑ) στις κύριες συντάξεις άνω των 1.700 ευρώ, επιπρόσθετη εισφορά στις συντάξεις άνω των 1.700 ευρώ, για τους συνταξιούχους που είναι μικρότεροι των 60 ετών, ενώ από τις αρχές Σεπτεμβρίου θα μπει ειδική εισφορά και στις επικουρικές συντάξεις άνω των 300 ευρώ.

Σήμερα οι συνταξιούχοι με υψηλότερη των 1.700 ευρώ σύνταξη καταβάλλουν εισφορά από 4% ως 10%. Με τη νέα ρύθμιση η εισφορά κλιμακώνεται από 6% ως 14%. Επίσης επιβάλλεται ειδική εισφορά στους συνταξιούχους ηλικίας κάτω των 60 ετών. Η εισφορά- κατά μέσο όρο- θα φθάσει το 8% και θα αφορά όσους συνταξιοδοτήθηκαν κάνοντας χρήση προγράμματος εθελουσίας εξόδου. Δεν θα θιγούν οι συντάξεις μητέρων ανηλίκων, αποστράτων, καθώς και όσων συνταξιοδοτήθηκαν υποχρεωτικά με νόμο.

2. Από 1ης Αυγούστου εφαρμόζεται αυξημένη παρακράτηση κατά 1% (από 4% σε 5%) υπέρ ανεργίας σε μισθωτούς και εργοδότες του ιδιωτικού τομέα (μοιράζεται ισομερώς από 0,5%). Ειδική εισφορά υπέρ των ανέργων ύψους 2% θεσπίζεται στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα. Το ποσό θα αποδίδεται στον ΟΑΕΔ Θεσπίζεται ειδική μηνιαία εισφορά ύψους 10 ευρώ που καταβάλλεται από τους ασφαλισμένους- αυτοτελώς και ανεξάρτητα απασχολουμένους-των Ταμείων ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ και ΕΤΑΠ- ΜΜΕ.

3. Η ειδική εισφορά υπέρ ΟΑΕΕ επί του τζίρου των επιχειρήσεων θα εφαρμοστεί από το 2013, ύστερα από απόφαση των αρμόδιων υπουργών.

4. Αυξάνεται από 1ης Ιανουαρίου 2012 η εισφορά αγροτών στον κλάδο σύνταξης του ΟΓΑ, με τη μετατροπή των πέντε από τις επτά ασφαλιστικές κλάσεις ως υποχρεωτικών, καθώς και την αναγκαστική μετάβαση των ασφαλισμένων σε νέα κλάση, ανά τριετία. Υποχρεωτικά θα αλλάζουν ανά τριετία ασφαλιστική κατηγορία οι αγρότες που καλύπτονται από τον ΟΓΑ. Δημιουργούνται πέντε υποχρεωτικές ασφαλιστικές κατηγορίες στο Ταμείο των αγροτών και δύο προαιρετικές.

5. Οι συντάξεις, συμπεριλαμβανομένων και των βοηθημάτων, που καταβάλλονται από το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο (ΝΑΤ), όπως είχαν διαμορφωθεί στις 31.12.2010, μειώνονται αναδρομικά, από 1ης Ιανουαρίου του 2011, κατά 6%.

6. Αυξάνονται από την αρχή του 2012 οι εισφορές και στους ασφαλισμένους των πρώην λεγόμενων ειδικών ταμείων και νυν ΕΤΑΑ (μηχανικοί, γιατροί, δικηγόροι).

Από κόσκινο όλες οι αναπηρικές
Σ ταδιακά θα γίνει επανέλεγχος σε όλες τις αναπηρικές συντάξεις. Σήμερα οι αναπηρικές αντιπροσωπεύουν το 13,8% του συνόλου των συντάξεων και στόχος είναι να φθάσουν στο 10% το 2015 και στο 8% το 2020. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται σε περιοχές όπως η Κρήτη όπου εμφανίζονται «αφύσικα» υψηλά ποσοστά αναπήρων συνταξιούχων (20%- 25%).

Το υπουργείο Εργασίας σχεδιάζει δραστικές αλλαγές στον τρόπο χορήγησης αναπηρικών συντάξεων με στόχο να μειωθεί το ποσοστό των συγκεκριμένων συντάξεων. Στο στόχαστρο του υπουργείου αναμένεται να μπουν και ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις, καθώς βάσει εκτιμήσεων τουλάχιστον 50.000 συντάξεις από τις συνολικά 320.000 που καταβάλλονται δίδονται σε αναπήρους-«μαϊμού».

Από τον Σεπτέμβριο θα λειτουργήσει το Ενιαίο Κέντρο Πιστοποίησης Αναπηρίας το οποίο θα αναλάβει το έργο του ελέγχου του συνόλου των αναπηρικών συντάξεων.

Οι προσωρινές συντάξεις λόγω αναπηρίας θεωρούνται οριστικές μετά τη γνωμάτευση των υγειονομικών επιτροπών, εφόσον ο συνταξιούχος έχει συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας του και χρόνο συνταξιοδότησης επτά συνεχών ετών κατά τη διάρκεια των οποίων έχει υποβληθεί σε τουλάχιστον τρεις εξετάσεις από υγειονομικές επιτροπές. Επίσης στην περίπτωση όπου ο συνταξιούχος έχει συμπληρώσει το 60ό έτος της ηλικίας του και χρόνο συνταξιοδότησης πέντε ετών συνεχώς κατά τη διάρκεια των οποίων έχει εξεταστεί τουλάχιστον δύο φορές από υγειονομικές επιτροπές.
Όσοι απολέσουν το δικαίωμα της σύνταξης λόγω αναπηρίας θα χάσουν τις συντάξεις τους. Θα μπορούν ωστόσο να μετρήσουν τον χρόνο αναπηρίας ως συντάξιμο για να κατοχυρώσουν δικαίωμα λήψης σύνταξης λόγω γήρατος.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Κ. ΠΑΠΑΔΗΣ