Η υπουργός Παιδείας μιλάει για τις αλλαγές-τομές που φέρνει ο νέος νόμος -πλαίσιο για τα πανεπιστήμια

«Η ΜΕΤΑΡΡΎΘΜΙΣΗ στην ανώτατη εκπαίδευση ανοίγει άλλους δρόμους, πέρα από την καθημερινή σύγκρουση πάνω στους αριθμούς του Μεσοπρόθεσμου» λέει στο «Βήμα» η υπουργός Παιδείας κυρία Άννα Διαμαντοπούλου,η οποία είχε τις προηγούμενες ημέρες την «τιμητική» της. Μία μόλις ημέρα μετά την ψήφιση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος, στην πρώτη άτυπη συνάντηση των υπουργών της κυβέρνησης έφθασε ένα άλλο «καυτό» νομοθέτημα: ο νέος νόμος πλαίσιο για τα ΑΕΙ. Η υπουργός Παιδείας χαρακτηρίζει τον νόμο αυτόν ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που έχει επιχειρήσει ποτέ ενώ προσθέτει με νόημα: «Ή τώρα ή ποτέ».

Ο νέος νόμος-πλαίσιο για τα πανεπιστήμια δίνεται στη δημοσιότητα τις πρώτες ημέρες της ερχόμενης εβδομάδας και περνάει επίσημα από το Υπουργικό Συμβούλιο. Η κυρία Διαμαντοπούλου περιμένει την ψήφισή του μέσα στον Ιούλιο. Ωστόσο δεν αποκλείει αλλαγές. Μάλιστα δηλώνει ότι κατά τη συζήτησή του στη Βουλή ή στην τελική διαβούλευση που θα γίνει με τους πρυτάνεις είναι πρόθυμη να συζητήσει πολλά σημεία του που αποτελούν «αγκάθια» για την πανεπιστημιακή κοινότητα. Στη συνέντευξή της χαρακτηρίζει την ψήφιση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος «πράξη ιστορικής ευθύνης» και τις πρόωρες εκλογές πολιτική αυτοκτονία. Δεν αρνείται ότι οι τελευταίες εξελίξεις έκαναν την κυβέρνηση να χάσει τον βηματισμό της και δηλώνει ότι «τους τελευταίους πέντε μήνες δεν υπήρχαν ο ρυθμός,ο συντονισμός και η αποφασιστικότητα που απαιτούσαν οι καιροί».

-Την περασμένη Πέμπτη παρουσιάσατε τον νέο νόμο-πλαίσιο για τα πανεπιστήμια; Τι τον κάνει να διαφέρει από τα αντίστοιχα εγχειρήματα του παρελθόντος;
«Κάθε μεταρρύθμιση απαντά στις ανάγκες της εποχής της. Σήμερα ο μεγάλος στόχος είναι η ποιότητα και η αξιοκρατία σε όλα τα επίπεδα. Είναι η ανάγκη να υπερβούμε κόμματα, συμφέροντα και συσχετισμούς που κρατούν εγκλωβισμένες τις τεράστιες δυνάμεις των ελληνικών πανεπιστημίων».

– Πώς φαντάζεστε τα ελληνικά πανεπιστήμια μετά την εφαρμογή του νόμου;
«Να διεκδικούν με το σπαθί τους θέση στις λίστες με τα κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου. Έχουμε το δυναμικό για να το πετύχουμε. Σύστημα και υποδομές χρειάζονται και σε αυτή την πρόκληση θέλει να απαντήσει ο νέος νόμος».

– Το πρώτο μεγάλο θέμα που άνοιξε πάντως είναι η απόκτηση πανεπιστημιακού πτυχίου σε τρία χρόνια. Πώς αυτό θα βοηθήσει τα πανεπιστήμια να γίνουν καλύτερα;
«Στα πανεπιστήμια και στα ΤΕΙ δίνεται η δυνατότητα να οργανώσουν τα προγράμματα σπουδών τους και να ορίσουν τη διάρκειά τους. Αυτό που προτείνεται είναι η εξασφάλιση τουλάχιστον 180 ακαδημαϊκών μονάδων, δηλαδή τρία χρόνια. Γιατί για παράδειγμα οι ειδικοί θερμοκηπίων να χρειάζονται τον ίδιο αριθμό ακαδημαϊκών μονάδων- τα ίδια χρόνια σπουδών- με τους γεωπόνους;».

– Ωστόσο οι πανεπιστημιακοί, ως σήμερα, τηρούν αρνητική στάση στις προτεινόμενες αλλαγές.
«Οι πανεπιστημιακοί δεν έχουν όλοι ενιαία άποψη. Άλλοι συμφωνούν, άλλοι διαφωνούν. Άλλοι συνεισέφεραν με δημιουργικές προτάσεις και άλλοι απέρριψαν με ακραίες καταγγελίες. Σε κάθε περίπτωση όμως οι αλλαγές δεν αφορούν μόνο τους πανεπιστημιακούς. Αφορούν πρωτίστως και κυρίως το μέλλον της χώρας και τη νέα γενιά, αφορούν την κοινωνία που τα χρηματοδοτεί».

– Πανεπιστημιακός έλεγε πρόσφατα στο «Βήμα» ότι στη σχολή του (Πανεπιστήμιο Αθηνών) όποιος γίνεται πρωτοβάθμιος καθηγητής σταματάει να κάνει έρευνα. Και πολλοί σταματούν και τη διδασκαλία… Πώς αντιμετωπίζετε αυτά τα θέματα;
«Δεν είναι ο κανόνας, αλλά δυστυχώς υπάρχει ως φαινόμενο. Γι΄ αυτό εισάγεται ο θεσμός της αξιολόγησης των καθηγητών όλων των βαθμίδων κάθε πέντε χρόνια».

– Πολλοί πανεπιστημιακοί εκφράζουν την άποψη ότι φέρνετε το νομοσχέδιο στην Βουλή το καλοκαίρι, επειδή τότε είναι κλειστά τα πανεπιστήμια και έτσι θα αποφύγετε αντιδράσεις.
«Το πρώτο κείμενο για τις αλλαγές στην ανώτατη εκπαίδευση παρουσιάστηκε πριν από έναν χρόνο, στις 25 Ιουλίου 2010. Το 30σέλιδο κείμενο διαβούλευσης είναι στη διάθεση όλων για 10 μήνες. Υπήρξαν προτάσεις από 130 φορείς, από τη Διακομματική Επιτροπή, υπήρξε θέση του ΕΣΥΠ (Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας) και ηλεκτρονική διαβούλευση τριών μηνών. Πανεπιστήμια και φορείς οργάνωσαν ημερίδες. Το σχέδιο νόμου δεν θέτει κανένα θέμα που δεν έχει τεθεί στη διαβούλευση. Επιπλέον είναι σαφές ότι λάβαμε υπόψη πολλές από τις προτάσεις και τις θέσεις που κατατέθηκαν».

– Καθυστέρησε την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που σχεδιάσατε στην Παιδεία η οικονομική κρίση;
«Πράγματι άλλαξε όλος ο σχεδιασμός του νομοθετικού έργου. Λόγω των πολλών θεμάτων που έπρεπε να αντιμετωπιστούν κατά προτεραιότητα στο οικονομικό πεδίο, υπήρξε καθυστέρηση και το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου παίρνει μόλις τώρα σειρά στη Βουλή».

– Ανησυχείτε μήπως ένα ευρύτερα αρνητικό κλίμα, λόγω μνημονίου και Μεσοπρόθεσμου, απαξιώσει στη συνείδηση της κοινής γνώμης και τη δική σας προσπάθεια;
«Ανησυχώ. Αυτή η μεταρρύθμιση είναι για μένα ένα από τα πλέον σημαντικά πράγματα που έχω επιχειρήσει. Γνωρίζω ότι τα αποτελέσματα θα τα δούμε σε βάθος χρόνου, όμως φιλοδοξία μου είναι να γίνει επιτέλους κάτι ριζοσπαστικό».

– Πιστεύετε ότι η κοινοβουλευτική σας ομάδα θα στηρίξει τον νόμο ή θα υπάρξουν «αντάρτες»;
«Είμαι αισιόδοξη και δεν θεωρώ αντάρτη κάποιον που μπορεί να έχει άλλη άποψη. Περιμένω επίσης τη σημαντική υποστήριξη βουλευτών που είναι και πανεπιστημιακοί».

– Ναι,αλλά συνάδελφοί σας υπουργοί σάς έχουν πει «Άννα, τι τα θες τώρα αυτά μέσα στην κρίση;»…
«Ναι, μου το έχουν πει. Όμως ο Πρωθυπουργός και η πλειονότητα των συναδέλφων μου με ενθάρρυναν λέγοντας πως η μεταρρύθμιση στην ανώτατη εκπαίδευση ανοίγει άλλους δρόμους, πέρα από την καθημερινή σύγκρουση πάνω στους αριθμούς του Μεσοπρόθεσμου. Επιβεβαιώνοντας έτσι αυτό που λέω εγώ στον εαυτό μου: “Άννα, ή τώρα ή ποτέ”».

– Κάθε πόλη και ΑΕΙ, κάθε χωριό και ΤΕΙ.Αυτή η συνταγή των προηγούμενων χρόνων θα αλλάξει;
«Έχουμε 40 πανεπιστήμια και τεχνολογικά ιδρύματα σε 66 πόλεις. Και μόνο αυτά τα νούμερα δείχνουν γιατί φθάσαμε ως χώρα εδώ που φθάσαμε και ότι οι αποφάσεις μας δεν εξυπηρετούσαν σκοπούς αλλά σκοπιμότητες. Ο χάρτης θα αλλάξει, κάνοντας μια σημαντική προσπάθεια να αξιοποιηθούν όλες οι υπάρχουσες υποδομές, για εκπαιδευτικούς σκοπούς».

– Υπάρχει πρόβλεψη στον νέο νόμο για τους «αιώνιους φοιτητές»;
«Η φοιτητική ιδιότητα εξασφαλίζεται πλέον με την εγγραφή σε κάθε εξάμηνο. Μη εγγραφή σε δύο συνεχόμενα εξάμηνα συνεπάγεται αυτόματα την απώλειά της. Οι φοιτητές έχουν όλα τα δικαιώματά τους, από το πάσο ως το δικαίωμα εκλογής για χρονικό διάστημα ίσο με την προβλεπόμενη διάρκεια των σπουδών συν δύο έτη ακόμη, το γνωστό ν+2.  Από εκεί και πέρα το κάθε Ίδρυμα αποφασίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις των εξετάσεων για όσους υπερβαίνουν αυτό το διάστημα. Είναι όμως σημαντικό να σημειωθεί ότι για τους εργαζόμενους φοιτητές εισάγεται ο θεσμός της μερικής φοίτησης με δυνατότητα σχεδιασμού του χρόνου τους».

– Τι εξυπηρετεί η θέσπιση των άτοκων φοιτητικών δανείων και πόσο εφικτό είναι να τα δουν οι φοιτητές στην πράξη σε μια περίοδο έντονης οικονομικής στενότητας;
«Γίνεται συνεννόηση με τις τράπεζες και καταβάλλεται η μεγαλύτερη δυνατή προσπάθεια ώστε ο φοιτητής που έχει ανάγκη να τυγχάνει της κατάλληλης υποστήριξης για χάρη των σπουδών του».

– Μετά την ψήφισή του μεσοπρόθεσμουπρογράμματος, πιστεύετε ότι υπάρχει φως στο τούνελ της χρεοκοπίας;

«Η ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου ήταν μια πράξη υψηλής ιστορικής ευθύνης για όλους τους βουλευτές του ΠαΣοΚ. Πήραν στις δικές τους πλάτες τις αμαρτίες δεκαετιών. Πιστεύω ότι έχουμε μπροστά μας το ίδιο δύσκολες, αν όχι πιο δύσκολες ημέρες. Πρέπει να προετοιμαστούμε όλοι για αλλαγές στη ζωή μας και να αποδείξουμε ότι μπορούμε να βάλουμε μπροστά τα προτερήματα και όχι τα ελαττώματα του λαού μας. Φως υπάρχει όταν αποφασίσουμε με πράξεις να το δούμε».

– Με μία σειρά παρεμβάσεις σας το προηγούμενο διάστημα αφήνατε να εννοηθεί ότι η κυβέρνηση «δεν είχε ικανοποιητικό ρυθμό». Τι πραγματικά συνέβαινε;
«Θεωρώ ότι τους τελευταίους πέντε μήνες δεν υπήρχαν ο ρυθμός, ο συντονισμός και η αποφασιστικότητα που απαιτούσαν οι καιροί. Θέλω να πιστεύω ότι η αιχμή της οικονομικής κρίσης του καλοκαιριού, η κοινοβουλευτική κρίση και η νέα δομή της κυβέρνησης, αλλά και η εμπειρία από μια χρονιά με προβλήματα χωρίς προηγούμενο στην πρόσφατη ιστορία μας, θα ενεργοποιήσουν αντανακλαστικά και δυνάμεις».

– Ο τελευταίος ανασχηματισμός έδωσε επαρκή ποσότητα «οξυγόνου» στην κυβέρνηση ή βλέπετε εκλογές το φθινόπωρο;
«Θεωρώ τις εκλογές εθνική αυτοκτονία. Θα γυρίσουν τη χώρα στις περιόδους που άλλαζαν οι κυβερνήσεις κάθε τρεις μήνες. Είναι μοιραίο λάθος λίγα 24ωρα μετά την ψήφιση ενός νόμου με τεράστιο κόστος, μια κυβέρνηση λίγων ημερών από την ψήφο εμπιστοσύνης και με τα προβλήματα βουνά μπροστά μας να αρχίζει η συζήτηση για τις εκλογές. Θεωρώ ότι στις δύσκολες ημέρες που έρχονται θα πρέπει όλοι να επιδιώξουμε κάθε μορφή συναίνεσης και συνεργασίας και όχι εκλογές».

– Η απαξίωση των πολιτικών απειλεί τη δημοκρατία;
«Δεν υπάρχει τίποτε πιο επικίνδυνο από τις γενικεύσεις και τον μηδενισμό στη Δημοκρατία. Εύχομαι να υπάρξουν γρήγορα νέες δυνάμεις και νέες δομές, ωστόσο το νέο δεν θα γεννηθεί από το κενό. Αυτός λοιπόν ο συνεχής πυροβολισμός συνολικά του πολιτικού συστήματος μπορεί να οδηγήσει σε φαινόμενα και εξελίξεις πολύ δυσάρεστες. Αν δεν κυβερνήσουν οι πολιτικοί, θα κυβερνήσουν επώνυμοι αστέρες κάθε είδους. Υπάρχουν παραδείγματα γύρω μας».

– Υπάρχουν κάποια ανοιχτά θέματαπου τα συζητάμε για χρόνια,πλην όμως δεν έχουμε καταλήξεισε ένα πρακτικό διά ταύτα. Για παράδειγμα, τι θα γίνει με το πανεπιστημιακό άσυλο;

«Ο νόμος θα δίνει τη δυνατότητα σε κάθε ανώτατο ίδρυμα της χώρας να αποφασίζει για τα όργανα και τις διαδικασίες μέσω των οποίων θα υπηρετεί τρεις στόχους: την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών (που δεν υπάρχει σήμερα),την ασφάλεια όλων των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας (σήμερα κυριαρχεί ο φόβος) και την προστασία της δημόσιας περιουσίας (που σήμερα μπορεί να καταστραφεί χωρίς κανένας να απολογηθεί για αυτό)».

– Η εντεινόμενη βία σάς ανησυχεί;
«Με ανησυχεί η απώλεια του μέτρου.Ο εύκολος λαϊκισμός τροφοδοτεί τη βία.Λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία.Και δυστυχώς υπάρχουν δυνάμεις που υποστηρίζουν είτε τον λαϊκισμό, είτε τη βία,είτε και τα δύο μαζί».

– Η θέση του υπουργού Παιδείας έχει αποδειχθεί ηλεκτρική καρέκλα. Φοβάστε το προσωπικό πολιτικό κόστος;
«Σήμερα πολιτικό κόστος έχει όποιος σκέφτεται το πολιτικό κόστος.Δεν συγχωρείται καμιά αδράνεια και καμιά λογική μέσου όρου. Βλέπω το υπουργείο Παιδείας ως αποστολή».