Facebook, Twitter, Youtube αλλά και ο Στιβ Τζομπς διαγκωνίζονται για μια… αγνώστων διαστάσεων ακόμη διαφημιστική πίτα

Οι κοινωνικές σελίδες στο Διαδίκτυο έχουν γνωρίσει πρόσφατα μια πλατιά δημοσιότητα, μιας και παίζουν ενεργό ρόλο και στις πολιτικές εξελίξεις. Προχθές οι διαμαρτυρίες της τυνησιακής και αιγυπτιακής νεολαίας, χθες οι «αγανακτισμένοι» στην Μαδρίτη, σήμερα οι ανάλογοι της Πλατείας Συντάγματος, χρησιμοποιούν ιδίως το Facebook αλλά και το Τwitter σαν χώρους ανταλλαγής πληροφοριών.

Ένας τρίτος χώρος παίζει εξίσου ουσιαστικό ρόλο κυρίως στην διάδοση εικόνων, το YouTube, το οποίο επιχειρησιακά ανήκει στην Google.

Σε πρώτη ματιά και οι τρεις αυτοί χώροι φαίνονται να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους δωρεάν, αλλά είμαστε πράγματι τόσο αφελείς να πιστεύουμε ότι μια εταιρία προσφέρει αφιλοκερδώς στρατιές υπολογιστών και «σκληρής» μνήμης, καθώς επίσης και το ανάλογο λογισμικό για να αποθηκεύουμε και να ψάχνουμε ό,τι σκαρφιστεί η φαντασία μας;
Φυσικά και όχι!

Η Google, για παράδειγμα, το 2010 είχε τζίρο 29,3 δισ. δολάρια, ενώ η Facebook «μόνο» 2 δισ. δολάρια. Έσοδα που προέρχονται φυσικά από έξυπνα τοποθετημένες διαφημίσεις η από άλλης μορφής εμπορευματοποίηση της διαδικτυακής κίνησης.
Αυτά τα πράγματι εντυπωσιακά νούμερα ταιριάζουν με μιαν άλλη σημαδιακή εξέλιξη: το 2010 τα έσοδα από διαφημίσεις στο διαδίκτυο στις ΗΠΑ υπερέβησαν τα 25 δισ. δολάρια και ήταν αισθητά ανώτερα από τα περίπου 20 δισ. δολάρια διαφημίσεων που συγκέντρωσαν τα έντυπα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.

Ενδιαφέρον όμως είναι να συγκρίνει κανείς τα έσοδα στο Διαδίκτυο (περίπου 15% των συνολικών εσόδων από διαφημίσεις στις ΗΠΑ) με το γεγονός ότι το 31% του χρόνου που αφιέρωσε ο μέσος Αμερικανός στα ΜΜΕ ήταν αφιερωμένος στο ιντερνετικό σερφάρισμα. Μαντέψατε σωστά, οι διαφημίσεις στο διαδίκτυο θεωρούνται «φθηνιάρικες»!

Ο Κρις Αντερσον, επικεφαλής της TED Conferences (πρόκειται για μια μη κερδοσκοπική συνδιάσκεψη στην οποία μετέχουν στελέχη από καινοτόμες εταιρείες των κλάδων της υψηλής τεχνολογίας, της ψυχαγωγίας και του design) μάζεψε στοιχεία από εταιρείες ερευνών όπως οι Nielsen, Forrester Research και Yankee Group και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα έντυπα μέσα εισπράττουν ένα δολάριο ανά ώρα κατανάλωσης ΜΜΕ, η τηλεόραση εισπράττει 0,25 δολάρια και το διαδίκτυο μόλις 0,10 δολάρια!

Γιατί άραγε αυτές οι τεράστιες διαφορές; Η εξήγηση βρίσκεται στην ίδια την φύση του Διαδικτύου. Προσφέρει καταρχάς «άπειρες» δυνατότητες τοποθέτησης διαφημιστικών καταχωρήσεων οπότε, σύμφωνα με τον νόμο προσφοράς και ζήτησης, οι τιμές συμπιέζονται.

Κατά δεύτερο εξίσου σημαντικό λόγο, μια διαφήμιση αντιφάσκει με την αίσθηση του χρήστη, ότι έχει την απόλυτη ελευθερία κινήσεων στην διαδικτυακή του περιήγηση. Επειδή από μόνος του δεν κλικάρει τις διαφημίσεις, αυτές «ανοίγουν» συχνά από μόνες τους! Αυτό ίσως εξοργίζει πολλούς ανάμεσα μας, αλλά θεωρείται από τους διαφημιστές μια δίκαιη ρύθμιση σε ένα χώρο όπου βασιλεύει το «δωρεάν»!

Μπορεί η σημερινή κατάσταση να φαίνεται προβληματική, δείχνει όμως και ποιο περιθώριο κέρδους υπάρχει αν εξελιχθούν βελτιωμένες μορφές διαφήμισης.
Εδώ και χρόνια αυτό είναι το κεντρικό θέμα της εξέλιξης του λογισμικού της Google. Παρακολουθώντας τις διαδικτυακές κινήσεις του χρήστη διαμορφώνεται το καταναλωτικό του προφίλ και κατ΄αυτόν τον τρόπο μπορούν να τοποθετηθούν επιλεγμένες διαφημίσεις που θα έχουν καλύτερο αποτέλεσμα.

Μόνο που στην προσπάθεια τους αυτή οι ειδικοί «ξέχασαν» να ρωτήσουν εμάς, τους καταναλωτές, αν συμφωνούμε σε αυτού του είδους την διαδικτυακή κατασκοπεία! Πρόκειται για μια νομικά μετέωρη κατάσταση, την οποία τόσο η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου των ΗΠΑ (Federal Trade Commission) όσο και το Κογκρέσο θεωρούν απαράδεκτη, γι’ αυτό και πιέζουν τους διαδικτυακούς τόπους να την αλλάξουν. Απειλείται όμως έτσι το ίδιο το θεμέλιο της κερδοφορίας των επιχειρήσεων ιντερνετικής κοινωνικής δικτύωσης.

Η κοινωνική «τρόικα»

Η Facebook είναι νεότερη από την Google και χρειάζεται φυσικά περισσότερο χρόνο για να φθάσει σε ανάλογη κερδοφορία. Υπολογίζεται ότι σήμερα η Facebook κερδίζει γύρω στα 3 δολάρια ανά χρήστη ετησίως – διαθέτει όμως περί τα… 600 εκ. χρήστες παγκοσμίως!.

Η Google κερδίζει γύρω στα 25 δολάρια ανά χρήστη ετησίως.
Πέρα από τον εντυπωσιακό αριθμό χρηστών, στην περίπτωση του Facebook έχουμε το πλεονέκτημα ότι το προφίλ των χρηστών το προσφέρουν «στο πιάτο» τα ίδια τα μέλη της κοινότητας, που φιλότιμα καταχωρούν τις προτιμήσεις τους, καταγράφουν τα σπορ και τις ταινίες που τους αρέσουν, αποκαλύπτουν τους αγαπημένους τόπους διακοπών και τα χόμπι τους κλπ.

Πρόκειται για έναν πληροφοριακό θησαυρό ανυπολόγιστης αξίας, που χρειάζεται όμως ακόμη το κατάλληλο λογισμικό για να αξιοποιηθεί. Εκτός και αν ο νομοθέτης (το Κογκρέσο εν προκειμένω) ψηφίσει έναν «σύρτη» ιδιωτικών δεδομένων, οπότε το όλο επιχειρησιακό μοντέλο αυτής της εταιρίας κινδυνεύει να καταρρεύσει!
Η τρίτη της παρέας, Twitter, έχει πραγματικά τον πιο δύσκολο στόχο, μιας και κανείς διαφημιστής δεν μπορεί να φαντασθεί κάποιον τρόπο για να εισχωρήσει διαφημιστική προπαγάνδα σε μικρομηνύματα! Όπως χαρακτηριστικά λεει ο Πίτερ Χίρσμπεργκ, διευθυντής της διαφημιστικής εταιρίας Reimagine Group, «αν την ώρα που «κελαηδάω» (tweet σημαίνει κελάηδημα) με διακόψει κάποιος με διαφημιστικό μήνυμα, πρέπει να μου προσφέρει κάτι συγκεκριμένο, αλλιώς θα τον μισήσω»!

Έλα όμως που ένα μεγάλο μέρος της διαφημιστικής δραστηριότητας ασχολείται με το brand making δηλαδή την δημιουργία καλής εικόνας μιας συγκεκριμένης εταιρείας στον καταναλωτή…

Μήπως όμως «ξεχάσαμε» κάποιον άλλο διαδικτυακό παίκτη; Αναφερόμαστε στην Apple και στο μαγικό κόσμο των iPhone και iPad με τις αμέτρητες «εφαρμογές» (Apps). Στις Apps, που στις περισσότερες περιπτώσεις προσφέρονται δωρεάν ή με ελάχιστο αντίτιμο, διακρίνουν οι ειδικοί ένα ιδιαιτέρως προσοδοφόρο διαφημιστικό «μονοπάτι». Θα είναι άραγε πάλι ο Στιβ Τζομπς αυτός που θα γελάσει τελευταίος κόβοντας το πιο χοντρό κομμάτι από την ιντερνετική διαφημιστική πίτα;

Άλκης Παρασκευόπουλος*

* Ο κ. Αλκης Παρασκευόπουλος είναι Ηλεκτρολόγος Μηχανικός στο Βερολίνο