*Ο κ. Θανάσης Οικονόμου είναι Επιστημονικός Σύμβουλος – Συνεργάτης του Δήμου Γρεβενών, πρωτεργάτης στην προσπάθεια για την κατασκευή του έργου «Εκπαιδευτικού Αστρονομικού Πάρκου Όρλιακα».
Μετάφραση του Δελτίου Τύπου όπως κυκλοφόρησε στα Αμερικανικά Μ.Μ.Ε. από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο.
Πανεπιστήμιο του Σικάγο, 11 Φεβρουαρίου 2011
Τη μέρα του Αγίου Βαλεντίνου, για τις ΗΠΑ, ένα διαστημόπλοιο της NASA, το Stardust-NexT, θα περάσει δίπλα από τον κομήτη Tempel 1 προκειμένου να συλλάβει σκόνη και να φωτογραφίσει τον κρατήρα που άνοιξε μια μεταλλική βολίδα εκατοντάδων κιλών την οποία είχε ρίξει πάνω του με τρομακτική ταχύτητα ένα άλλο διαστημόπλοιπο, το Deep Impact, πριν μερικά χρόνια. Τη σκόνη θα αναλύει κατά τη διέλευση του σκάφους ένα όργανο που κατασκεύασε και προμήθευσε στη NASA ο καθηγητής Θανάσης Οικονόμου, ως επικεφαλής ομάδας επιστημόνων του Ινστιτούτου Ενρίκο Φέρμι του Πανεπιστημίου του Σικάγο.
Είναι αξιοσημείωτο να αναφερθεί ότι αυτή είναι η δεύτερη αποστολή του συγκεκριμένου διαστημοπλοίου καθώς το 2004 αυτό πέρασε από παρόμοια απόσταση από έναν άλλο κομήτη, τον Wild 2, του οποίου τη σκόνη συνέλλαβε και ανέλυσε το ίδιο “Όργανο Παρακολούθησης Ροής της Σκόνης” (DFMI) του καθηγητή Οικονόμου. Επίσης, ότι είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που ο άνθρωπος ξαναεπισκέπτεται ουράνιο σώμα για να αποτιμήσει τις συνέπειες προηγηθείσας δραματικής επίδρασής του σ’ αυτό.
Όπως μας ενημερώνει ο καθητητής Οικονόμου, το σκάφος όπως και το όργανο DFMI είναι σε άριστη κατάσταση και ανταποκρίνονται τέλεια στους χειρισμούς και τις δοκιμές. Kαλώς βαινόντων των πραγμάτων, το ξημέρωμα της Τρίτης (ώρα Ελλάδας) αναμένεται μια ακόμα μεγάλη επιστημονική επιτυχία.
ΑΠΙΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΟΠΛΟΙΟ ΣΕ ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΜΕ ΑΛΛΟ ΚΟΜΗΤΗ
Το διαστημόπλοιο Σταρντάστ (Stardust) της NASA, εφοδιασμένο με το Όργανο Παρακολούθησης Ροής της Σκόνης (DFMI), του Πανεπιστημίου του Σικάγο, ορμά με ταχύτητα 40.000 χιλιομέτρων την ώρα για να συναντήσει τον κομήτη Τέμπελ 1 (Tempel 1) τη μέρα του Αγίου Βαλεντίνου.
Το Σταρντάστ θα πλησιάσει τον Τέμπελ 1 σε απόσταση 200 χιλιομέτρων στις 6:56 το ξημέρωμα της Τρίτης 15 Φεβρουαρίου, ώρα Ελλάδος. Το 2004 το διαστημόπλοιο πέρασε 240 χιλιόμετρα από τον κομήτη Βιλντ 2 (Wild 2) και συνέλεξε για εργαστηριακή ανάλυση χιλιάδες μικροσκοπικά σωματίδια σκόνης που εξέρρεαν από τον πυρήνα του κομήτη.
Τον Ιανουάριο του 2006, μετά από ένα ταξίδι 5,6 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων, το διαστημόπλοιο έριξε με αλεξίπτωτο ένα κάνιστρο με τα δείγματα πάνω από τις έρημες αλμυρές εκτάσεις της Γιούτα (Utah). Αλλά το Σταρντάστ, όντας σε καλή κατάσταση και με απόθεμα καυσίμων, σύντομα επέστρεψε στις διαπλανητικές εργασίες αναζητώντας μια δεύτερη αποστολή.
Η αποστολή θα είναι η πρώτη που θα επιτρέψει στο Θανάση Οικονόμου, Ανώτερο Επιστήμονα του Ινστιτούτου Ενρίκο Φέρμι του Πανεπιστημίου του Σικάγο και τους συνεργάτες του μέλη της επιστημονικής ομάδας Σταρντάστ – Νεξτ (Stardust-NExT), (Νέα Εξερεύνηση του Τέμπελ) ν’ αναζητήσουν στην επιφάνεια του κομήτη αλλαγές που προκλήθηκαν από το περάσμά του από τον ήλιο. Θα συγκρίνουν τα δεδομένα του Σταρντάστ από τον Τέμπελ 1 με τα ευρήματα ενός προηγουμένου σκάφους, το οποίο επίσης μελέτησε τον κομήτη.
Είμαστε ενθουσιασμένοι που μπορούμε να επισκεφθούμε και δεύτερο κομήτη –τον κομήτη Τέμπελ 1– με το ίδιο διαστημόπλοιο μετά την επίσκεψη στον Κομήτη Βιλντ 2 στα 2004, είπε ο Οικονόμου. Το Όργανο Παρακολούθησης της Ροής της Σκόνης είναι εντάξει και έτοιμο να ρίξει μια ακόμα ματιά σ’ αυτόν τον κομήτη.
Το Σταρντάστ διέθετε μόνο ένα κάνιστρο επιστροφής δειγμάτων, έτσι αυτή τη φορά το διαστημόπλοιο δεν θα μπορέσει να συλλάβει σκόνη του κομήτη για ανάλυση στη Γη. Λίγοι τότε σκέφτονταν ότι το διαστημόπλοιο θα ήταν σε θέση να επισκεφθεί και άλλον κομήτη, «αλλά ακόμα και έτσι, ανυπομονούμε να δούμε τα αποτελέσματα που θα πάρουμε», είπε ο Οικονόμου.
Μέτρηση των διαστάσεων ενός Νέου Κρατήρα
Ενδιαφέρονται επίσης να φωτογραφίσουν τον κρατήρα που δημιούργησε στον Τέμπελ 1 μια βολίδα που εκτοξεύθηκε από το διαστημόπλοιο Ντηπ Ίμπακτ (Deep Impact) τον Ιούλιο του 2005. Η 370 κιλών βολίδα από χαλκό και αλουμίνιο σήκωσε τόση σκόνη που το σκάφος δεν τα κατάφερε να φωτογραφίσει τον κρατήρα μετά την πρόσκρουση. Αυτές οι φωτογραφίες θα επέτρεπαν στους επιστήμονες να εκτιμήσουν το βάθος και τη διάμετρο του νέου κρατήρα.
Η πρόσκρουση επέτρεψε στους επιστήμονες να μελετήσουν τη σύνθεση του Τέμπελ 1, ενός κομήτη της οικογένειας του Δία του οποίου η τροχιά έχει τροποποιηθεί λόγω κοντινών διαβάσεων από τον πλανήτη. Τώρα το Σταρντάστ έχει την ευκαιρία να συλλέξει επιπλέον δεδομένα για τον τρόπο σχηματισμού και την εξέλιξη των κομητών της οικογένειας του Δία.
Το όργανο DFMI δημιουργήθηκε από τον Οικονόμου, το μακαρίτη Τζον Σίμπσον (John Simpson), Ομότιμο καθηγητή του Άρθουρ Χόλυ Κόμπτον (Arthur Holly Compton) και το μακαρίτη Άντονι Τουτσολίνο, Ανώτερο Επιστήμονα του Ινστιτούτου Φέρμι του Πανεπιστημίου του Σικάγο.
Κατά τη διάρκεια της προσέγγισης του κομήτη Βιλντ 2 τον Ιανουάριο του 2004 το όργανο ανίχνευσε αρκετές εκατοντάδες σωματιδίων ανά δευτερόλεπτο. Η πλειονότητα αυτών των σωματιδίων δεν είχαν διάμετρο πάνω από λίγα μικρά (χιλιοστά του χιλιοστού), πολύ μικρά για να φανούν δια γυμνού οφθαλμού. Μόνο λίγα ήταν πάνω από 10 μικρά, περίπου το ένα πέμπτο της διαμέτρου της ανθρώπινης τρίχας.
Ο Τέμπελ 1 παρουσιάζει μικρότερη επιφανειακή δραστηριότητα από το Βιλντ 2 «αλλά πηγαίνουμε εκεί με μεγαλύτερη ταχύτητα, έτσι πιθανόν η ροή θα είναι ίση ή κάπως μεγαλύτερη αυτής που είχαμε κατά τη διάρκεια της συνάντησης με το Βιλντ 2», είπε ο Οικονόμου.
Το πέρασμα από τον Τέμπελ 1 φαίνεται πως θα είναι η τελευταία αποστολή του Σταρντάστ, το οποίο, έχοντας διασχίσει σχεδόν 6 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα στο διάστημα από την εκτόξευσή του το 1999, θα μείνει από καύσιμα. Εν τω μεταξύ ο Οικονόμου θα συνεχίσει τη συνεργασία του με τις αποστολές «Οχήματα της NASA για την Εξερεύνηση του Άρη» (NASA’s Mars Exploration Rover) και «Κασσίνι» (Cassini) στον Κρόνο. Επίσης, εργάζεται για τη δημιουργία ενός νέου αστρονομικού παρατηρητηρίου πλησίον του τόπου των παιδικών του χρόνων, στο Ζιάκα της Ελλάδας.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ:
Ο Θανάσης Οικονόμου στη «Συνέντευξη με διακεκριμένους επιστήμονες του Εργαστηρίου Αεριοπροώθησης» (Jet Propulsion Laboratory Featured Scientist Interview) http://stardustnext.jpl.nasa.gov/science/economou_inter.html
Μνήμες φωτισμένες από τα άστρα οδηγούν έναν επιστήμονα πίσω στις ρίζες του (11 Ιανουαρίου 2010): http://www.uchicago.edu/features/20100111_economou.shtml
Βίντεο στο Διαδίκτυο του Σταρντάστ-Νεξτ (Stardust-NexT): http://www.jpl.nasa.gov/video/index.cfm
Πανεπιστημιακοί ερευνητές εξετάζουν δείγματα κομήτη από την αποστολή Σταρντάστ (Stardust), 27 Απριλίου 2006: http://chronicle.uchicago.edu/060427/stardust.shtml
Πανεπιστημιακό όργανο συλλέγει δεδομένα στο Σταρντάστ (15 Ιουλίου 2004): http://chronicle.uchicago.edu/040715/stardust.shtml
Αναλύσεις επιστημόνων του Εθνικού Εργαστηρίου της Αργκόν (Argonne) κλείνουν τον κύκλο της πυρηνοσύνθεσης (19 Φεβρουαρίου 2004): http://chronicle.uchicago.edu/040219/stardust.shtml
Η NASA εκτοξεύει όργανο επιστημόνων του Σικάγο στο Σταρντάστ για τη συλλογή δεδομένων (18 Μαρτίου 1999): http://chronicle.uchicago.edu/990318/stardust.shtml
