Υπό καθεστώς τριπλής πολιορκίας βρίσκεται πλέον ένα ιστορικό μνημείο, το σπίτι των στιγμών της οικογενειακής ευτυχίας που πρόλαβε να ζήσει ο Παύλος Μελάς στην Κηφισιά.
Στη φθορά και την εγκατάλειψη, το συνηθισμένο εχθρικό δίδυμο των μνημείων ανά την Ελλάδα, ήρθαν να προστεθούν αφενός ακραίοι πολιτικοί κύκλοι που διεκδικούν να το οικειοποιηθούν ως πολιτικό σύμβολο και αφετέρου η εφορία που βάλθηκε να οδηγήσει σε απόγνωση την κληρονόμο και θεματοφύλακα της ιστορίας του…..
Γεμάτη δισταγμούς ανάμικτους με οργή, μας μιλά η Ναταλία Ιωαννίδη, εγγονή του Παύλου Μελά, που ζει σήμερα δίπλα στο ερειπωμένο σπίτι. Το βάρος που νιώθει για την Ελλάδα που έζησε ο παππούς της πριν χαθεί το 1904, αλλά και την Ελλάδα που δεν μπόρεσε να ζήσει, εμφανές. Το ίδιο και η περηφάνια που καλλιεργεί, επιμελούμενη το αρχείο της οικογένειας που έμεινε στα χέρια της και την προσωπική της ιστορία, στη σκιά του μύθου ενός φλογερού αξιωματικού που χάθηκε όταν η μητέρα της, Ζωή, ήταν μόλις 6 χρόνων.
Στο σπίτι αυτό άρχισαν να φθάνουν βροχή τηλεγραφήματα συμπαράστασης και θαυμασμού από όλη την Ελλάδα, πέντε μέρες από το θάνατο του Παύλου Μελά, σε μια εποχή με πενιχρότατα μέσα επικοινωνίας και ενημέρωσης. Εναν αιώνα και αργότερα έφθασε το μπουγιουρντί της εφορίας που καλούσε την κληρονόμο να πληρώσει 5.700 ευρώ για το έτος 2010! Η κυρία Ιωαννίδη αρνείται ευγενικά να μας περιγράψει πώς κατάφερε να καλύψει την απαίτηση μέσω μιας ισχνής σύνταξης του ΙΚΑ. Μας λέει μόνον ότι πλήρωσε το ποσόν στο ακέραιο γιατί έχει μάθει να μη χρωστά.
Τη ρωτούμε τι θα κάνει όταν έρθει ο Φόρος Ακίνητης Περιουσίας για τα επόμενα έτη, το 2011, το 2012 και πάει λέγοντας. Μας κοιτά με ένα πικρό χαμόγελο:
«Εννοείται ότι σε μια εποχή όπως αυτή που ζούμε δεν θα μπορούσα να έχω την αξίωση από το κράτος να δίνει χρήματα για τη συντήρηση και την ανάδειξη ενός μνημείου που έχει κηρυχθεί επίσημα ως ιστορικό. Θα ήταν απόλυτα δικαιολογημένος όποιος αντιδρούσε λέγοντας ότι έτσι κόβονται χρήματα από τη δημόσια υγεία»…
Γνωρίζουμε ήδη για τη νομοθετική ρύθμιση που ψηφίσθηκε το 2012 (νόμος 4042) αλλά ακυρώθηκε πριν καν εφαρμοσθεί. Η ρύθμιση οδηγούσε σε δραστική μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης για όσους έχουν βρεθεί με ένα ιστορικό μνημείο στην ιδιοκτησία τους και, όπως μας λέει η κυρία Ιωαννίδη, ήταν η μόνη διέξοδος για «δίκαιη και όχι ρουσφετολογική μεταχείριση». Ηρθε όμως ο νόμος 4152 τον Μάιο του 2013 και η ρύθμιση έγινε καπνός.
Ζητούμε από την εγγονή του Παύλου Μελά έναν περίπατο γύρω από το υποστυλωμένο σπίτι. Μας ανοίγει την πόρτα αρνούμενη να ακολουθήσει. Μας συντροφεύουν μόνο οι διηγήσεις της από τα καλοκαίρια που περνούσε εκεί μαζί με τη γιαγιά Ναταλία, η οποία έχασε τον αγαπημένο της σύζυγο στα 30 της και έζησε χωρίς να διεκδικήσει τίποτε περισσότερο από μια σύνταξη ανθυπολοχαγού που της είχε απονεμηθεί.
Περπατούμε με δυσκολία ανάμεσα στα φουντωμένα ξερόχορτα και τα απομεινάρια των έργων κάποιων σωστικών εργασιών αναστήλωσης που έγιναν μετά το 2009, όταν επί υπουργού Πολιτισμού, Αντώνη Σαμαρά, το κτίριο κηρύχθηκε επίσημα ιστορικό μνημείο.
«Για πολλά χρόνια, δυστυχώς, το σπίτι όπου έζησε ο μακεδονομάχος Παύλος Μελάς στην Κηφισιά (Τατοΐου 50), και απ’ όπου το 1904 έφυγε για τον Μακεδονικό Αγώνα, είχε αφεθεί σε πλήρη απαξίωση και εγκατάλειψη», έγραφε η ανακοίνωση του υπουργείου και συνέχιζε: «Πρόκειται για το σπίτι που σχεδίασε ο ίδιος ο Παύλος Μελάς, κτίστηκε το 1894-1897, αποτελεί ιδιαίτερο και μοναδικό δείγμα εξοχικής κατοικίας στο τέλος του 19ου αιώνα στα αθηναϊκά προάστια και ήταν η εξοχική κατοικία της οικογένειας μέχρι το 1903, οπότε και εγκαταστάθηκε μόνιμα σε αυτή. Στόχος του Υπουργείου Πολιτισμού είναι, μετά τον χαρακτηρισμό, να κινηθούν οι διαδικασίες για την πλήρη αποκατάσταση του μνημείου και του περιβάλλοντος χώρου, σύμφωνα με το άρθρο 11 του Ν3028/02». Δυστυχώς, ο στόχος της πλήρους αποκατάστασης παραμένει στόχος μεσούσης της οικονομικής κρίσης.
Τη ρωτούμε πώς θα επιθυμούσε να είναι το μνημείο δεκαετίες αργότερα. «Σε τέτοια κατάσταση ώστε να έρχονται άνθρωποι και να καταλαβαίνουν τι σημαίνει να εγκαταλείπεις έναν παράδεισο για να θυσιάζεσαι προς όφελος των πιστεύω σου», μας απαντά. Ισως κάποιο ίδρυμα να μπορούσε να αναλάβει ένα τέτοιο έργο καθώς απορρίπτει την ιδέα της πώλησης του ακινήτου, σεβόμενη την ιστορικότητα του χώρου. Οσο για τις αξιώσεις της εφορίας, λέει ότι θα κάνει τα πάντα για να ανταποκριθεί. Αραγε, εάν δεν τα καταφέρει, ποιο κράτος θα αναλάβει την ευθύνη της κατάσχεσης και της διαχείρισής του;…
Χρυσαυγίτες αλλά και αναρχικοί διεκδικούν το ιστορικό σπίτι
Η εγγονή του Παύλου Μελά μάς δείχνει την ανακοίνωση που εκδόθηκε λίγες μέρες μετά την εισβολή στο χώρο που επιχείρησαν ομάδες εθνικιστών. Διαχωρίζει με σαφήνεια τις πράξεις απόδοσης τιμών που γίνονται από αξιωματικούς και απόστρατους που έρχονται και καταθέτουν στεφάνια έξω από τον περίβολο του σπιτιού. Η απόσταση είναι μεγάλη από τους ακραίους εθνικιστικούς κύκλους ή την ομάδα των αναρχικών που προσπάθησαν να καταλάβουν άλλη στιγμή το χώρο.
Με την άνοδο των ποσοστών της Χρυσής Αυγής τα πράγματα οξύνθηκαν ακόμη περισσότερο. Η κυρία Ιωαννίδη θυμάται ακόμη τα γεμάτα τρόμο τηλεφωνήματα που δέχθηκε προ μηνών από περίοικους οι οποίοι την προειδοποιούσαν πως μια ορδή χρυσαυγιτών κάνει παρέλαση στους δρόμους της Κηφισιάς με κατεύθυνση το σπίτι του Παύλου Μελά. Η παρουσία της και τα τηλεφωνήματα στην Αστυνομία απέτρεψαν τότε τις παρεκτροπές. Τι θα συμβεί όμως στο μέλλον;
ΑΡΗΣ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ στον ΤΥΠΟ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
arishat@e-typos.com
